Kasy fiskalne w schroniskach młodzieżowych

ODPOWIEDŹ

Należy ustalić czy Zespół Szkół na dzień 31 grudnia 2016 roku mógł korzystać ze zwolnienia z obowiązku stosowania kas rejestrujących. Jeśli do tego dnia zwolnienie zostało utracone i powstanie obowiązek rozpoczęcia ewidencjonowania obrotu w 2017 roku a kasy fiskalne zostaną zainstalowane w obowiązującym terminie to po spełnieniu pozostałych warunków jednostka samorządu może odliczyć ulgę z tytułu ich zakupu. Wpłaty za pobyt w schroniskach podlegają opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 8%, a ponoszone na utrzymanie tych schronisk zakupy dają prawo do odliczenia VAT.

UZASADNIENIE

Zgodnie z regulacją zawartą w art. 111 ust. 1 ustawy o podatku VAT podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 700 zł (art. 111 ust.4). Zatem, odliczenie przysługuje tylko przy zakupie kas w związku z wypełnieniem powstającego po raz pierwszy obowiązku ewidencjonowania u danego podatnika, ponieważ stanowi o ulgach przysługujących przy zakupie kas rejestrujących zgłoszonych na dzień powstania obowiązku ewidencjonowania.

Zatem, jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kasy fiskalnej jest status odbiorcy dokonywanych przez  podatnika świadczeń. Obowiązek ten dotyczy także sytuacji, gdy czynności sprzedaży/świadczenia usług są zwolnione od podatku lub wykonuje je  podatnik  zwolniony od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o podatku VAT.

W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2015 roku do 31 grudnia 2016 roku, zagadnienie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy użyciu kas rejestrujących regulowało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zwolnienia z obowiązku instalowania kas rejestrujących zostały określone w §2 oraz §3 ww. rozporządzenia i wskazują na dwojakiego rodzaju zwolnienie tj.:

• dla określonych grup  podatników (zwolnienie podmiotowe),

• dla konkretnych czynności (zwolnienie przedmiotowe). 

Stosownie do zapisu § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia - do końca 2016 roku zwolnienie   dotyczyło podatników, u których obrót na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20.000 zł, a w przypadku  podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz w/w osób, jeżeli kwota obrotu z tego tytułu nie przekroczyła, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20.000 zł. Takie zwolnienie jest zwolnieniem podmiotowym, ponieważ dotyczy podmiotu.

Zwolnieni byli również do dnia 31.12.2016 roku - na podstawie zapisu § 3 ust. 1 pkt 3 podatnicy, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi zwolnione z obowiązku ewidencjonowania, wymienione w części I załącznika do rozporządzenia, w przypadku gdy udział obrotu z tytułu czynności zwolnionych z obowiązku ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia, w całkowitym obrocie podatnika realizowanym na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, zwany „udziałem procentowym obrotu”, był w poprzednim roku podatkowym wyższy niż 80% (jest to zwolnienie podmiotowo – przedmiotowe).

Z kolei stosownie do § 2 ust. 1 rozporządzenia - z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 roku zwolnione były również czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia. Takie zwolnienie jest zwolnieniem przedmiotowym, ponieważ dotyczy niektórych czynności wykonywanych przez podatnika.

W poz. 38 tego załącznika wymieniono świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy  podatnika lub na rachunek  podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła. 

Zespół Szkół nie mógł jednak korzystać z tego zwolnienia, gdyż nie został spełniony podstawowy jego warunek, a mianowicie wpłaty nie były dokonywane wyłącznie na rachunek bankowy.

Według opisu Zespół Szkół świadczy usługi klasyfikowane w PKWiU jako 55.20.11.0  tj. „Usługi świadczone przez schroniska młodzieżowe oraz chaty lub domki”, które nie podlegają zwolnieniu z obowiązku ewidencjonowania na podstawie zapisu §2 ust.1 rozporządzenia. Zwolnieniu na podstawie tego przepisu w powiązaniu z poz. 20 części I załącznika podlegają pozostałe usługi obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania bez obsługi i dotyczące wyłącznie usług świadczonych przez obozowiska dla dzieci (PKWiU ex 55.20.19.0), zatem aby ustalić termin rozpoczęcia stosowania kasy rejestrującej należało brać pod uwagę limit obrotów w kwocie 20.000 zł (ewentualnie liczony w proporcji, jeśli świadczenie tych usług rozpoczęto po raz pierwszy w trakcie 2016 roku).

