Nowe zasady odliczania VAT przez Gminy

ODPOWIEDŹ

Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych wprowadza od 1 stycznia 2016 roku nowe przepisy – art.86 ust.2a-2h ustawy o podatku od towarów i usług, wskazujące na konieczność określania proporcji wyliczania kwoty podatku naliczonego w sytuacji zakupów towarów i usług, które są wykorzystywane zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej jak i do celów innych niż działalność gospodarcza.

Podobnie jak obecnie, od nowego roku podatnicy VAT w pierwszej kolejności będą obowiązani rozdzielić zakupy związane z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług i z czynnościami nieopodatkowanymi (zwolnionymi od podatku lub niepodlegającymi opodatkowaniu VAT) i odliczyć podatek tylko od zakupów związanych z czynnościami opodatkowanymi. Jeżeli Gmina jest w stanie przyporządkować koszty energii wymienionym powyżej poszczególnym kategoriom czynności, powinna odliczyć podatek tylko od zakupu energii związanego z czynnościami opodatkowanymi. Jeżeli jednak nie jest w stanie dokonać takiego podziału, powinna zastosować nowe przepisy ustawy o VAT.

Przypomnijmy, że obecnie funkcjonują dwa sprzeczne ze sobą stanowiska dotyczące sposobu odliczania VAT od wydatków związanych zarówno z czynnościami opodatkowanymi VAT jak i niepodlegającymi opodatkowaniu. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu siedmiu sędziów o sygnaturze I FPS 9/10 z 24 października 2011 roku stanął na stanowisku, że czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zastosowaniu proporcji. W praktyce oznaczałoby to, że podatnicy, którzy nabywają towary i usługi służące ich działalności podlegającej opodatkowaniu VAT jak i czynności niepodlegające opodatkowaniu (niepodlegające ustawie o podatku od towarów i usług) i nie są w stanie jednoznacznie przypisać dokonanych zakupów którejś z wymienionych powyżej kategorii, mogą odliczyć całą kwotę podatku naliczonego związanego z tymi zakupami, jeżeli wszystkie czynności, które dokonują jako podatnicy są opodatkowane VAT (nie korzystają ze zwolnienia od podatku). W sytuacji, gdyby taki podatnik wykonywał zarówno czynności opodatkowane VAT, zwolnione od tego podatku jak i niepodlegające podatkowi, w świetle przytoczonej uchwały NSA przy obliczaniu proporcji odliczenia VAT od zakupów, których nie może jednoznacznie przypisać do jednej z wymienionych kategorii, nie powinien w ogóle uwzględniać wartości czynności niepodlegających VAT.

Z powyższym stanowiskiem nie zgadzają się organa podatkowe, które, powołując się na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (między innymi orzeczenia w sprawach C-496/11 i C-319/12) oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu o sygnaturze I SA/Wr 754/14 z 24 lipca 2014 roku, uznają, że fakt iż ustawodawca nie określił metod i kryteriów podziału między czynnościami podlegającymi VAT i czynnościami będącymi poza zakresem VAT nie może powodować, że zostanie podatnikowi przyznane pełne prawo do odliczenia VAT również w odniesieniu do tej części, która związana jest z czynnościami będącymi poza systemem VAT i każą podatnikom wydzielać część podatku związaną z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu VAT, przy zastosowaniu wybranej przez niego metody, która spowoduje, że rozdział będzie najbardziej obiektywny.

Od 1 stycznia 2016 roku znikną wątpliwości odnośnie sposobu odliczenia podatku przez podatników, którzy wykonują zarówno czynności podlegające ustawie o VAT jak i czynności niepodlegające opodatkowaniu. W myśl art.86 ust.2a ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza (z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art.7 ust.2 i art.8 ust.2, oraz użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika w sytuacji, gdy przy ich nabyciu nie przysługiwało prawo do pełnego odliczenia podatku), w sytuacji, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie będzie możliwe, kwotę podatku naliczonego będzie należało obliczyć zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej (tzw. „sposobem określenia proporcji”). Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. W ust.2b cytowanego przepisu ustawodawca wyjaśnia, że sposób określenia proporcji najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, jeżeli:

1. zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz

2. obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.

Przypomnijmy, że zgodnie z art.15 ust.6 ustawy o podatku od towarów i usług organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy nie są uznawane za podatników w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, natomiast są za podatników uważane w zakresie czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Odnosząc powyższe do opisanego w pytaniu przypadku, jeżeli Gmina otrzyma w przyszłym roku fakturę za zakup energii i nie jest w stanie jednoznacznie przypisać tego zakupu do czynności podlegających opodatkowaniu (opodatkowanych lub zwolnionych) i niepodlegających VAT, powinna w pierwszej kolejności obliczyć przy zastosowaniu wybranej przez siebie proporcji podatek, który jest związany z czynnościami, które w ogóle podlegają opodatkowaniu, czyli które wykonuje na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W znowelizowanych przepisach ustawodawca wskazuje kilka metod wyliczenia proporcji. Zgodnie z art.86 ust.2c ustawy pr...