Faktura wystawiona na niewłaściwego odbiorcę

ODPOWIEDŹ

W opisanej sytuacji, zdaniem Redakcji, istnieje podstawa do anulowania obu dokumentów.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art.106b ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż dokonywaną przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W myśl art.106b ust.1 pkt 4 ustawy, w obrocie krajowym podatnicy są również obowiązani wystawiać faktury dokumentujące otrzymane zaliczki. Jak wynika z powyższych przepisów, faktura jest dokumentem odzwierciedlającym konkretne zdarzenie gospodarcze, dokonanie przez strony rzeczywistej transakcji. W opisanej w pytaniu sytuacji do takiej transakcji w rzeczywistości nie doszło, gdyż nie dokonaliście Państwo na rzecz tego konkretnego odbiorcy sprzedaży, którą przedstawiacie na fakturze, a zatem wystawiony dokument jest tzw. pustą fakturą.

Wystawienie pustej faktury rodzi negatywne konsekwencje zarówno po stronie jej wystawcy jak i odbiorcy. W myśl art.108 ust.1 ustawy o VAT w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Wobec tego, pomimo że wystawiona przez Państwa faktura nie odzwierciedlała faktycznej transakcji, jej wystawienie obliguje Państwa do zapłaty wykazanego na niej podatku. Z drugiej strony, art.88 ust.3a pkt 4 lit.a ustawy o VAT pozbawia odbiorcę faktury prawa do odliczenia podatku z dokumentu, który nie dokumentuje rzeczywistej czynności. Co więcej, przepisy art.106j ustawy o podatku od towarów i usług nie przewidują wprost możliwości wystawienia korekty faktury wystawionej na niewłaściwego odbiorcę. Wprawdzie treść art.106j ust.1 pkt 5, który pozwala na wystawienie faktury korygującej w przypadku stwierdzenia pomyłki w jakiejkolwiek pozycji faktury, może, zdaniem Redakcji, stanowić podstawę do dokonania takiej korekty, ale odbiorca, który otrzymał pustą fakturę i jej korektę miał argumenty, aby odmówić ich przyjęcia i zaakceptowania.

W takiej sytuacji, nawet jeżeli macie Państwo potwierdzenie odbioru faktury korygującej przez nabywcę, ale odbiorca wyraźnie odmówił akceptacji tego dokumentu, ryzykowne jest pomniejszenie podatku należnego na podstawie art.29a ust.13 ustawy o VAT, w rozliczeniu za okres, w którym odbiorca otrzymał fakturę korygującą. Organa podatkowe często stają bowiem na stanowisku, że odebranie faktury przez odbiorcę oznacza jej otrzymanie i akceptację przez odbiorcę. Wobec powyższego, należy rozważyć anulację wystawionych dokumentów.

Zarówno przepisy ustawy o podatku od towarów i usług jak i przepisy aktów wykonawczych do ustawy nie przewidują instytucji anulowania faktury. Jednakże w praktyce taka instytucja istnieje i została już ugruntowana. Orzecznictwo organów podatkowych oraz sądów administracyjnych jednoznacznie wskazuje, że anulowanie wystawionej faktury jest możliwe, jeżeli dokument ten nie został wprowadzony do obiegu prawnego. Zdaniem Redakcji w opisanym przypadku doszło do nieco innej sytuacji – wycofania faktury i jej korekty z obiegu prawnego, jednakże to zdarzenie również pozwala na ich anulowanie. Skoro faktura i jej korekta nie dokumentują rzeczywistej transakcji, a ich odbiorca odesłał je Państwu i nie jest już w ich posiadaniu, a więc nie może wywodzić skutków prawnych z tych dokumentów, skutek jest tożsamy z brakiem wprowadzenia dokumentów do obiegu prawnego, a zatem mają Państwo, zdaniem Redakcji, podstawy do ich anulowania. Warto jednak mieć jakieś oficjalne potwierdzenie, że odbiorca nie zaksięgował dokumentów, najlepiej pismo od niego.

Przypomnijmy, że anulowanie faktury odbywa się poprzez jej przekreślenie, wpisanie na dokumencie adnotacji o anulacji oraz jej przyczynie, a także umieszczeniu na anulowanym dokumencie daty i podpisu osoby dokonującej anulacji. Anulowanej faktury nie umieszcza się w ewidencjach podatkowych.

Ewa Konarska