Interpelacja w sprawie nadużywania konieczności dysponowania pełnomocnictwem

Artykuł 136 ustawy Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.) stanowi, iż strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Z kolei art. 137 § 3 tej samej ustawy nakłada na pełnomocnika obowiązek dołączenia do akt sprawy oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa. Tyle suche przepisy, praktyka skarbowa, która dotyka bezpośrednio zainteresowane strony wygląda zupełnie inaczej. Bardzo często poszczególne urzędy skarbowe różnie interpretują przepisy w tym zakresie, co powoduje ogólny rozgardiasz i niepotrzebnie naraża organy skarbowe na różnego rodzaju negatywne uwagi. Wydaje się, że zasadne byłoby znowelizowanie przepisów normujących tę materię, które znajdują się w Ordynacji podatkowej. Jednak zanim to nastąpi, konieczne wydaje się uporządkowanie tej tematyki w sposób doraźny poprzez wydanie przez Ministra Finansów stosowanego komunikatu, który ujednoliciłby stosowanie tych przepisów. W celu należytego przygotowania ww. komunikatu, który zostałby skierowany do służb skarbowych w kraju, konieczne byłoby udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy poddawanie w wątpliwość pełnomocnictwa udzielonego do danej sprawy ze względu na zmianę siedziby organu odwoławczego jest zgodne z prawem?2. Czy posiadanie przez pełnomocnika pełnomocnictwa ogólnego do reprezentowania podatnika nie jest wystarczające do składania wniosków i oświadczeń w sprawach szczególnych?3. Czy nie byłoby konieczne zweryfikowanie stanowiska resortu finansów w sprawie pełnomocnictwa ogólnego wpisanego do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) w ten sposób, ażeby umożliwić posługiwanie się pełnomocnictwem ogólnym także w sprawach prowadzonych na podstawie Ordynacji podatkowej oraz ustawy o kontroli skarbowej?4. Czy obarczanie przedsiębiorców obowiązkiem uiszczania przy każdej sprawie opłaty skarbowej nie jest w istocie parapodatkiem nastawionym na subsydiowanie miast i gmin w zamian za nieterminowe i coraz mniejsze kwotowo środki budżetowe, które są im przekazywane?

Z poważaniem

Poseł Henryk Kmiecik

Jelenia Góra, dnia 26 czerwca 2012 r.

Odpowiedź na interpelację:

Szanowna Pani Marszałek!

Odpowiadając na interpelację posła Henryka Kmiecika z dnia 26 czerwca 2012 r., otrzymaną przy piśmie z dnia 6 lipca 2012 r., nr SPS-023-6239/12, w sprawie nadużywania przez organy skarbowe konieczności dysponowania pełnomocnictwem, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

1. Z art. 137 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749) wynika, że pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.

Obowiązek złożenia pełnomocnictwa do akt sprawy oznacza, że osoba, która zamierza występować w postępowaniu jako pełnomocnik strony, musi złożyć do akt konkretnej sprawy pełnomocnictwo lub jego odpis. Dołączenie do akt oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa jest obowiązkiem pełnomocnika. W aktach zawsze musi być bowiem dokument, z którego wynika umocowanie do działania w konkretnej sprawie w imieniu strony.

Momentem, od którego pełnomocnictwo zostaje skutecznie ustanowione, jest złożenie do akt sprawy oryginału pełnomocnictwa lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa albo też dzień zgłoszenia pełnomocnictwa ustnie do protokołu. Pełnomocnictwo powinno być więc dołączone do akt postępowania podatkowego wszczętego w danej sprawie. Wszczęcie postępowania przed organem odwoławczym następuje w momencie wpływu odwołania do tego organu. Wobec tego dla skutecznego ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym konieczne jest złożenie oryginału lub odpisu pełnomocnictwa do akt sprawy odwoławczej, bez względu na to, czy było ono wcześniej złożone w postępowaniu przed organem pierwszej instancji. Jeżeli do akt postępowania odwoławczego pełnomocnictwo zostało złożone, to dla jego skuteczności ewentualna zmiana siedziby organu odwoławczego nie miałaby żadnego znaczenia.

2. W orzecznictwie sądowym utrwalił się pogląd, który odpowiada stanowisku wyrażonemu przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 11 kwietnia 2008 r., sygn. akt II FSK 128/08. W powołanym wyroku sąd stwierdził, że brzmienie art. 137 § 3 zdanie 1. Ordynacji podatkowej nie pozostawia wątpliwości, iż pełnomocnik, chcąc występować w postępowaniu w takim charakterze, jest zobligowany do przedłożenia do akt konkretnej sprawy dokumentu potwierdzającego umocowanie do działania w cudzym imieniu i wyznaczającego jego zakres. Bez względu na zakres udzielonego pełnomocnictwa to pełnomocnik decyduje o tym, czy będzie zastępował stronę w zakresie, w jakim został umocowany. Tym samym złożenie dokumentu pełnomocnictwa do akt jednej z kilku spraw prowadzonych przez ten sam organ podatkowy, nawet gdy będzie to pełnomocnictwo ogólne, nie zwalnia pełnomocnika z obowiązku załączenia oryginału lub poświadczonej urzędowo kopii takiego dokumentu do akt kolejnej sprawy. Podobny pogląd wyrażony został w wyrokach NSA z dnia 8 lipca 2009 r., sygn. akt II FSK 690/08, oraz z dnia 24 października 2007 r., sygn. akt II FSK 1217/06.

3. Idea wprowadzenia do ustawy Ordynacja podatkowa przepisów umożliwiających stosowanie w sprawach podatkowych pełnomocnictw ogólnych, bez potrzeby ich każdorazowego przedkładania do akt konkretnej sprawy, jest kierunkowo słuszna. Reprezentacja w sprawach podatkowych jest działalnością coraz bardziej wyspecjalizowaną. Upowszechnia się tendencja do powierzania maksymalnie szerokiego zakresu reprezentacji w sprawach podatkowych, włączając w to wszystkie typy procedur podatkowych oraz podpisywanie deklaracji podatkowych. Brak możliwości ustanowienia pełnomocnika ogólnego, wyrażony obowiązkiem załączania do akt każdej sprawy pełnomocnictwa lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa, stanowi pewną niedogodność dla strony postępowania oraz prowadzi do sporów proceduralnych z organami podatkowymi.

Pragnę zauważyć, iż w uzasadnieniu do ustawy z dnia 13 maja 2011 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 764) wskazano: „Wprowadzenie pełnomocnictw ogólnych w sprawach podatkowych powinno być przedmiotem odrębnej, kompleksowej regulacji w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), która będzie dotyczyć nie tylko przedsiębiorców – osób fizycznych, objętych dyspozycją art. 25a projektu. Ze względu na liczną grupę podmiotów zainteresowanych przedmiotową materią przyszła nowelizacja ustawy Ordynacja podatkowa będzie wymagać szerokich konsultacji społecznych. Wprowadzenie pełnomocnictw ogólnych w sprawach podatkowych będzie wiązać się nie tylko z obszernymi zmianami prawnymi. Funkcjonowanie rejestracji pełnomocnictw w administracji podatkowej jest bowiem ściśle powiązane z wdrożeniem programu e-Podatki. Wobec powyższego zasadne jest wyłączenie z regulacji zawartej w projektowanym art. 25a ustawy s.d.g. spraw prowadzonych na podstawie ustawy Ordynacja podatkowa i pozostawienie kwestii pełnomocnictw ogólnych w tych sprawach odrębnej, przyszłej regulacji w Ordynacji podatkowej”.

Aktualnie w Ministerstwie Finansów trwają prace analityczne mające na celu przygotowanie kompleksowych rozwiązań w zakresie pełnomocnictw ogólnych w sprawach podatkowych. Skuteczne wprowadzenie nowych rozwiązań wymaga nie tylko opracowania propozycji zmian legislacyjnych, ale również stworzenie informatycznych fundamentów do efektywnego wdrożenia instytucji pełnomocnictw ogólnych w postępowaniach przed organami podatkowymi.

4. Obowiązek uiszczania opłaty skarbowej do poszczególnych dokumentów pełnomocnictwa składanych do każdej sprawy wynika wprost z przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635, z późn. zm.). Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 tej ustawy opłacie skarbowej podlega złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii – w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym. Oznacza to, że należna opłata skarbowa wynika z liczby składanych dokumentów, która wiąże się z liczbą spraw (postępowań) prowadzonych przez organ.

Przedstawiając powyższe, pragnę nadmienić, że poruszone w interpelacji kwestie związane ze stosowaniem przepisu art. 137 Ordynacji podatkowej były przedmiotem licznych wyroków sądów administracyjnych wydanych na przestrzeni ostatnich kilku lat. Ukształtowana jednolita linia orzecznictwa sądowego pozwoliła wyeliminować ewentualne wątpliwości i ujednolicić praktykę organów podatkowych w tym zakresie. Z tego względu, w mojej ocenie, nie zachodzi potrzeba wydawania interpretacji ogólnej.

Z poważaniem

Podsekretarz stanu

Maciej Grabowski