Dokumentacja projektowa wraz z przeniesieniem praw autorskich na zamawiającego a 8% stawka VAT

ODPOWIEDŹ

Jeżeli przyjmiemy, że przygotowana na zlecenie klienta dokumentacja projektowa ma autorski charakter i dojdzie jednocześnie do przeniesienia praw autorskich, to dla całości tej dokumentacji możliwe jest zastosowanie stawki VAT w wysokości 8% - warunkiem jest możność udowodnienia przez inżyniera architekta, że przygotowana pod jego kierunkiem (praca własna oraz praca innych inżynierów) dokumentacja ma charakter tzw. usługi kompleksowej. Jeżeli natomiast mamy do czynienia z kopiowaniem innych dokumentacji projektowych oraz nie będzie można mówić, że zamówione opracowanie (dokumentacja projektowa) może stanowić odrębne części, to stawka VAT wyniesie 23%.

UZASADNIENIE

Dokumentacja projektowa wykonywana jest przez uprawnionych inżynierów architektów na podstawie przepisów Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego. Jednocześnie należy zaznaczyć, że w skład kompletnej dokumentacji projektowej wchodzi projekt branży architektonicznej oraz tzw. pozostały projekty branżowe. Takie skompletowanie dokumentacji projektowej (wymóg kompletności) pozwala na spełnienie definicji utworu architektonicznego w rozumieniu Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Przykład

Pan X jest inżynierem architektem, u którego klient zamówił projekt konstrukcyjny budynku biurowego. Osobą, która będzie odpowiedzialna wobec zamawiającego za poprawność i kompletność całości dokumentacji projektowej jest Pan X. Aby przygotować dokumentację Pan X zleca innym inżynierom (posiadają oni właściwe uprawnienia nadane przez okręgową izbę inżynierów budownictwa) przygotowanie tzw. projektów branżowych, tj. projektu przyłączy i instalacji wodno-kanalizacyjnej, projektu przyłączy i instalacji wentylacji i kanalizacji, projektu przyłączy i instalacji elektrycznej, projektu przyłączy i wewnętrznej instalacji gazowej oraz inne wymagane sztuką budowlaną. Po przygotowaniu dokumentacji zostanie ona przekazana wraz z prawami autorskimi na rzecz zamawiającego. Co istotne, zapłata za projekty branżowe zostanie dokonana przez Pana X – zamawiający projekt nie nawiązuje w tej sprawie żadnych stosunków zobowiązaniowych. Jednocześnie należy wskazać, że wykonywanie tzw. projektów branżowych odbywa się w oparciu o pomysł, koncepcję i projekt architektoniczny Pana X, co innymi słowy oznacza, że są one dostosowywane do projektu Pana X i z nim uzgadniane na bieżąco (lub później korygowane). Autorzy projektów branżowych wystawiają na rzecz Pana X fakturę ze stawką 23%. Cena ustalona przez Pana X z zamawiającym zawiera koszty jakie musi on ponieść na rzecz projektantów branżowych.

W powyższym przykładzie można wskazać na dwie ważne cechy, które będą określać możliwość zastosowania stawki VAT 8%. Są to:

a) przeniesienie praw autorskich do dokumentacji projektowej na zamawiającego,

b) kompleksowy charakter usługi jaką wykonuje Pan X jako inżynier, który to zobowiązał się do dostarczenia kompletnej dokumentacji projektowej zamawiającemu.

W przypadku posłużenia się argumentem przenoszenia praw autorskich do dokumentacji projektowej na zamawiającego należy zauważyć, że zgodnie z art.1 ust.1 i ust.2 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o Prawie autorskim i prawach pokrewnych, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia oraz sposobu wyrażenia (utwór). Ponadto zgodnie z treścią art.1 ust.2 pkt 6 cyt. ustawy przedmiotem prawa autorskiego są utwory architektoniczne, architektoniczne - urbanistyczne i urbanistyczne. Dodatkowo, co istotne z punktu widzenia możliwych przeróbek tzw. projektów branżowych dla celów kompletności dokumentacji technicznej, przeróbka lub adaptacja cudzego utworu jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa z utworu pierwotnego. Zatem inżynierowie, którzy chcą stosować stawkę 8% VAT dla przygotowywanych dokumentacji projektowych powinni pamiętać, że ich praca (wytwór pracy) powinien cechować się indywidualnym charakterem, niepowtarzalnością i własną twórczością o charakterze kreacyjnym (wraz z możliwymi poprawkami do cudzej, zamówionej pracy). „Przesłanka ta jest spełniona, gdy mamy do czynienia z subiektywnym, nowym wytworem intelektu” i dalej: „… dokumentacja projektowa jest szczególnym rodzajem działa sztuki, ponieważ dla wykorzystania zgodnie z przeznaczeniem musi przybrać formę projektu, który będzie zastosowany do konkretnej budowy. Prawo budowlane wymaga bowiem, aby w obiegu prawnym projekt architektoniczny funkcjonował wraz z opracowaniami rozwiązań technicznych (projekty inżynierskie) w zbiorze dokumentów jakim jest Dokumentacja projektowa”. (interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Katowicach z dnia 29.07.2016 r., sygn. IBPP2/4512-289/16/BW). Trzeba także wskazać na fakt, iż zgodnie z art.61 cyt. ustawy jeżeli umowa nie stanowi inaczej, nabycie od twórcy (tu: inżyniera architekta) egzemplarza projektu architektonicznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy.

Inżynier architekt przygotowując dokumentację projektową (która zawiera także zamówione u innych projektantów projekty branżowe) świadczy na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług tzw. usługę kompleksową. Z tym typem usługi będziemy mieć do czynienia, jeżeli dwa lub więcej świadczeń dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, a ich rozdzielenie miałoby sztuczny charakter (wyrok ETS w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd.) Jest to zatem kombinacja różnych czynności, które prowadzą do osiągnięcia założonego celu – wykonania świadczenia głównego, na które składają się różne świadczenia pomocnicze. „Wykonanie dokumentacji projektowej zawierającej m.in. projekt architektoniczny wraz z projektami inżynierskimi (branżowymi) spełnia dodatkowo kryteria usługi kompleksowej, gdzie świadczeniem głównym jest projekt architektoniczny, a usługą pomocniczą jest m.in. usługa opracowania pozostałych projektów branżowych, która nie stanowi celu samego w sobie, lecz służy do pełnego zrealizowania lub wykorzystania do wykonania usługi zasadniczej (opracowania zleconego przez inwestora wykonania projektu architektonicznego), którego w całości nie można wykonać bez usług pomocniczych. (…) Usługi pomocnicze (projekty branżowe) wchodzą w skład Dokumentacji projektowej danego obiektu budowlanego, przez co nie mają charakteru samoistnego i nie mogą być opodatkowane inną stawką podatku VAT niż usługa główna (tu: 8%), ponieważ służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej” (w/w interpretacja indywidualna z dnia 29.07.2016 r., taki sam pogląd: wyrok WSA w Gdańsku z 20.10.2010 r. sygn. I SA/Gd 805/10).

Podsumowując, jeżeli inżynier architekt:

a) wykonuje dokumentację projektową wraz z zamówieniem u podwykonawców (innych inżynierów) tzw. projektów branżowych oraz

b) dokumentacja ma charakter autorski (nie jest kopią innych projektów architektonicznych),

- może zastosować dla całości świadczonej usługi projektowej stawkę 8%. Tak samo, pomijając wątek usługi kompleksowej, jeżeli jego projekt będzie miał charakter autorski, to także możliwe będzie stosowanie stawki VAT 8%. Nie może jednakże dojść do sytuacji, w której usługi projektowe będą polegać na kopiowaniu już znajdujących się w obrocie prawnym projektów architektonicznych (dokumentacji projektowych). Wtedy nie wystąpi czynnik praw autorskich i trzeba stosować stawkę 23%. Trzeba także wskazać na problem stosowania stawki VAT 23% przez podwykonawców (autorów projektów branżowych). Jeżeli przyjąć, że wykonywane przez nich projekty (np. wodno-kanalizacyjne) są dostosowywane do projektu głównego (architektonicznego), to trudno będzie tu mówić o elemencie autorskim i trzeba będzie stosować stawkę podstawową VAT.

Ponadto, co warto podkreślić, od 1 stzcynia 2017 roku ustawodawca wprowadził załącznik nr 14 do ustawy o podatku od towarów i usług, gdzie wskazano różne rodzaje usług budowlanych objętych mechanizmem odwróconego obciążenia, przy czym usługi projektowe nadal podlegają podstawowej zasadzie rozliczenia podatku (do wartości netto dolicza się właściwą stawkę VAT, tj. 8% lub 23%).

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) sprzedaż ze stawką 8% należy wykazać w poz. 17: podstawę opodatkowania i poz.18: podatek należny, natomiast sprzedaż ze stawką 23% należy wykazać w poz.19: podstawę opodatkowania i w poz.20 podatek należny

Mariusz Nowak

Podstawa prawna: art.8 ust.1 pkt 1, art.41 ust.1 i 2 oraz załącznik nr 3 do ustawy o VAT.