Doręczenie zajęć egzekucyjnych z pominięciem ustanowionego pełnomocnika

ODPOWIEDŹ

Pominięcie pełnomocnika przy doręczeniu zawiadomienia o zajęciu wierzytelności będzie miało wpływ na skuteczność przerwania biegu terminu przedawnienia, jeżeli tytuł wykonawczy został doręczony zanim ta czynność została dokonana przez organ egzekucyjny. Zatem, jeśli tytuł wykonawczy został doręczony Czytelniczce przed dokonaniem zajęcia wierzytelności, to doręczenie zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z pominięciem pełnomocnika nie przerwie biegu terminu przedawnienia zobowiązań z tytułu VAT za 2011 rok. Jeżeli jednak zajęcie wierzytelności zostało doręczone Czytelniczce wraz z odpisem tytułu wykonawczego wówczas nastąpiło przerwanie biegu terminu przedawnienia tychże zobowiązań.

UZASADNIENIE

Zgodnie z ustawą Ordynacja podatkowa (O.p.) zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny (na temat zgodności art. 70 § 4 O.p. wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził zgodność tego przepisu z Konstytucją RP - wyrok TK z dnia 21 czerwca 2011 r., P 26/10, publ. OTK-A 2011/5/43).

Natomiast zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności pieniężnej przez przesłanie do dłużnika zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego i jednocześnie wzywa dłużnika zajętej wierzytelności, aby należnej od niego kwoty do wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi bez zgody organu egzekucyjnego nie uiszczał zobowiązanemu, lecz należną kwotę przekazał organowi egzekucyjnemu na pokrycie należności.

Zajęcie wierzytelności jest dokonane z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu. Jednocześnie z przesłaniem zawiadomienia, organ egzekucyjny doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony.

W postępowaniu egzekucyjnym strona może być reprezentowana przez pełnomocnika w sposób prawidłowy umocowanego. W tym zakresie mają zastosowanie przepisy Kodeksu .postępowania .administracyjnego ( K.p.a.), zgodnie z którymi jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi.

Należy zwrócić uwagę, że wszczęcie egzekucji administracyjnej, rozumianej jako jedno ze stadium postępowania egzekucyjnego, związane jest z doręczeniem zobowiązanemu tytułu wykonawczego. Doręczenia dokonuje organ egzekucyjny lub egzekutor w momencie przystąpienia do czynności egzekucyjnych, o ile odpis tytułu wykonawczego nie został wcześniej doręczony. Wiąże się to z faktem, że organ egzekucyjny przystępując do czynności egzekucyjnych w egzekucji należności pieniężnych od razu dokonuje zajęcia wierzytelności lub innego prawa majątkowego. Na tym etapie postępowania czynności organu egzekucyjnego mogą być kierowane wyłącznie do zobowiązanego.

Zatem zasadnym jest przyjęcie stanowiska, że obowiązek doręczania pism dotyczy tylko pełnomocnika ustanowionego w sprawie, zgodnie z K.p.a., mającym zastosowanie w związku z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Pełnomocnictwo winno być udzielone na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego bądź zgłoszone do protokołu, a pełnomocnik zobowiązany jest dołączyć do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa.

Z przepisów wynika także, że organ musi zostać zawiadomiony o fakcie ustanowienia pełnomocnika w danej, konkretnej sprawie np. poprzez złożenie dokumentu pełnomocnictwa do akt. Dopiero od momentu zawiadomienia, organ egzekucyjny zobligowany jest doręczać pełnomocnikowi wszelkie pisma procesowe i zapewnić udział w postępowaniu tak, jak stronie tego postępowania. Ponadto należy zaznaczyć, że pełnomocnictwem udzielonym do reprezentowania strony w postępowaniu egzekucyjnym nie jest dokument, który został złożony do akt sprawy podatkowej. Ustanowienie pełnomocnika jest prawem strony, tak więc w każdym postępowaniu winna ona wskazać, czy chce działać przez pełnomocnika.

Ponadto dodać trzeba, że NSA w wyroku z dnia 13 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. akt II FSK 491/11 stwierdził że: „w egzekucji administracyjnej doręczenie tytułów wykonawczych, o którym mowa w art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a., wszczyna egzekucję administracyjną i może być kierowane wyłącznie do zobowiązanego” oraz że „po doręczeniu tytułów wykonawczych dalsze pisma mogą być kierowane do pełnomocnika zobowiązanego, zgodnie z art. 40 § 2 k.p.a., mającym zastosowanie w związku z art.18 u.p.e.a, o ile pełnomocnik zostanie ustanowiony w sprawie”, co prawdopodobnie wystąpiło w opisywanym przypadku. Wskazać także należy, że NSA w wyroku z dnia 28 maja 2015r., w sprawie II FSK 2931/12 stwierdził, iż rola pełnomocnika ustanowionego przez zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym nie ogranicza się wyłącznie do wnoszenia w jego imieniu środków zaskarżenia. Pełnomocnik powinien być również adresatem pism kierowanych przez organ egzekucyjny do zobowiązanego - w tym odpisów zawiadomień o zastosowanych środkach egzekucyjnych.

To oznacza, że doręczenie zawiadomienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego Czytelniczce, a nie jej pełnomocnikowi, nie spełnia wymogu prawidłowego zawiadomienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego skutkującego przerwaniem biegu terminu przedawnienia. Zatem zobowiązanie z tytułu VAT za 2011 rok od stycznia do listopada przedawniło się z końcem 2016 roku, jeżeli inne czynniki nie spowodowały przerwania bądź zawieszenia biegu terminu przedawnienia tego zobowiązania. Natomiast zobowiązanie z tytułu VAT za grudzień 2011 roku jest wymagalne do końca 2017 roku.

Jednakże trzeba także zaznaczyć, że jeżeli miało miejsce doręczenie zawiadomienia o zajęciu wierzytelności wraz z odpisem tytułu wykonawczego Czytelniczce z pominięciem pełnomocnika, to ten środek egzekucyjny przerwał bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z tytułu VAT za 2011 rok.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 70 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa, art.18, art.26 § 5 pkt 1, art. 32, art. 67 § 1, art. 89 ustawy z 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, art. 33 § 2 i 3, art 40 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego.