0
1012
Urząd, obciążając za zgodą dorozumianą kosztami użytkowników lokali użytkowych oraz mieszkalnych nieprzeznaczonych na cele mieszkalne zastosuje podstawową stawkę podatku, natomiast w przypadku lokali mieszkalnych przeznaczonych na cele mieszkalne będzie korzystało ze zwolnienia od podatku.
Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 14 września 2012 roku nr ITPP1/443-727b/12AT.
Sytuacja podatnika
O wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego zwrócił się do organu podatkowego Urząd, który obciąża korzystających z lokali mieszkalnych i użytkowych bez zawartych umów (obciążenie za bezumowne używanie lokalu), oraz w przypadku braku zgody na używanie lokalu (odszkodowanie za zajmowanie lokalu jako niepodlegające przepisom podatku od towarów i usług) niektórymi z następujących kosztów: energia elektryczna, energia cieplna, dostawa wody, odprowadzania ścieków, wywóz nieczystości, usługi telekomunikacyjne, ubezpieczenia, dozór techniczny, podatek od nieruchomości. Forma odszkodowawcza obciążania występuje w sytuacji, gdy Urząd nie wyraził zgody na zajmowanie lokalu czy budynku. Miało to odzwierciedlenie w kierowanych pismach do użytkowników w postaci wezwań do opuszczenia lokalu. W przypadku dłuższej zwłoki planowano wkroczenie na drogę postępowania sądowego w celu uzyskania wyroku pozwalającego na eksmisję. Natomiast w przypadku obciążania za bezumowne korzystanie, Urząd tolerował zaistniałą sytuację.
W związku z powyższym Urząd zwrócił się do organu podatkowego z zapytaniem, kiedy powstaje obowiązek podatkowy oraz jaką stawkę podatku VAT powinien zastosować na okoliczność obciążania kosztami mediów w przypadku bezumownego korzystania z lokali.
Odpowiedź Dyrektora Izby Skarbowej
W wydanej interpretacji organ podatkowy wskazał, iż w sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą dorozumianą właściciela płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy, wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i na podstawie art. 5 ust. 1 ww. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Jednocześnie organ podatkowy podkreślił, iż w przypadku akceptacji przez Urząd ww. sposobu korzystania z lokali, taki stan rzeczy powoduje, że w rzeczywistości tolerowanie tej sytuacji zbliża tę formę korzystania z lokalu, pod względem skutków podatkowo-prawnych w zakresie podatku VAT, do korzystania z lokalu na podstawie umów najmu, dzierżawy. W tym miejscu organ podatkowy wskazał, iż w sytuacji, gdy korzystający bezumownie z lokalu nie ma zawartej umowy bezpośrednio z dostawcą mediów, wydatki za tzw. media stanowiące element świadczenia należnego z tytułu bezumownego korzystania z lokalu stanowią wraz z czynszem obrót, w rozumieniu art. 29 ust. 1 ww. ustawy, z tytułu świadczenia usługi udostępnienia lokalu. W takim przypadku bezumowne korzystanie z lokalu pozostaje usługą złożoną z różnych świadczeń, prowadzących do realizacji określonego celu – udostępnienia lokalu. Świadczenia te są bowiem nierozerwalnie związane z tą usługą, jako konieczne do korzystania z lokalu, mające w stosunku do niej charakter poboczny. Usługa pomocnicza, taka jak zapewnienie przykładowo dostępu do wody nie stanowi celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej.
Uwzględniając powyższe organ podatkowy stwierdził, że w przypadku bezumownego korzystania z lokalu, gdy Urząd akceptuje ten stan rzeczy, przedmiotem świadczenia na rzecz korzystających w ten sposób z lokalu jest usługa główna, tj. udostępnienie lokalu na zasadach zbliżonych do najmu lokalu, a koszty dodatkowe, w tym opłaty z tytułu mediów, podatku od nieruchomości, stanowią elementy rachunku kosztów zmierzające do ustalenia kwoty odpłatności za usługę, bowiem z ekonomicznego punktu widzenia dopełniają świadczenie zasadnicze i nie należy ich sztucznie oddzielać od tego świadczenia.
Tym samym, ponoszone wydatki stanowią obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, z tytułu świadczenia usług udostępnienia lokalu na rzecz bezumownie korzystających z lokali. A pozwalając używającym lokale mieszkalne lub użytkowe na korzystanie z tych lokali Urząd świadczy usługi w rozumieniu art. 8 ust.1 ww. ustawy.
Dokonując analizy sytuacji organ podatkowy uznał, że podatek od nieruchomości oraz koszty mediów stanowią element odpłatnego rozliczenia z Urzędem i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach właściwych dla wiążącego strony stosunku cywilnoprawnego. W przedmiotowej sprawie zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości ciąży na Urzędzie i nie może być w drodze umowy przeniesione na osobę korzystającą z lokalu ze skutkiem zwalniającym Urząd z obowiązku podatkowego. Strony stosunku cywilnoprawnego mogą jednak, w ramach swobody w kształtowaniu łączących je stosunków zobowiązaniowych zawrzeć w umowie (w tym ustnej) postanowienie, co do zwrotu należności z tytułu podatku od nieruchomości, mediów.
