0
964
W ramach prowadzonej działalności gospodarczej wynajmuję lokal na działalność gospodarczą. Trzy miesiące temu podpisałem umowę z nowym najemcą i zgodnie z umową, pobrałem od niego kaucję. Okazało się, że najemca wykorzystywał lokal niezgodnie z umową, wobec czego wypowiedziałem mu umowę i zatrzymałem kaucję. Czy zatrzymaną kaucję powinienem opodatkować VAT?
ODPOWIEDŹ
Nie, zatrzymanie kaucji jako kary za niewykonanie umowy nie podlega opodatkowaniu VAT.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art.5 ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu VAT podlega między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art.7 ust.1 ustawy przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast art.8 ust.1 ustawy definiuje świadczenie usług jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art.7. Jednakże, jak słusznie zauważył Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej nr ILPP2/443-1045/12/13-S/AK
z 5 lutego 2014 roku: „Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczeniem, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.”
W indywidualnej interpretacji o sygnaturze IPTPP2/4512-27/15-2/IR z 10 marca 2015 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi przytoczył następującą definicję kaucji: „Zgodnie ze znaczeniem słownikowym „kaucja” jest to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. Cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy, poprzez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający, co oznacza, iż ustanowiona jest ona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji. Co do zasady kaucja, nie jest zaliczana na poczet ceny i podlega zwrotowi po zrealizowaniu warunków umowy.”
Jeżeli postanowienia podpisanej przez Pana umowy najmu przewidują pobranie kaucji spełniającej powyższą definicję, czyli kwoty pieniężnej, która nie jest zaliczana na poczet czynszu, ale jest kwotą gwarantującą należyte wykonanie umowy i, gdyby umowa została wykonana należycie, podlegałaby zwrotowi, pobranie przez Pana kaucji nie mogło zostać uznane za pobranie zadatku czy zaliczki i nie podlegało opodatkowaniu VAT.
Jak rozumiem, umowa najmu zawierała również zapisy o sposobie wykorzystywania lokalu przez najemcę i niewłaściwe jego wykorzystanie stanowiło naruszenie jej postanowień, a umowa przewidywała, że w takim przypadku ma Pan prawo zatrzymać otrzymaną kaucję. W takiej sytuacji zatrzymana kaucja staje się karą umowną.
W orzecznictwie ugruntowała się jednolita linia, zgodnie z którą otrzymanie kary umownej lub odszkodowania nie jest czynnością opodatkowaną VAT. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej nr IPPP1/443-1002/12-4/AP z 28 grudnia 2012 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stanął na stanowisku, że „Istotą odszkodowań nie jest (...) płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika”. Podobnie dzieje się z przypadku kar umownych czy zatrzymanych kaucji – w zamian za zatrzymaną kwotę strona umowy nie jest zobowiązana do żadnego świadczenia, a zatem nie ma mowy o dostawie towarów czy świadczeniu usług, a w konsekwencji nie występuje żadna z czynności podlegających opodatkowaniu VAT.
Ewa Konarska
