Zasady rozliczania VAT metodą kasową przez małego podatnika

 1.    Definicja małego podatnika

Ustawa o podatku VAT w art.2 pkt 25 wprowadza definicję małego podatnika. Zgodnie z treścią powołanego przepisu mały podatnik to podatnik podatku od towarów i usług:

• a) u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,

• b) prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro

- przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł.

PAMIĘTAJ: Na dzień 1 października 2014 roku średni kurs euro ogłoszony przez NBP wyniósł 4,1792 zł.

Zatem w 2015 roku ze statusu małego podatnika mogą korzystać przedsiębiorcy:

• u których sprzedaż (łącznie z kwotą podatku) w 2014 roku nie przekroczyła kwoty 5.015.000 zł,

• prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze (z wyjątkiem komisu) może korzystać ze statusu małego podatnika, jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w 2014 roku kwoty 188.000 zł.

2.    Metoda kasowa

2.1. Definicja metody kasowej i jej zalety

Definicję metody kasowej znajdziemy m.in. w Wikipedii. Zgodnie z tą definicją jest to: „Metoda rozliczania podatku VAT. Szczególny sposób powstawania obowiązku podatkowego, który bywa korzystny dla małych podatników. Polega ona na tym, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uregulowania całości lub części należności, a nie, jak w przypadku pozostałych podatników, z chwilą dostarczenia towaru lub momentu wykonania usługi. Moment powstania obowiązku podatkowego nie może być jednak późniejszy niż 180 dni od daty wydania towaru lub wykonania usługi. Jest to podstawowa różnica pomiędzy metodą kasową a memoriałową”.      2.2. Obowiązek podatkowy

Zgodnie z art.21 ust.1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy u małego podatnika, który wybrał metodę kasową, w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje:

1. z dniem otrzymania całości lub części zapłaty - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika, o którym mowa w art.15, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny,

2. z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1

- po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę, zwaną dalej „metodą kasową”; otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

W tym miejscu przypomnijmy, iż w myśl art.15 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust.2 bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Ponadto należy pamiętać o zasadzie zawartej w art.21 ust.2 ustawy o VAT, zgodnie z którym powołany powyżej przepis art. 21 ust.1 stosuje się do czynności wykonanych w okresie, w którym podatnik stosuje metodę kasową. Należy także pamiętać, że metody kasowej nie można stosować do wewnątrz-wspólnotowej dostawy towarów i w przypadku przemieszczenia towarów, o którym mowa w art.13 ust. 3, do miejsca odpowiadającego magazynowi konsygnacyjnemu (art.21 ust.6 pkt 2 ustawy o VAT).

Przykład 1Podatnik „A”, który rozlicza się metodą kasową, w styczniu 2015 roku dokonał  dostawy towarów dla czynnego podatnika VAT „B”. „B” zapłacił za otrzymane towary 1 lutego 2015 roku. „A” ma obowiązek rozliczenia podatku w lutym 2015 roku.    Przykład 2Podatnik „A”, który rozlicza się metodą kasową, w sierpniu 2014 roku dokonał dostawy swoich towarów dla czynnego podatnika VAT „C”. „C” nie dokonał zapłaty. W tej sytuacji obowiązek podatkowy nie powstanie z uwagi na brak zapłaty.

Przykład 3Podatnik „A” dostarczył także w sierpniu towary dla Pana Nowaka - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Pan Nowak nie zapłacił za otrzymane towary. W tym przypadku „A” ma obowiązek rozliczenia podatku po 180 dniach tj. w lutym 2015 roku.

Przykład 4Podatnik „D” w grudniu 2014 roku podjął decyzję o stosowaniu metody kasowej od początku 2015 roku. Zatem najpóźniej do końca grudnia 2014 roku był zobowiązany zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego i złożyć VAT-R do końca grudnia 2014 roku.

2.3. Deklaracja podatkowa

Mały podatnik, który wybrał kasową metodę rozliczania VAT, składa w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale (art.99 ust.2 ustawy o VAT). Należy jednak pamiętać, iż mały podatnik traci możliwość składania deklaracji VAT za okresy kwartalne w sytuacji, gdy w danym kwartale lub w poprzedzających go czterech kwartałach dokonał dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy tj. wyrobów stalowych, paliw, złota nieobrobionego, chyba że łączna wartość tych dostaw bez kwoty podatku nie przekroczyła, w żadnym miesiącu z tych okresów, kwoty 50.000 zł, a jeżeli przekroczyła tę kwotę, nie przekroczyła kwoty odpowiadającej 1% wartości ich sprzedaży bez kwoty podatku, z zastrzeżeniem ust. 3c (art.99 ust.3a ustawy o VAT). Co oznacza, iż w przypadku gdy łączna wartość dostaw towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, bez kwoty podatku przekroczyła kwotę 50 tys. zł,  mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, są obowiązani do składania deklaracji podatkowych za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału:

1. w którym przekroczono tę kwotę - jeżeli przekroczenie kwoty nastąpiło w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału; w przypadku gdy przekroczenie kwoty nastąpiło w drugim miesiącu kwartału, deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału jest składana w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału;

2. następujący po kwartale, w którym przekroczono tę kwotę - jeżeli przekroczenie kwoty nastąpiło w trzecim miesiącu kwartału.

Natomiast, zgodnie z art.99 ust.3b ustawy o VAT, za dostawę towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, nie uznaje się dostawy towarów, o których mowa w poz. 10 tego załącznika (tj. benzyny silnikowej, oleju napędowego, gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych - w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym), jeżeli:

1. dostawa ta jest dokonywana na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego do standardowych zbiorników pojazdów;

2. dostawy tej dokonuje podatnik dostarczający gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych.

Ponadto należy pamiętać, iż podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej lub którzy zrezygnowali z prawa do rozliczania się metodą kasową, składają deklaracje podatkowe za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwot powodujące utratę prawa do rozliczania się metodą kasową. Przy czym mogą oni również składać deklaracje kwartalne, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa (art.99 ust.5 i ust.6 ustawy o VAT).

2.4. Rezygnacja lub utrata prawa do stosowania metody kasowej

Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą (art.21 ust.3 ustawy o VAT). Należy przy tym pamiętać, iż w sytuacji podjęcia decyzji o rezygnacji, mały podatnik powinien zawiadomić o tej decyzji naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę.

Natomiast, jeśli mały podatnik przekroczył kwotę określoną w art. 2 pkt 25 tj. 1.200.000 euro lub w drugim przypadku 45.000 euro, to w takim przypadku traci on prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczył określoną powyżej kwotę (art.21 ust.4  ustawy o VAT).

3.    Zasady wystawiania faktur przez małego podatnika stosującego metodę kasową

W przepisach dotyczących podatku od towarów i usług nie ma istotnych różnic co do wystawiania faktur przez małego podatnika, który stosuje metodę kasową. W przypadku wystawiania faktury przez małego podatnika stosującego metodę kasową faktura powinna zawierać wyrazy „metoda kasowa” (art.106e ust.1  pkt 16 ustawy o VAT).

Z uwagi na to, iż wystawianie faktur należy do istotnych obowiązków każdego podatnika, chcielibyśmy przypomnieć, iż zgodnie z art.106b ust.1 pkt 1 i 4 ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany...