ODPOWIEDŹ
Egzekucja administracyjna z nieruchomości zakupionej z dotacji unijnych jest zwolniona z egzekucji na czas trwania projektu unijnego. Analogiczne zwolnienie obejmuje egzekucja prowadzona przez komornika sądowego na podstawie kodeksu postępowania cywilnego. Wyjątek stanowią wierzytelności związane z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone, a to oznacza, że tylko w takich przypadkach ustawowe zwolnienie z egzekucji nie jest skuteczne.
UZASADNIENIE
Egzekucja administracyjna. Mając na uwadze egzekucję administracyjną zgodnie z art. 8 § 1 pkt 15 oraz § 1a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (u.p.e.a.), egzekucji nie podlegają:
środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji oraz środki pochodzące z programów finansowych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (t.j. Dz.U. 2013 r., poz. 885 z późn. zm.), chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone.
sumy już wypłacone oraz środki trwałe, wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu, na który były przeznaczone środki pochodzące z programów finansowych z udziałem środków, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, przez okres jego trwałości wskazany w umowie o dofinansowanie projektu.
Egzekucja sądowa
Podobne uregulowania prawne zawarte są w ustawie Kodeks postępowania cywilnego art. 831§ 1 pkt 2a oraz § 2, czyli nie podlegają egzekucji :
środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu, na który były przeznaczone środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przez okres jego trwałości wskazany w umowie o dofinansowanie projektu,
środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone.
Kiedy egzekucja z dotacji unijnych jest możliwa
W przedmiotowej sprawie trzeba zwrócić uwagę również na egzekucję środków pieniężnych z rachunku bankowego, na który wpływają środki unijne. W tej sprawie Sąd Najwyższy podjął uchwałę w dniu 26 lutego 2015 roku, sygn. akt III CZP 104/14, o treści ” Zajęcie rachunku bankowego nie może obejmować środków, o których mowa w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., chyba że egzekwowana wierzytelność powstała w związku z realizacją projektu, na który te środki były przeznaczone.”
W uchwale czytamy „Brzmienie art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. wyraźnie wskazuje na to, że decydujące dla wyznaczenia granic przedmiotowych wyłączenia spod egzekucji wynikającego z tych przepisów jest pochodzenie środków, do których kierowana jest egzekucja, a nie to, jaki tytuł prawny tych środków ma dłużnik, wobec którego prowadzona jest egzekucja. Przedmiotowe środki nie podlegają egzekucji jako takie, bez względu na to, czy dłużnik ma w stosunku do podmiotu, który środki te ma mu dopiero wypłacić, wierzytelność o ich wypłatę, czy też środki te zostały już dłużnikowi wypłacone i znajdują się na jego rachunku bankowym, a on ma wierzytelność o ich wypłatę z banku, w którym znajduje się ten rachunek, i zamierza je wydatkować w ramach realizacji projektu. Wyłączenie spod egzekucji według art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. nie jest skuteczne tylko wtedy, gdy wobec dłużnika prowadzona jest egzekucja z tytułu wierzytelności powstałej w związku z realizacją projektu, na który przeznaczone były środki, o których mowa. Skutków prawnych tego wyłączenia nie ogranicza natomiast konstrukcja egzekucji z rachunku bankowego, zakładająca, że egzekucja ta obejmuje wierzytelność dłużnika w stosunku do banku powstałą w następstwie przeniesienia przez dłużnika na bank własności wpłaconych środków pieniężnych.
Tezę tę wzmacnia art. 831 § 2 k.p.c. w zakresie, w którym przepis ten rozciąga wyłączenie spod egzekucji środków określonych w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c. na środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu, na który były przeznaczone środki wyłączone spod egzekucji, przez okres jego trwałości wskazany w umowie o dofinansowanie projektu. Jeżeli egzekucji nie podlegają także środki trwałe i wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu finansowanego przy użyciu środków określonych w art 831 § 1 pkt 2a k.p.c., to tym bardziej należy uznać za wyłączone spod egzekucji te środki po ich wypłacie na rachunek bankowy dłużnika, a przed ich wydaniem przez dłużnika w ramach realizacji projektu.”
Konkludując, ponieważ zakupiona nieruchomość jest środkiem trwałym, zatem w obu egzekucjach nie może stanowić przedmiotu egzekucji. Jednak, to dłużnik musi wykazać, że zakupił środek trwały w ramach projektu i za pieniądze z dopłat czy innego funduszu. Ponadto w umowie o dofinansowanie będzie zaznaczony czas trwania programu.
Można więc wnioskować, że środki trwale zakupione przed podpisaniem umowy oraz po zakończeniu programu nie będą uznawane za zakupione w ramach programu i będą podlegały egzekucji. Jak stanowią powyższe przepisy wyjątek wprowadzono tylko dla sytuacji, gdy beneficjent musi oddać pieniądze, bo nie wykonał umowy dotyczącej wsparcia.
Należy nadmienić, że środki pochodzące z Unii Europejskiej oraz niepolegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA, gromadzone są na wyodrębnionych rachunkach bankowych. Zaznaczyć trzeba, że środki te są środkami publicznymi, które mogą być wykorzystane wyłącznie na cele określone w umowach międzynarodowych czy przepisach odrębnych lub wskazane przez ich dostawcę - art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych.
Paulina Pawluk
Podstawa prawna: art. 8 § 1 pkt 15 oraz § 1a ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1619 z późn. zm.) art. 831§ 1 pkt 2a oraz § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 Kodeks postępowania cywilnego (t.j.Dz. U. z 2014 r., poz. 101 z późn. zm.)
