ODPOWIEDŹ
Organ podatkowy nie ma obowiązku w każdym przypadku zawiadamiać o wszczęciu kontroli podatkowej.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 282b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa organy kontroli zawiadamiają kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej.
Zawiadamianie kontrolowanego ma na celu ochronę jego interesów poprzez umożliwienie mu przygotowania się do kontroli i taką organizację pracy, aby zminimalizować wpływ kontroli na bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Zawiadomienie o planowanej kontroli daje także podatnikowi możliwość dokonania ewentualnej korekty deklaracji podatkowej przed jej wszczęciem.
Jednak nie w każdej sytuacji istnieje obowiązek zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli. Zgodnie z art. 79 ust. 2 ustawy z dnia 02 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej organy kontroli nie zawiadamiają przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli, w przypadku gdy:
kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej;
przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
kontrola jakości paliw jest przeprowadzana na postawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw;
kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego;
przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione;
kontrola dotyczy sprzedaży dokonywanej poza punktem stałej lokalizacji (sprzedaż obwoźna i obnośna na targowiskach (art. 84a pkt 7 ustawy o swobodzie dział. gosp.);
kontrola jest wszczęta w toku postępowania prowadzonego w wyniku złożenia wniosku przez przedsiębiorcę we własnej sprawie, na podstawie przepisów odrębnych ustaw oraz bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego (art. 84b ust. 1 ustawy o swobodzie dział. gosp.).
Zgodnie z ust. 3 tego artykułu, zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się także w przypadkach określonych w art. 282c § 1 Ordynacji, zgodnie z którym nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli:
1. Kontrola:
a) dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
b) ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
c) dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,
d) dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,
e) ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
f) zostaje wszczęta w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1,
g) ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury/
h) dotyczy podatku od wydobycia niektóych kopalin
2. Organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany:
a) został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli; w przypadku osoby prawnej ten warunek odnosi się do każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej - do każdego wspólnika,
b) jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
c) nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione. Zawiadomienia nie stosuje się również w razie konieczności rozszerzenia zakresu kontroli na inne okresy rozliczeniowe, z uwagi na nieprawidłowości stwierdzone w wyniku dokonanych już czynności kontrolnych (art. 282c § 2). Po wszczęciu kontroli informuje się kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 282c § 3). W praktyce kontrolowany pisemnie potwierdza, że został poinformowany o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Oprócz tego kontrole bez zawiadomienia mogą być podejmowane w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej, czyli w trybie nagłym, tzw. po okazaniu legitymacji, jeśli są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia., ewentualnie mają charakter doraźny dotyczący sporządzania spisu z natury.
Podjęcie kontroli z pominięciem doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli i bez możliwości zweryfikowania zastosowania któregoś z wymienionych powyżej wyjątków stanowi naruszenie prawa, tj. art. 79 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zw. z art. 282c § 1 i § 3 ordynacji podatkowej i ma istotny wpływ na dalszy przebieg postępowania. Zgodnie bowiem z art. 77 ust. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli miały istotny wpływ na wynik kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.
Bożena Sawicka
