Czy opłata za parkowanie pobierana przez gminę podlega VAT

Sprawdź również portal dla księgowych: Doradca Księgowego i dowiedz się więcej!

ODPOWIEDŹ

Dochody gminy z opłat za parkowanie są opodatkowane VAT tylko wtedy, gdy parkowanie odbywa się w miejscach wyznaczonych poza pasem dróg publicznych. Opłaty pobierane za parkowanie w strefie płatnego parkowania wyznaczonej w pasie drogi publicznej nie podlegają VAT, gdyż mają charakter daniny publicznej.

UZASADNIENIE

To, czy opłaty parkingowe stanowiące dochody gminy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest uzależnione od tego, czy gmina pobierając te opłaty działa w charakterze podatnika VAT. Zgodnie bowiem z 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT), nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane - z wyłączeniem jednak czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Ustawa o VAT nie definiuje pojęcia organu władzy publicznej jak i urzędów obsługujących te organy, odwołując się jedynie do odrębnych przepisów nakładających na te organy obowiązek realizacji zadań o charakterze publicznym. Należy podkreślić, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 roku (sygn. akt SK 18/00) pojęcie „władzy publicznej” w rozumieniu art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje wszystkie władze w sensie konstytucyjnym: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Jednak pojęcia organu państwa oraz organu władzy publicznej nie są tożsame. W pojęciu „władzy publicznej” mieszczą się bowiem także inne instytucje niż państwowe lub samorządowe, o ile wykonują funkcje władzy publicznej w wyniku powierzenia czy przekazania im tych funkcji przez organ władzy państwowej lub samorządowej. Wykonywanie władzy publicznej dotyczy wszelkich form działalności państwa, samorządu terytorialnego i innych instytucji publicznych, które obejmują bardzo zróżnicowane formy aktywności.

Pojęcie „działania” organu władzy publicznej nie zostało jednakże konstytucyjnie zdefiniowane. W pojęciu tym mieszczą się zarówno zachowania czynne tego organu, jak i zaniechania. W zakresie działań czynnych organu władzy publicznej mieszczą się indywidualne rozstrzygnięcia, np. decyzje, orzeczenia i zarządzenia.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Do zakresu jej zadań należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. Wykonując te zadania gmina jest zarządcą drogi, zgodnie z ustawą o drogach publicznych, a korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania na jej rzecz. Opłata parkingowa za parkowanie na drogach publicznych stanowi obrót gminy i mieści się w jej dochodach własnych, o których jest mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy o finansach publicznych. Dochodami publicznymi są daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przedsiębiorstw i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw. Pobierane przez gminę opłaty za parkowanie na zasadach określonych w ustawie o drogach publicznych mają więc wówczas charakter danin publicznych, co potwierdził również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 10 grudnia 2002 roku (sygn. akt P 6/02).

Także ETS (obecnie: TSUE) w wyroku w sprawie C-446/98 uznał że najem miejsc parkingowych dla pojazdów jest działalnością władzy publicznej w rozumieniu art. 4 ust. 5 akapit pierwszy Szóstej Dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych, jeżeli jest ona wykonywana według szczególnego reżimu prawnego mającego zastosowanie do podmiotów prawa publicznego. Następuje to w przypadku, gdy prowadzenie tej działalności pociąga za sobą wykorzystanie uprawnień publicznych. Trybunał zawarł w tym orzeczeniu wskazówki, jakimi należy się kierować, dokonując oceny czy czynność podlega prawu publicznemu i czy organy działają wtedy na zasadach odmiennych niż prywatni uczestnicy rynku. Stwierdził, że „Fakt, iż wykonywanie działalności takiej jak będąca przedmiotem w postępowaniu głównym, obejmuje wykorzystanie uprawnień publicznych takich jak zezwalanie lub zabranianie parkowania na drogach publicznych lub karanie grzywną za przekraczanie dopuszczalnego czasu parkowania, wskazuje, że podlega ona reżimowi prawa publicznego”. Jednocześnie należy wskazać, iż przepis art. 4 ust. 5 akapit pierwszy Szóstej Dyrektywy znajduje odzwierciedlenie w obecnie obowiązującym przepisie art. 13 ust. 1 zdanie pierwsze Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 roku w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Zatem opłata za parkowanie pojazdów na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania, będąc dochodem własnym gminy jest świadczeniem o charakterze publicznoprawnym. Mieści się ona wówczas w pojęciu daniny publicznej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Inaczej jest, gdy parkowanie odbywa się w miejscach znajdujących się poza pasem drogi publicznej. W takim przypadku bowiem gmina prowadząc tego rodzaju parking zezwala - za wynagrodzeniem - innym osobom na korzystanie z gruntu przez czasowe pozostawienie pojazdu. W takich przypadkach pomiędzy gminą jako prowadzącym parking, a osobą pozostawiającą pojazd może dojść do zawarcia umowy zbliżonej do umowy przechowania (art. 835 i nast. Kodeksu cywilnego). Wówczas gmina świadcząc usługę parkingową obejmuje samochód w swoje władztwo i poprzez pobranie opłaty oraz wystawienie dowodu przyjęcia pojazdu zobowiązuje się strzec go przed zniszczeniem lub utratą, bądź też pobiera opłatę za samo umożliwienie korzystania z wyznaczonego miejsca. Czynność taka jest niewątpliwie usługą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. A zatem udostępnianie miejsc parkingowych na parkingach usytuowanych poza pasem drogowym za wynagrodzeniem jest odpłatnym świadczeniem usług podlegającym opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, gdyż odbywa się na podstawie umowy cywilnoprawnej. Gmina jako podmiot prowadzący parking świadczy więc wtedy usługę parkingową podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki podstawowej (tj. obecnie 23%).

Anna Welsyng

Radca Prawny, Doradca Podatkowy