Dla ustalenia możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego do kwoty obrotu w wys. 20.000 zł nie wyłącza się sprzedaży/świadczenia usług, które na mocy rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, jako wymienione w załączniku do rozporządzenia zostały przedmiotowo zwolnione z obowiązku ewidencjonowania. W pytaniu nie wskazano czy Zespół Szkół oprócz usług świadczonych w schroniskach świadczy jeszcze inne usługi na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej – w szczególności usług zwolnionych wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia. W takim przypadku zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania mogłoby przysługiwać w całości (również w stosunku do usług świadczonych w schroniskach), ale tylko w przypadku gdyby udział procentowy usług zwolnionych stanowiłby ponad 80% w stosunku do całkowitego obrotu uzyskanego na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych przez Zespól Szkół.

Jeżeli jednak takie okoliczności nie zaistniały i suma wpłat przekroczyła kwotę 20.000zł, to jednostka utraciła zwolnienie podmiotowe w 2016 roku I jeśli nie może korzystać ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego to w tym przypadku obowiązek stosowania kasy fiskalnej powstał stosownie do zapisu § 5 ust. 1 rozporządzenia po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu przekroczenia tego obrotu w 2016 roku.

Z dniem 1 stycznia 2017 roku obowiązuje nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 16 grudnia 2016 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Na mocy tego rozporządzenia, w myśl zapisu § 3 ust. 1 pkt 1 do końca 2017 roku zwolnieni są podatnicy, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20.000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz tych osób, jeżeli obrót ten nie przekroczył, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20.000 zł.

W przypadku podatników korzystających ze zwolnienia, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, traci ono moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym podatnik przekroczył obrót realizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w kwocie 20 000 zł. (§ 5 ust. 1 rozporządzenia).

Jednocześnie zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania nie później niż do końca 2017r. jednostki samorządu terytorialnego w zakresie czynności wykonywanych przez ich jednostki organizacyjne, które na dzień 31 grudnia 2016 r. korzystały ze zwolnienia o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego, albo jeżeli ich jednostki organizacyjne w dniu poprzedzającym dzień podjęcia wspólnego rozliczania z jednostką samorządu terytorialnego korzystały ze zwolnienia z takiego obowiązku.

Jeżeli Zespół Szkół w 2016 roku przekroczył kwotę obrotu w wysokości 20.000 zł z tytułu świadczenia usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych prowadząc schronisko młodzieżowe to jednostka samorządu terytorialnego, która na mocy ustawy jest obowiązana do podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi najpóźniej od dnia 1 stycznia 2017 roku - musi w tym roku rozpocząć ewidencjonowanie obrotu za pomocą kasy.

Jeśli jednak obrót nie został przekroczony to na podstawie zapisu § 3 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia jednostka może korzystać ze zwolnienia bez względu na osiągane obroty z tytułu świadczenia tych usług i nie ma obowiązku zakupu i stosowania kas rejestrujących do 31 roku 2017 roku.

W przypadku, gdy w 2016 roku Zespół Szkoły stracił zwolnienie i miał obowiązek stosowania kas to bezwzględnie należy ustalić termin tego obowiązku (należałoby określić miesiąc przekroczenia obrotu w 2016r.). Ponieważ schronisko młodzieżowe działa w sezonie wiosenno-letnim, zatem jeśli w tym okresie 2016r. obrót został przekroczony to obowiązek rozpoczęcia ewidencjonowania powstawał w myśl zapisu § 5 ust. 1 rozporządzenia w dwa miesiące następujące po miesiącu, w którym ten limit został przekroczony. W przypadku gdy termin instalacji przypadł w okresie gdy usługi te w 2016r. były jeszcze świadczone a Zespół Szkół mając taki obowiązek, z tego obowiązku się nie wywiązał to utracone zostało prawo do odliczenia ulgi. Jednocześnie ze względu na sezonowość świadczonych usług, jeśli termin rozpoczęcia ewidencjonowania powstał po zaprzestaniu świadczenia usług w 2016r. i do okresu wiosenno-letniego 2017r. działalność w tym zakresie nie była podejmowana to należy w tym roku rozpocząć ewidencję tych usług na kasie z chwilą ich wykonania.

