Konsekwencje dla VAT zawieszenia lub zamknięcia działalności gospodarczej

1. Zawieszenie działalności gospodarczej

1.1. Kto może zawiesić działalności gospodarczą

Zasady zawieszenia działalności reguluje ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 roku, nr 220, poz. 1447 w brzmieniu obowiązującym od 21 stycznia 2013 roku). Zgodnie z art.14a ust.1 tej ustawy, przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. W sytuacji gdy okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej obejmuje wyłącznie pełny miesiąc luty danego roku kalendarzowego, za minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przyjmuje się liczbę dni miesiąca lutego przypadającą w danym roku kalendarzowym.

Nasze rozważania rozpoczynamy od zwrócenia uwagi na to, iż nie wszyscy przedsiębiorcy mogą skorzystać z instytucji zawieszenia działalności. Zawiesić działalność mogą tylko przedsiębiorcy, którzy nie zatrudniają pracowników (w rozumieniu przepisów kodeksu pracy), a więc tacy, którzy nie mają obowiązku rozliczania składek zus czy odprowadzania zaliczek na podatek za pracowników.

W tym miejscu chcemy zwrócić Państwa uwagę także na zapis art.14a ust.3 i ust.4 ww. ustawy, zgodnie z którym w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Natomiast w okresie zawieszenia wykonywania działalności przedsiębiorca:

1. ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

2. ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

3. ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;

4. ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

5. wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

6. ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

7. może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie jej wykonywania następuje na wniosek przedsiębiorcy, który należy złożyć w ewidencji działalności gospodarczej na formularzu CEIDG-1. W przypadku przedsiębiorców wpisanych do rejestru przedsiębiorców w KRS zawieszenia dokonuje się na podstawie przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Wniosek w tej sprawie składa się do sądu rejonowego na druku KRS-Z62. Należy także pamiętać, że w przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników.

Okres zawieszenia wykonywania działalności rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku, i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności lub do dnia wskazanego w tym wniosku, który nie może być wcześniejszy niż dzień złożenia wniosku. Należy pamiętać także o tym, iż w stosunku do zobowiązań o charakterze publicznoprawnym zawieszenie wykonywania działalności wywiera skutki prawne od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej.

Przykład 1

Podatnik zgłosił zawieszenie działalności gospodarczej od 1 maja do 31 października 2013 roku. Jeśli składa deklaracje VAT kwartalnie, wówczas będzie miał obowiązek złożyć deklarację VAT-7K lub VAT-7D za I, II i IV kwartał 2013 roku (nie składa za III kwartał). Jeśli składa deklaracje VAT miesięcznie, wówczas będzie miał obowiązek złożyć deklarację VAT-7 za kwiecień i pierwszą po okresie zawieszenia za listopad 2013 roku (nie składa za maj – październik).

1.2. Skutki podatkowe w VAT

Podatnicy podatku od towarów i usług, którzy zawieszają działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, na mocy art.99 ust.7a i 7b ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, nie mają obowiązku składania deklaracji podatkowych za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy. Powyższe zwolnienie z obowiązku składania deklaracji nie dotyczy:

1. podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;

2. podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary - w zakresie których są podatnikiem;

3. okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego;

4. okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.

Przykład 2

Podatnik zawiesił działalność z dniem 20 kwietnia 2013 roku na rok, a w maju tego roku otrzymał zapłatę za najem pomieszczenia biurowego (uiszczoną w umownym terminie). Podatnik ma obowiązek:

• złożyć deklarację za kwiecień 2013 roku (lub II kwartał), gdyż zawieszenie działalności nie dotyczy pełnego okresu rozliczeniowego,

• jeśli w czasie zawieszenia działalności nie będzie wynajmował pomieszczenia, złożyć deklarację za maj 2013 (lub II kwartał) z uwagi na fakt, iż w maju powstał u niego obowiązek podatkowy z tytułu najmu pomieszczenia biurowego,

• jeśli nadal będzie wynajmował pomieszczenie, będzie miał obowiązek składać deklaracje za każdy okres rozliczeniowy.

Kwestią bardzo istotną dla przedsiębiorcy w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej jest prawo do odliczenia podatku naliczonego. Na mocy art.86 ust.1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (z pewnymi zastrzeżeniami). Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust.2 pkt 1 lit.a). Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikom podatku od towarów i usług, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Odliczeniu podlega zatem podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi, tj. takimi, których następstwem jest określenie podatku należnego.

