Blokada rachunku firmowego

Odpowiedź

Tak, takie możliwości dają Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej przepisy wprowadzone m.in. do Ordynacji podatkowej ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (tak zwana ustawa STIR). Przesłanki blokady rachunku firmowego określił WSA w Warszawie w wyroku z 20 września 2018 r. (sygn. akt III SA/Wa 2057/18). Sąd uznał, że: „w ramach prowadzonego postępowania dotyczącego blokady rachunku, organ nie prowadzi stricte postępowania dowodowego. Wystarczy, że po analizie ryzyka przepływów pieniężnych istnieje ryzyko wykorzystania instytucji finansowych do wyłudzania podatku.”

 

Uzasadnienie

Tak zwana ustawa STIR wprowadziła w 2018 r. do ustawy Ordynacja podatkowa (o.p.) nowy Dział IIIB „Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych”, którego przepisy mają m.in. zapobiegać nienależnym zwrotom VAT.

Przez wyłudzenia skarbowe - zgodnie z art. 119zg pkt 9 o.p. - rozumie się m.in. uchylanie się od opodatkowania, firmanctwo, oszustwo podatkowe, nierzetelne wystawienie faktury, wyłudzenie podatkowej należności publicznoprawnej przez narażenie na nienależny zwrot podatku, wystawianie pustych faktur, jak również przestępczość zorganizowaną.

Aby przeciwdziałać wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, Szef KAS ma prawo zastosować blokadę firmowego rachunku bankowego. Według art. 119zg pkt 2 o.p., przez blokadę rachunku podmiotu kwalifikowanego (to jest rachunku firmowego) należy rozumieć czasowe uniemożliwienie dysponowania i korzystania ze środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podmiotu kwalifikowanego prowadzonym przez bank lub SKOK. Blokada powoduje brak możliwości obciążania rachunku, nie ma natomiast wpływu na jego zasilanie.

Blokady dokonuje się na podstawie analizy ryzyka wykorzystywania działalności banków i SKOK-ów do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi (zasadniczo dotyczy to przepływów finansowych).

Blokada stosowana jest na okres nie dłuższy niż 72 godziny (art. 119zv §1 o.p.), ale może być przedłużona na czas oznaczony, nie dłuższy niż 3 miesiące (art. 119 zw § 1 o.p.). Wskazać należy, że nie ma możliwości zakwestionowania krótkiej blokady rachunku (nie ma ona formy postanowienia czy decyzji, tylko żądania przekazanego przez Szefa KAS do banku lub SKOK-u). Przedłużenie blokady (przesłanką jest istnienie ryzyka niewykonania zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z  tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich przekraczającego równowartość 10.000  euro) następuje na podstawie postanowienia wydanego przez szefa KAS, na które przysługuje zażalenie, a w razie jego nieuwzględnienia - skarga do sądu administracyjnego. Do wydania postanowienia o przedłużeniu blokady (które musi być wydane w ciągu 3 dni) wystarczy, że po analizie ryzyka przepływów pieniężnych istnieje ryzyko wykorzystania instytucji finansowych do wyłudzania podatku  (szerzej zob. uzasadnienie do wyroku WSA w Warszawie z 4 stycznia 2019 roku, sygn. akt III SA/Wa 2960/18).

Należy zauważyć, że nie istnieje wyczerpujący katalog okoliczności, które mają znaczenie dla oceny, czy spełnione zostały przesłanki dokonania przedłużenia blokady. W każdej sprawie inne okoliczności mogą świadczyć o istnieniu obawy niewykonania zobowiązania. A to już daje nieograniczone możliwości organom skarbowym.

r. pr. Joanna Nowicka

 

Podstawa prawna: art. 119zg-119zzk ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 900 z późn.zm.), ustawa z 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2491 z późn.zm.)