Jak udokumentować zamianę gruntów

ODPOWIEDŹ

Obie strony transakcji powinny udokumentować transakcję fakturami.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art.5 ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju podlegają opodatkowaniu VAT. W myśl art.7 ust.1 przez dostawę towarów uważa się przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel. W myśl art. 603 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Oznacza to, że w przypadku zamiany obie strony przenoszą na siebie wzajemnie własność rzeczy, występując zarówno w charakterze dostawcy, jak i w charakterze nabywcy. Zgodnie natomiast z przepisem art.604 Kodeksu cywilnego do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Zatem w sytuacji zamiany gruntów dochodzi do dwóch operacji przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel: Gmina przenosi na Spółkę prawo do rozporządzania jak właściciel gruntem, który był do tej pory jej własnością, a Spółka przenosi na Gminę prawo własności swojego gruntu. Dochodzi zatem do dwóch dostaw towaru.

Jak wynika z przepisu art.5 ust.1 pkt 1 ustawy o VAT, dostawa towaru podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy jest czynnością odpłatną.

W przypadku umowy zamiany nie dochodzi do płatności w formie pieniężnej, ale należność za przekazywany grunt jest uiszczana w formie rzeczowej - w postaci innego gruntu. Pomimo niepieniężnej formy, dostarczenie towaru w zamian za towar również stanowi odpłatność. Zatem nie ulega wątpliwości, że zamiana gruntów stanowi dla obu stron transakcji odpłatną dostawę towarów, czyli czynność podlegającą opodatkowaniu VAT.

Należy również zauważyć, że dla tej transakcji Gmina jest uznawana za podatnika podatku od towarów i usług, gdyż umowa zamiany jest umową cywilnoprawną, a przy wykonywaniu czynności na podstawie takich umów, w myśl art.15 ust.6 ustawy o VAT, organy władzy publicznej i urzędy obsługujące te organy są zawsze uznawane za podatników.

Powyższe stanowisko potwierdzają organa podatkowe w wydawanych interpretacjach, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji nr ITPP1/443-296/12/AT z 23 maja 2012 roku.

W myśl art.106b ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnik dokonujący dostawy towarów na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem, jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą taką dostawę. Zgodnie z art.106b ust.2 i ust.3 pkt 2 ustawy, nie ma obowiązku wystawienia faktury w sytuacji sprzedaży zwolnionej przedmiotowo lub podmiotowo od VAT, chyba, że nabywca zażąda wystawienia takiej faktury. Zatem w opisanej w pytaniu sytuacji, jeżeli strony są czynnymi podatnikami VAT i dostawa gruntu nie podlega zwolnieniu przedmiotowemu od podatku, dokonujący dostawy gruntów mają obowiązek udokumentować ją fakturą. Jeżeli dostawa któregoś z gruntów korzysta ze zwolnienia (przedmiotowego lub z tytułu statusu dostawcy jako podatnika zwolnionego od podatku), to tej dostawy nie trzeba dokumentować fakturą, chyba że nabywca sobie tego zażyczy.

Warto jeszcze zauważyć, że zgodnie z art.29a ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej. Podstawa ta obejmuje również:

1. otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika,

2. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku,

3. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

W przypadku opisanej w pytaniu zamiany gruntów podstawą opodatkowania będzie zatem wartość otrzymanego gruntu oraz wszelkie dopłaty oraz inne świadczenia związane z zamianą, otrzymane od drugiej strony umowy, jeżeli takie wystąpią.

Ewa Konarska