Jak opisaliśmy na wstępie niniejszego artykułu, w okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej, jednak ma prawo wykonywać czynności niezbędne do zachowania źródła przychodów, a w szczególności przyjmować należności i regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia. W praktyce oznacza to, iż przedsiębiorca nie może zawierać nowych transakcji, jednak przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dotyczących zobowiązań powstałych przed datą zawieszenia, np. comiesięcznych opłat za abonament telefoniczny firmowych telefonów (stacjonarnego i komórkowego), opłaty za internet wykorzystywany w firmie, opłat za energię elektryczną, wodę, śmieci czyli opłat za tzw. media, a także rat leasingowych – o ile umowy zawarte zostały przed dniem zawieszenia działalności gospodarczej i nastąpi wznowienie działalności gospodarczej, w ramach której przedmiotowe usługi będą związane z czynnościami opodatkowanymi. Jednocześnie pragniemy zauważyć, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego co do zasady powstaje w rozliczeniu za okres, w którym otrzymano fakturę, a przypadku nabycia usług telekomunikacyjnych, energii, dostarczania wody, wywozu śmieci, jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu dotyczy – w rozliczeniu za okres w którym przypada termin płatności (art.86 ust.10 pkt 1 i 3 ustawy o VAT). Jeżeli podatnik nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego w wymienionych powyżej terminach, może, na podstawie art.86 ust.11 ustawy o VAT, obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.

W przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej (do 24 miesięcy) nie ma obowiązku składania deklaracji VAT za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy. Aby jednak zrealizować przysługujące prawo do odliczenia podatku naliczonego można:

• złożyć w okresie zawieszenia działalności deklarację wraz z umotywowanym wnioskiem wykazując podatek naliczony do zwrotu w terminie 180 dni (art.87 ust.5a ustawy o VAT). We wniosku należy podać powody, dla których chcemy odzyskać podatek;

• złożyć w okresie zawieszenia działalności deklarację wraz z umotywowanym wnioskiem oraz zabezpieczeniem majątkowym, wykazując podatek naliczony do zwrotu w terminie 60 dni (art.87 ust.5a ustawy o VAT)

• złożyć w okresie zawieszenia działalności deklarację wykazując podatek jako kwotę do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy lub

• złożyć korekty deklaracji po wznowieniu działalności (biorąc pod uwagę przepisy regulujące termin powstania prawa do obniżenia podatku należnego).

Przedstawione powyżej stanowisko potwierdzają także interpretacje organów podatkowych. Przykładowo, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej nr IBPP2/443-56/12/AM z 20 kwietnia 2012 roku stwierdził, że „(...)Wnioskodawcy przysługuje w okresie zawieszenia działalności możliwość złożenia deklaracji VAT-7K, ponieważ jak wynika z wniosku nabywane w okresie zawieszenia działalności gospodarczej usługi telekomunikacyjne oraz opłaty dotyczące rat leasingowych za przyczepę będą po wznowieniu prowadzenia działalności gospodarczej związane z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług. (...) W związku z tym Wnioskodawca ma prawo do składania deklaracji VAT-7K w okresie zawieszenia działalności i wykazania w nich podatku naliczonego do przeniesienia zgodnie z art.86 ust.19 ustawy o podatku VAT. Wnioskodawca może wystąpić o zwrot podatku naliczonego w okresie zawieszenia działalności, po spełnieniu warunków zawartych w art.87 ust.5a ustawy o VAT”.

W czasie zawieszenia działalności przedsiębiorca ma obowiązek prowadzenia ewidencji, w której należy rozliczać dokonywane w tym okresie transakcje, dopuszczone przepisami prawa, np. otrzymanie rachunków za media, raty leasingowe, zbycie własnych środków trwałych.

PAMIĘTAJ:

Zawieszając działalność nie musisz składać deklaracji dla podatku od towarów i usług, jeśli nie powstał w tym czasie obowiązek podatkowy, ale, w sytuacji, gdy nastąpią transakcje podlegające ewidencjonowaniu, masz obowiązek prowadzenia ewidencji. Jeżeli chcesz rozliczyć podatek naliczony z otrzymanych faktur VAT możesz złożyć bieżącą deklarację podatkową lub korekty deklaracji po wznowieniu działalności.

2. Likwidacja działalności gospodarczej

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek nie mających osobowości prawnej (np. spółek cywilnych), którzy są zarejestrowani w ewidencji działalności gospodarczej, muszą zawiadomić organ ewidencyjny o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej. Zgłoszenia dokonuje się poprzez wypełnienie formularza CEIDG-1. Natomiast spółka będąca osobą prawną zgłasza rozpoczęcie likwidacji do rejestru przedsiębiorców, ale jej wykreślenie następuje dopiero po zgłoszeniu zakończenia postępowania likwidacyjnego. Najważniejsze zasady likwidacji spółki zostały uregulowane w art.270-290 Kodeksu spółek handlowych, z których wynika m.in., iż:

• rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru,

• likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”, a w czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną,

• w okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikom zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań,

• likwidatorami są członkowie zarządu, chyba, że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej,

• likwidatorzy powinni zakończyć zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki (czynności likwidacyjne),

• podział pomiędzy wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli, a majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów, chyba że umowa spółki określa inne zasady,

• o rozwiązaniu spółki likwidator albo syndyk zawiadamia właściwy urząd skarbowy, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego.

2.1. Skutki w VAT zamknięcia działalności w przypadku osób fizycznych oraz spółek nie mających osobowości prawnej

Na mocy art.14 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu VAT podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy, w przypadku:

1. rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;

2. zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art.15, będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art.96 ust.6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.

Powyższy przepis dotyczy towarów, w stosunku do których przysługiwało...