0
930
Na przełomie ostatnich lat problematyką sposobu opodatkowania usług ubezpieczenia przedmiotu leasingu sądy administracyjne zajmowały się niezmiernie często. Problemem, który usiłowano rozstrzygnąć była odpowiedź na pytanie czy usługi te stanowią czynności pomocnicze do usługi leasingu (dodatkowy koszt świadczenia usług leasingu) i podlegają opodatkowaniu podstawową stawką VAT, właściwą dla świadczenia głównego, czy stanowią odrębne świadczenie, podlegające zwolnieniu od VAT. Problem ten okazał się na tyle istotny, że zajął się nim Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
1. Orzecznictwo Sądów Administracyjnych
W wyroku o sygnaturze akt III SA/Wa 1022/09 z 10 grudnia 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że z uwagi na to, że mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym, do podstawy opodatkowania, obok wartości leasingu należy włączyć również koszty ubezpieczenia i do tak ujętej całości świadczenia zastosować stawkę podatku właściwą dla usługi zasadniczej, czyli usługi leasingu „(…) usługa ubezpieczenie leasingu nie stanowi dla korzystającego celu samego w sobie, a służy do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej. W związku z tym usługi te należy traktować jako elementy pewnej całości, stanowiące jedno świadczenie, w którym usługa leasingu ma charakter usługi zasadniczej, a ubezpieczenie przedmiotu leasingu jest usługą pomocniczą. Dlatego też koszty ubezpieczenia, które ponosi korzystający powinny być elementem podstawy opodatkowania usługi leasingu bez względu na to, czy raty leasingowe obejmują koszty ubezpieczenia, czy ubezpieczenie jest wyodrębnione w oddzielnych kwotach”.
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w uchwale siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 roku o sygn. akt I FPS 3/10, w której Sąd stwierdził, że podmiot świadczący usługi leasingu powinien włączyć do podstawy opodatkowania tych usług koszty ubezpieczenia przedmiotu leasingu. Zgodnie z argumentacją Sądu pojęcie użyte w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT: „kwota należna z tytułu sprzedaży” (w szczególności w zdaniu trzecim: „Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy”), daje podstawę przy dokonywaniu wykładni funkcjonalnej, do uwzględniania na jego gruncie koncepcji świadczeń pomocniczych. „(...) w przypadku usług kompleksowych, takich jak leasing, któremu towarzyszy ubezpieczenie, nie ma podstaw do dzielenia tej czynności z punktu widzenia obowiązku w podatku od towarów i usług na dwie czynności z tego powodu, że mogą być one przedmiotem odrębnych stosunków zobowiązaniowych na gruncie prawa prywatnego” - argumentował NSA.
2. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości
Orzeczenie składu siedmiu sędziów NSA nie zakończyło jednak sporów odnośnie sposobu opodatkowania ubezpieczenia przedmiotu leasingu. Wobec kontrowersji jakie budziła powyższa kwestia, na mocy postanowienia I FSK 460/10 z dnia 7 kwietnia 2011 roku Naczelny Sąd Administracyjny skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne dotyczące wykładni przepisów prawa wspólnotowego w zakresie opodatkowania usług ubezpieczenia w związku z zawieranymi umowami leasingu. W powyższej sprawie NSA zadał następujące pytania:
a) czy przepis art. 2 ust. 1 lit. c) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. UE seria L z 2006 r. Nr 347/1 ze zm.) należy interpretować w ten sposób, że usługę ubezpieczenia przedmiotu leasingu oraz usługę leasingu należy traktować jako usługi odrębne, czy jako jedną kompleksową usługę złożoną leasingu,
b) w przypadku odpowiedzi na powyższe pytanie, że usługę ubezpieczenia przedmiotu leasingu oraz usługę leasingu należy traktować jako usługi odrębne, czy art. 135 ust. 1 lit. a) w zw. z art. 28 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie
wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. UE seria L z 2006 r. Nr 347/1 ze zm.) należy interpretować w ten sposób, że korzysta ze zwolnienia usługa ubezpieczenia przedmiotu leasingu, gdy to leasingodawca ubezpiecza ten przedmiot, obciążając kosztami tego ubezpieczenia leasingobiorcę?
17 stycznia 2013 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok o sygnaturze C-224/11, w którym uznał, że ubezpieczenie przedmiotu leasingu przez firmę leasingową co do zasady stanowi usługę odrębną od samej umowy leasingu, zwolnioną od VAT. W sentencji wyroku Trybunał orzekł, że:
1) Usługa ubezpieczenia przedmiotu leasingu i usługa leasingu co do zasady stanowią usługi odrębne i niezależne do celów podatku od wartości dodanej. Do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy w świetle szczególnych okoliczności postępowania głównego dane czynności są w takim stopniu powiązane ze sobą, że należy je traktować jako stanowiące jedną usługę, czy też przeciwnie - stanowią one usługi odrębne.
2) Jeżeli leasingodawca ubezpiecza przedmiot leasingu, obciążając dokładnym kosztem tego ubezpieczenia leasingobiorcę, w okolicznościach takich jak w postępowaniu głównym taka czynność stanowi transakcję ubezpieczeniową w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.
3. Wpływ wyroku TSUE na rozliczenia podatkowe
Przede wszystkim należy podkreślić, że wyrok Trybunału nie jest jednoznaczny. Trybunał orzekł bowiem, że usługa ubezpieczenia przedmiotu leasingu i usługa leasingu co do zasady stanowią usługi odrębne i niezależne do celów podatku od wartości dodanej, jednakże sądom krajowym pozostawił rozstrzygnięcie, czy tak jest w szczególnych, rozpatrywanych przez nie przypadkach.
Przedsiębiorcy, u których wszczęto kontrolę zakończoną decyzją ostateczną, na mocy której byli zobowiązani do uregulowania należności wynikających z niezapłaconego podatku z tytułu refakturowania usług ubezpieczeniowych, mogą jednak spróbować odzyskać zapłacony podatek poprzez żądanie wznowienia postępowania na mocy art.241 §2 pkt 2 w związku z art.240 §1 pkt 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa. Na podstawie wskazanych przepisów Strona ma prawo żądać wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną jeżeli orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ma wpływ na treść wydanej decyzji. Wznowienie następuje tylko na żądanie strony, wniesione w terminie miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Przedsiębiorcy (leasingodawcy), którzy dobrowolnie dokonali korekty podatku należnego poprzez wystawienie faktur korygujących, naliczając stawkę VAT przy refakturowania usług ubezpieczeniowych a w kolejności złożyli korekty deklaracji VAT-7 za poszczególne miesiące rozliczeniowe mogą rozważyć wystawienie kolejnych faktur korygujących, powodujących powrót do stanu pierwotnego, jednakże, ze względu na niejednoznaczność orzeczenia Trybunału, zalecamy tu daleko idącą ostrożność.
Nabywcy (leasingobiorcy) mogą podjąć próbę żądania od sprzedawców stosownych faktur korygujących i zwrotu nienależnie zapłaconych kwot. Należy również zauważyć, iż istnieje ryzyko, że fiskus, po dokonaniu analizy stosownych umów, zakwestionuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego z tytułu faktur dokumentujących nabycie usług ubezpieczeniowych, dla których leasingodawcy naliczyli VAT, jak dla usługi podstawowej.
Dagmara Kamieńska
