Ewidencja faktur nie zaakceptowanych przez klienta

ODPOWIEDŹ

Faktura pierwotna powinna zostać wykazana w rozliczeniu za okres, w którym została wystawiona, natomiast jej korekta w rozliczeniu za okres, w którym została doręczona kontrahentowi, pod warunkiem, że Spółka przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten okres będzie miała potwierdzenie otrzymania faktury przez kontrahenta.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art.5 ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W opisanym w pytaniu przypadku nie nastąpiła zatem czynność podlegająca opodatkowaniu VAT, gdyż, jak wskazuje Pani w pytaniu, do dostawy towarów ostatecznie nie doszło. Jednakże, pomimo tego, Spółka wystawiając fakturę zobowiązała się do zapłaty wynikającego z niej podatku, bo zgodnie z art.108 ust.1 ustawy w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Przepisy ustawy o VAT nie precyzują wprawdzie kiedy powstaje obowiązek podatkowy w takiej sytuacji, ale można przyjąć, że, skoro samo wystawienie faktury generuje obowiązek zapłaty podatku, to moment jej wystawienia jest momentem powstania obowiązku podatkowego.

Logiczne jest jednak, że Spółka nie chce zapłacić podatku z tytułu dostawy, do której nie doszło. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie wskazują wprost jak można wycofać się z takiej pustej faktury. Najwygodniej byłoby ją anulować, gdyż kontrahent może odmówić zaksięgowania faktury, która nie dokumentuje rzeczywistej transakcji. Jednakże w opisanym przypadku mogłoby to być postępowanie ryzykowne, gdyż sądy administracyjne i, w ślad za nimi, organa podatkowe, dopuszczają możliwość anulowania faktur jedynie w przypadku, gdy dokumenty te nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego, czyli na przykład nie zostały dostarczone kontrahentom. Taka teza wynika na przykład z wyroku NSA z dnia 7 marca 2012 roku o sygnaturze I FSK 796/11.

W opisanym przypadku Spółka jest jednak w o tyle komfortowej sytuacji, że zarówno faktura jak i jej korekta zostały dostarczone kontrahentowi. Jest to o tyle istotne, że, zgodnie z art.29a ust.13 w przypadku wystawienia faktury korygującej, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika, uzyskanego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru lub usługobiorca otrzymał fakturę korygującą, potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie potwierdzenia otrzymania przez nabywcę towaru lub usługobiorcę faktury korygującej po terminie złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy uprawnia podatnika do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano.

Zdaniem Redakcji, powyższy przepis może zostać zastosowany przez Spółkę bez względu na to, że kontrahent odesłał fakturę oraz jej korektę bez księgowania, gdyż nie zawiera on wyłączenia z prawa do obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku w takiej sytuacji.

Prawidłowość postępowania polegającego na wycofaniu niezasadnie wystawionych faktur poprzez wystawienie faktur korygujących została potwierdzona w przywołanym już wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygnaturze I FSK 796/11, który uznał, że art.108 ust.1 ustawy o VAT „przewiduje szczególny przypadek samoistnego powstania obowiązku podatkowego w efekcie samego wystawienia faktury wykazującej kwotę podatku od towarów i usług, przy czym obowiązek ten przyjmuje postać swoistej sankcji. Polega ona na tym, iż niezależnie od tego, czy w sprawie zaistniał obrót będący podstawą opodatkowania podatkiem VAT, jak również niezależnie od rozmiarów i konsekwencji podatkowych tego obrotu - każdy wystawca tzw. pustej faktury liczyć się winien z koniecznością zapłaty wykazanego w niej podatku. Regulacja ta stanowi o szczególnej roli faktury we wspólnym systemie podatku od towarów i usług, gdyż dla podatnika otrzymującego taką fakturę zwykle stanowi podstawę do obniżenia podatku należnego, a nawet żądania zwrotu podatku. W konsekwencji przyjmuje się, że możliwość anulowania faktur (rachunków uproszczonych), mimo że nie jest dopuszczona wyraźnie przez ustawę o podatku od towarów i usług, należy zaaprobować jako praktyczną i realną drogę „wycofania się” podatnika z błędnego wystawienia dokumentu rozliczeniowego. Jednak powinna ona dotyczyć wyłącznie tych dokumentów rozliczeniowych (faktur, rachunków uproszczonych), które nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego (np. poprzez doręczenie ich kontrahentom). Natomiast w przypadku wprowadzenia takich dokumentów do obrotu prawnego, pozostaje jedynie możliwość dokonania korekt faktur (rachunków uproszczonych) na zasadach określonych przepisami.”

Ewa Konarska

Podstawa prawna: art.5 ust.1, art.29a ust.13 i art.108 ust.1 ustawy o VAT.