Wobec tego, obciążając w ww. sposób korzystających z lokali w tej formie prawnej, Urząd winien traktować otrzymane od tych podmiotów świadczenia pieniężne jako wynagrodzenie za świadczoną usługę, dającą wypłacającym je korzystającym z lokali wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z lokali. W takim przypadku, obciążając kosztami korzystających z lokali należy zastosować podstawową stawkę podatku – w przypadku obciążania tymi kosztami korzystających z lokali użytkowych oraz mieszkalnych nieprzeznaczonych na cele mieszkalne, natomiast w przypadku lokali mieszkalnych przeznaczonych na cele mieszkalne należy zastosować zwolnienie od podatku.
Konsekwentnie w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje na zasadach wskazanych w art. 19 ust. 13 pkt 4 w powiązaniu z art. 19 ust. 15 ustawy.
Natomiast w kwestii odsprzedaży usługi telekomunikacyjnej, którą Urząd wymienia obok pozostałych „mediów”, organ podatkowy zauważył, iż to świadczenie jest świadczeniem samodzielnym i odrębnym od usługi udostępnienia lokalu. Mimo, że usługi telekomunikacyjne towarzyszą korzystaniu z zajmowanego lokalu, to nie są one niezbędne do korzystania z tego lokalu.
W związku z tym organ podatkowy uznał, że celem obciążenia kosztami usług telekomunikacyjnych podmiotu, który faktycznie korzystał z usługi jest odsprzedaż tej usługi przez podmiot uczestniczący pośrednio w świadczeniu, pomimo że pośrednik danej usługi nie wykonał. Przenoszenie kosztów jest więc świadczeniem pomiędzy podmiotem pośredniczącym pomiędzy właściwym usługodawcą, a rzeczywistym nabywcą tej usługi. Dotyczy to sytuacji, w której podatnik kupuje usługę, a następnie odsprzedaje ją w takiej samej formie swojemu kontrahentowi. Zatem w odniesieniu do usługi telekomunikacji, Urząd winien zastosować w tym przypadku, przenosząc jej koszty na korzystającego z lokalu, stawkę właściwą dla usługi telekomunikacyjnej, tj. 23%.
Konsekwentnie obowiązek podatkowy powstanie na podstawie art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy.
Z kolei, w przypadku, gdy korzystający z lokali Urzędu, bez żadnej umowy i bez zgody, zajął jego lokale, a Urząd, dążąc do jej odzyskania, podejmował w tym kierunku stosowne kroki prawne, w efekcie których otrzymał odszkodowanie, uznać należy, iż tego typu zdarzenia – co do zasady – nie są objęte przedmiotem opodatkowania podatkiem o towarów i usług. Przede wszystkim bowiem przyznane odszkodowanie ma rekompensować poniesioną szkodę. W tym przypadku trudno zatem mówić o jakimkolwiek świadczeniu wzajemnym, tym bardziej, że Urząd nie świadczy żadnej usługi na rzecz podmiotu wypłacającego odszkodowanie. Brak zatem podstaw do tego, aby uznać, że tego typu działania podejmowane przez Wnioskodawcę, należy uznać za obrót w rozumieniu przepisu art. 29 ust. 1 ustawy. W konsekwencji, otrzymane przez Urząd kwoty, mające rekompensować poniesione koszty eksploatacyjne lokali nie podlegają VAT i w konsekwencji nie rodzą obowiązku podatkowego. O ile jednak w prawomocnym wyroku sądu nie zostały zasądzone na rzecz Urzędu kwoty tytułem zwrotu kosztów poniesionych z tytułu przedmiotowych „mediów”, podatku od nieruchomości, należy uznać, że w tym przypadku obciążanie użytkowników lokalu wskazanymi kosztami, podlegać będzie opodatkowaniu według stawek właściwych dla poszczególnych rodzajów mediów. W tej sytuacji bowiem obciążanie przez Urząd tymi kosztami korzystających z lokali jest w istocie przeniesieniem na nich tych kosztów na zasadach wskazanych w art. 8 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług. Wobec tego w tym przypadku obowiązek podatkowy powstanie według zasad właściwych dla poszczególnych rodzajów „mediów”, a więc w zależności od rodzaju „mediów” rozpoznając obowiązek podatkowy należy uwzględnić stosowne przepisy art. 19 ustawy, tj. art. 19 ust. 1, art. 19 ust. 4, art. 19 ust. 13 pkt 1 lit. a) i lit. c).
Podstawa prawna: art. 5 ust.1, art. 8 ust.1, art. 19 ust. 13 i 15, art. 29 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług.
