0
1092
W trakcie kontroli podatkowej ustalono, iż osoba fizyczna (nie prowadząca działalności gospodarczej) dokonuje odpłatnego zbycia podrobionych perfum (znanych marek) oraz koszulek (z logo znanych marek światowych). Czy w takim przypadku, jeżeli nie są to rzeczy oryginalne a działalność nie jest oficjalnie zarejestrowana, sprzedaż będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT?
ODPOWIEDŹ
Każda rzecz podrobiona, która jest zbywana, a która mogłaby być zbywana w legalnym obrocie rynkowym podlegać będzie opodatkowaniu VAT. Dla podlegania podatkowi nie muszą być zachowane formy przewidziane w innych aktach normatywnych (w szczególności zawarte w kodeksie cywilnym lub w tym przypadku w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej). W podatku VAT kładzie się bowiem większy nacisk na ekonomiczne znaczenie dokonywanych transakcji niż na stronę prawną. Dokonywanie zatem dostaw podrobionych perfum i koszulek podlega opodatkowaniu VAT.
UZASADNIENIE
Co do zasady, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlegają, min., odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Czynności te podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Z kolei w art.7 ust.1 cyt. ustawy wskazano, że poprzez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Już z samej treści użytych słów można wskazać, że dostawa w znaczeniu tego podatku nie jest równoznaczna ze sprzedażą w rozumieniu prawnym – nie chodzi tu bowiem o przenoszenie własności. Liczy się natomiast ekonomiczny, a nie cywilnoprawny charakter transakcji. Jak wskazuje się w wyroku z 19.07.2011 r., sygn. I SA/Bd 280/11: „(…) przepisy ustawy o VAT skupiają się zasadniczo na ekonomicznych skutkach czynności i zdarzeń prawnych i z nich wywodząc obowiązek podatkowy (lub brak takiego obowiązku), są w dużej mierze autonomiczne w stosunku do systemu prawa cywilnego”.
Przykład 1
Osoba fizyczna nie zarejestrowana w CEIDG ani w KRS dokonuje dostaw nieoryginalnych perfum (podróbek) na rzecz osób fizycznych. Pomimo, że działalność nie jest rejestrowana, ani też nie są to rzeczy oryginalne, to dostawy te podlegają opodatkowaniu VAT. Jak wskazuje się bowiem w wyrokach TSUE, gdyby wyłączyć z opodatkowania takie towary (które przecież konkurują na rynku z towarami oryginalnymi) dochodziłoby do niczym nie uzasadnionego naruszania zasad wolnej konkurencji - ceny towarów podrabianych byłyby prawnie sankcjonowane jako z natury tańsze o VAT należny (wyrok TSUE z 29.06.2000 roku w sprawie C-455/98).
Przykład 2
Osoba fizyczna nie otrzymała zezwolenia na prowadzenie salonu gier na automatach (lub gier losowych czy też zakładów wzajemnych). Prowadzi zatem tę działalność nielegalnie w świetle polskich przepisów. Obrót z gier będzie jednakże podlegał opodatkowaniu VAT (wyrok TSUE z 11.06.1998 r. w sprawie C-283/95).
Przykład 3
Osoba fizyczna sprzedała innej osobie fizycznej nieruchomość, przy czym transakcja nie została dokonana w formie aktu notarialnego. Na gruncie prawa cywilnego jest zatem nieważna. Jeżeli inne przepisy VAT nie potraktują sprzedaży jako niepodlegającej VAT (np. sprzedaż przez podatnika VAT nie działającego w odniesieniu do tej transakcji jako podatnik) to taka sprzedaż będzie podlegać opodatkowaniu.
Trzeba także wskazać, iż dokonywanie czynności, np. dostawy towarów, których wprowadzenie do obrotu gospodarczego (lub jakiegokolwiek innego) jest zabroniona przez przepisy prawne (tu: przepisy jakie obowiązują na terytorium Polski), będzie powodować iż czynność taka nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT. Jak wskazał WSA w Bydgoszczy (wyrok z 19.07.2011 r., sygn. I SA/Bd 280/11): „W ocenie NSA dla prawidłowej wykładni art.5 ust.2 ustawy o VAT konieczne jest sięgnięcie także do przepisu art.6 pkt 2 tejże ustawy. Zgodnie z nim przepisów tej ustawy nie stosuje się do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Interpretacja art.5 ust.2 ustawy o VAT nie może być dokonywana w oderwaniu od art.6 pkt 2 ustawy o VAT, a także art.7 ust.1 ustawy o VAT. Ustawodawca krajowy wyraźnie nie sprecyzował czy art.5 ust.2 ustawy o VAT stosuje się jeżeli nie dochowano formy czynności prawnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Przepis ten mówi o „czynnościach, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy”, co oznacza, że przedmiotowa norma dotyczy tego typu sytuacji gdzie określona czynność nie będzie mogła w żadnych okolicznościach faktycznych stać się przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Tylko w tych przypadkach wykluczone będzie opodatkowanie dostawy, czy świadczenie usług. Sąd podkreślił, iż dopiero sprzeczna z prawem „dostawa” dotycząca towarów, które nie mogą być przedmiotem normalnego obrotu nie może podlegać opodatkowaniu.
Przykład 4
Osoba fizyczna sprzedała za kwotę 1 mln zł środki odurzające (narkotyki). Taka sprzedaż w ogóle nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT, gdyż narkotyków nie wolno legalnie wprowadzać do obrotu. Trzeba także wskazać – co podkreślane jest w orzecznictwie europejskim – że podleganie opodatkowaniu VAT nie wystąpi także z tego powodu, że sprzedaż zabronionych towarów nie podlega konkurencji z obrotem rejestrowanym i opodatkowywanym (np. wyrok TSUE z 05.07.1988 w sprawie C-289/86).
Podsumowując można wskazać, że:
każda transakcja w rozumieniu art.5 ust.2 u.p.t.u. wykonana niezgodnie z przepisami prawa podlega opodatkowaniu VAT,
trzeba mieć na uwadze, że niektóre transakcje (np. w odniesieniu do nieruchomości), choć wykonane bez zachowania form przewidzianych prawem, mogą podlegać opodatkowaniu lecz być zwolnione z niego – wedle szczegółowych przepisów typu lex specialis,
tylko transakcje, które w żaden sposób nie mogą być wykonywane legalnie, nie będą podlegać opodatkowaniu VAT.
Mariusz Nowak
Podstawa prawna: art. 5 ust.2 i 3 oraz art. 6 pkt 2 ustawy o VAT.
