Badania psychiatryczne połączone z obserwacją przeprowadzane na zlecenie sądu lub prokuratury

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 13 stycznia 2012 roku nr IBPP4/443-1508/11/KG. 

Sytuacja podatnika

Do organu podatkowego o wydanie indywidualnej interpretacji zwrócił się Szpital, który na zlecenie sądu lub prokuratury wykonuje pacjentom badania psychiatryczne połączone z obserwacją na oddziale zamkniętym, w celu oceny ich zdrowia psychicznego. Pacjenci pozostający w szpitalu często mają inne schorzenia somatyczne i w celu zachowania, ratowania i przywracaniu ich zdrowia mają wykonywane badania diagnostyczne i laboratoryjne oraz podaje się im leki. Również mają wykonywane liczne testy psychologiczne i badania psychiatryczne, które w wykonywanej obserwacji sądowo-psychiatrycznej są badaniami profilaktycznymi w celu określenia ich stanu zdrowia. Ponadto jak wszyscy pacjenci otrzymują wyżywienie, korzystają z zakwaterowania i opieki personelu. Za wykonaną usługę Szpital wystawia fakturę za osobodzień pobytu pacjenta zawierający ww. usługi, a nie za opinię o stanie zdrowia.

Opinia o stanie zdrowia psychicznego wydawana na polecenie sądu lub prokuratury dotyczy poczytalności badanego w chwili popełnienia czynu, jego aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz zdolności do udziału w postępowaniu. Badania i obserwacje osób wykonywane są w celu wydania opinii o stanie zdrowia oskarżonego. W trakcie obserwacji sądowo-psychiatrycznej, gdy zachodzi taka potrzeba osoby są poddawane także leczeniu.

W związku z powyższym Szpital zwrócił się do organu podatkowego z zapytaniem, czy w związku ze zmianami obowiązującymi od dnia 1 lipca 2011r. wystawiając fakturę sprzedaży za ww. usługi, tj. leczenie, zakwaterowanie i opiekę nad pacjentem kierowanym do szpitala przez sąd lub prokuraturę należy stosować zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 18.

Odpowiedź Dyrektora Izby Skarbowej

Na mocy obowiązującego od dnia 1 lipca 2011 roku art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia od podatku VAT wyłącznie usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Nie zwalnia zatem wszystkich świadczeń, które można wykonać w ramach wykonywania zawodów medycznych, ale tylko służące określonemu celowi.

Rozpatrując więc kwestię ewentualnego zwolnienia usług świadczonych przez Szpital, należy dokonać oceny, czy usługi będące przedmiotem wniosku ze względu na swój cel mogą zostać uznane za usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.

O potrzebie obserwacji w zakładzie leczniczym orzeka sąd, określając miejsce i czas trwania obserwacji. O zakończeniu obserwacji biegli niezwłocznie zawiadamiają sąd oraz wydają opinię. Opinia biegłych powinna zawierać stwierdzenia dotyczące zarówno poczytalności oskarżonego w chwili popełnienia czynu, jak i jego aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz zdolności do udziału w postępowaniu.

W tym więc przypadku celem prowadzonej obserwacji oraz wydanej opinii niewątpliwie nie jest profilaktyka, zachowanie, ratowanie, przywracanie i poprawa zdrowia badanego lecz stwierdzenie pewnych faktów umożliwiających sądowi podjęcie decyzji co do zastosowania kary lub możliwości uczestnictwa w procesie.

Należy więc zauważyć, iż podstawowym celem wydanej opinii jest zapobieżenie ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego, czyli ochrona innych ludzi, dla których badany stanowi zagrożenie, a nie jest celem głównym ochrona zdrowia sprawcy czynu zabronionego. Nie ulega wątpliwości, że w trakcie obserwacji szpitalnej, jak i trakcie pobytu w zakładzie psychiatrycznym (lub leczenia ambulatoryjnego) sprawca jest leczony, jednak leczenie to nie jest celem lecz środkiem zapobiegającym ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego.

W wydanej interpretacji organ podatkowy uznał, iż głównym celem ww. badań jest wprawdzie ocena zdrowia, jednak ocena ta nie służy profilaktyce ani leczeniu. Ocena stanu zdrowia wymagana jest przez odpowiednie przepisy jako warunek poprzedzający podjecie określonej decyzji. Stąd efektem usługi świadczonej przez Wnioskodawcę jest dostarczenie osobie trzeciej elementu koniecznego dla podjęcia decyzji pociągającej za sobą prawne konsekwencje dla osoby badanej. Taka usługa medyczna nie ma zasadniczo na celu ochrony zdrowia stąd nie może być objęta zwolnieniem od podatku od towarów i usług.

Chociaż możliwa jest sytuacja, że przeprowadzenie ww. badań, może w pośredni sposób przyczynić się do ochrony zdrowia tej osoby poprzez wykrycie nowego problemu lub skorygowanie poprzedniej diagnozy, podstawowym celem tego rodzaju usługi pozostaje wypełnienie prawnego lub ustawowego obowiązku dotyczącego procesu podejmowania decyzji przez inną osobę.

Podsumowując organ podatkowy stwierdził, iż w przedmiotowej sprawie usługą główną są badania psychiatryczne połączone z obserwacją pacjentów kierowanych przez sąd lub prokuraturę w celu wydania opinii o stanie zdrowia, natomiast pozostałe usługi w tym zakwaterowanie i wyżywienie, niezbędne do zapewnienia pobytu pacjenta poddanego obserwacji w szpitalu służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej. Zatem cała kompleksowa usługa (badania połączone z obserwacją w trakcie pobytu w szpitalu) jest opodatkowana według stawki właściwej dla ww. usługi głównej.

Podstawa prawna: art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług