Dokumentowanie przez Gminę usług świadczonych przez jednostki oświatowe Gminy

ODPOWIEDŹ

Art. 15 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług stanowi, iż podatni kami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zasadniczo za podatników nie uznaje się organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT).

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Jak wynika z pytania, jednostki oświatowe Gminy t.j. szkoły podstawowe i gimnazja wynajmują swoje hale sportowe firmom i osobom fizycznym na różne zajęcia. Szkoły dysponują też stołówkami gdzie są sprzedawane obiady dla uczniów. Do tej pory osoby i firmy wynajmujące hale sportowe na swoją działalność, dokonywały zapłat na rachunek bankowy Gminy, ponieważ jednostki oświatowe (szkoły) nie mogą mieć dochodów. Pytanie polega na ustaleniu,  czy Gmina powinna wystawiać faktury VAT wynajmującym i jaka powinna być numeracja w Gminie gdzie wystawiane są różne inne faktury.

Określony w ustawie o podatku od towarów i usług zakres opodatkowania tym podatkiem wskazuje, iż aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. W przypadku Gminy, czy Jednostki oświatowej, są one uznawane za podatnika jedynie z tytułu czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W myśl art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Z pewnością czynność najmu stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Aby uznać jakieś zdarzenie za odpłatne świadczenie usług, musi istnieć stosunek zobowiązaniowy pomiędzy podmiotami biorącymi udział w tym zdarzeniu, czyli obie strony muszą się zobowiązać do określonego działania, bądź powstrzymania się od dokonania czynności, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość należną w zamian za usługi wykonane na rzecz usługobiorcy.

Tak więc, jeżeli stroną umów najmu sali gimnastycznej będzie Gmina, ona jest podatnikiem i jeżeli jest zarejestrowana dla podatku od towarów i usług, winna wystawiać faktury dokumentujące najem i odprowadzać należny podatek. W praktyce jednostki budżetowe  Gminy, takie jak np. szkoły, były rejestrowane przez organy podatkowe jako podatnicy VAT. Minister Finansów uważał, że jednostki budżetowe są wystarczająco samodzielne do prowadzenia działalności gospodarczej, a zatem mogą mieć odrębny numer NIP.   

Zarówno w przypadku najmu jak i usług stołówkowych należy rozstrzygnąć, kto jest podatnikiem, tj. podmiotem świadczącym usługę i nie jest tu ważny aspekt finansów, tj. sposób rozliczenia jednostki z Gminą. Wówczas to podatnik wystawia faktury i jeżeli jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, składa deklaracje i odprowadza podatek. Nie można także kwestionować prawa podatnika do wystawiania faktur w imieniu i na rzecz innego podmiotu. Przepisy polskiego prawa podatkowego nie zawierają wyłączenia możliwości udzielenia pełnomocnictwa do wystawiania faktur VAT przez osobę trzecią. Zdaniem Redakcji, jeżeli Jednostka budżetowa nie jest zarejestrowana jako samodzielny podatnik, może wystawiać faktury w imieniu i na rzecz Gminy z tytułu pobieranych opłat od najemców co warto uregulować aktami wewnętrznymi. W takiej sytuacji, jako sprzedawca widnieć będzie Gmina, natomiast Szkoła wystąpi jedynie w charakterze wystawcy faktur.

Należy pamiętać, że Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów z 24 czerwca 2013 roku (I FPS 1/13) wskazał, że jednostki budżetowe, takie jak np. szkoły nie działają niezależnie od gminy i nie mogą być samodzielnymi podatnikami VAT. Naczelny Sąd Administracyjny 10 grudnia 2013 roku postanowił skierować do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne, dotyczące statusu prawno-podatkowego w podatku od towarów i usług samorządowych jednostek budżetowych  (I FSK 311/12). Ministerstwo Finansów na swojej stronie internetowej w zamieszczonym komunikacie wskazało, iż do momentu wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości UE pozostaje aktualne dotychczasowe stanowisko Ministra Finansów, wyrażone w wydawanych interpretacjach indywidualnych, uznające samorządowe jednostki budżetowe za odrębnych podatników podatku od towarów i usług.

Odpowiadając na pytanie dotyczące numerowania faktur, w ustawie o podatku VAT w art.106e, zostały określone niezbędne elementy faktury. Jednym z nich jest kolejny numer, nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę. Tak więc faktury muszą być ponumerowane w sposób, który umożliwi ich identyfikację, a nadany numer musi być „kolejny”. Oznacza to, iż podatnik musi numerować faktury zgodnie z ciągiem liczb, pozwalającym na uszeregowanie faktur według określonej kolejności.

W nawiązaniu do pytania o obiady serwowane w szkole, należy wskazać stanowisko ustawodawcy, który stwierdza, że oprócz funkcji w zakresie kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży, szkoły wykonują również zadania opiekuńcze, polegające w szczególności na wspieraniu prawidłowego rozwoju uczniów. Prawidłowej realizacji tych zadań może służyć umożliwienie dzieciom korzystania z posiłków w zorganizowanych przez szkoły stołówkach.

Wyżywienie dzieci i młodzieży na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy o VAT realizowane przez placówki oświatowe podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług. Zgodnie natomiast z art. 106b ust. 2 i ust. 3 ustawy podatnik nie ma obowiązku wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie m.in. art.43 ust. 1. Wystawianie faktur w tych przypadkach jest konieczne tylko w przypadku, gdy nabywca tego zażąda. Zatem, co do zasady, nie ma konieczności dokumentowania fakturą sprzedawanych uczniom w szkole obiadów.

Iwona Porez