Aby odliczyć ulgę z tytułu nabycia kasy rejestrującej należy spełnić warunki zawarte w zapisie § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, tj.:

• złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, przed terminem rozpoczęcia ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego, pisemnego zgłoszenia o liczbie kas rejestrujących i miejscu (adresie) ich używania, które podatnik zamierza stosować do tego ewidencjonowania,

• rozpocząć ewidencjonowanie obrotu i  kwot podatku należnego nie później niż w  obowiązujących terminach, przy użyciu kas rejestrujących nabytych w okresie, kiedy kasy te były objęte ważnym potwierdzeniem, że kasy te spełniają funkcje wymienione w  art.  111 ust. 6a ustawy oraz kryteria i  warunki techniczne, którym muszą odpowiadać, 

• posiada dowód zapłaty całej należności za kasę rejestrującą.

Na podstawie art. 3 w/w ustawy z dnia 5 września 2016 roku jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana do podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi najpóźniej od dnia 1 stycznia 2017 roku. Jednostka samorządu terytorialnego, której jednostki organizacyjne rozliczały się jako odrębni podatnicy, wstępuje z dniem podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi we wszystkie przewidziane w przepisach dotyczących podatku prawa i obowiązki jednostek organizacyjnych (art. 4 ww. ustawy).

Jednocześnie w myśl zapisu art. 8 ust. 2 do dnia 31 grudnia 2016 roku zwalnia się jednostki samorządu terytorialnego z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących w zakresie czynności wykonywanych przez ich jednostki organizacyjne, jeżeli te jednostki organizacyjne w dniu poprzedzającym dzień podjęcia wspólnego rozliczania z jednostką samorządu terytorialnego korzystały ze zwolnienia z takiego obowiązku.

Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego, która w zakresie czynności wykonywanych przez jej jednostki organizacyjne korzystała ze zwolnienia na podstawie art.8 ust.2, rozpoczyna w zakresie tych czynności prowadzenie ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, może odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup w okresie do dnia 30 czerwca 2017 roku każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 700 zł (art. 8 ust. 3 ustawy).

W przypadku, gdy jednostka samorządu terytorialnego jest czynnym podatnikiem VAT to odliczenia winna dokonać w deklaracji VAT. Odliczenie przysługuje oczywiście, jeżeli spełniono wyżej wymienione warunki określone rozporządzeniem z dnia 27 grudnia 2010 roku, w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas.

Na podstawie art. 41 ust. 2 w związku z art. 146a pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku, wynosi 8%. W pozycji 163 załącznika nr 3 do ustawy, który stanowi wykaz towarów i usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 8%, wymienione zostały „Usługi związane z zakwaterowaniem” zakwalifikowane do grupowania PKWiU 55. Usługi zakwaterowania świadczone przez Zespół w sezonie letnim PKWiU 55.20.11.0  - „Usługi świadczone przez schroniska młodzieżowe oraz chaty lub domki”  mieszczą się w grupowaniu 55 „Usługi związane z zakwaterowaniem”, zatem podlegają opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 8%.

Natomiast na podstawie art. 86 ust.  1 ustawy w  zakresie, w  jakim towary i  usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o  którym mowa w  art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o  kwotę podatku naliczonego, z  zastrzeżeniem art.  114, art.  119 ust.  4, art.  120 ust.  17 i  19 oraz art.124. Zatem zakupy dokonywane w związku z prowadzoną przez Czytelnika działalnością opodatkowaną VAT dają prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Podsumowując, jeśli Zespół Szkół:

• nie utracił zwolnienia do dnia 31 grudnia 2016 roku z obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących to do 31grudnia 2017 roku nadal jest z tego obowiązku zwolniony,

• utracił zwolnienie do dnia 31 grudnia 2016 roku z obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących a termin rozpoczęcia ewidencjonowania przypadł jeszcze w trakcie świadczenia usług w 2016 roku i nie zainstalowano kasy rejestrującej - to nie ma prawa do odliczenia ulgi,

• utracił zwolnienie do dnia 31 grudnia 2016 roku z obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących a termin rozpoczęcia ewidencjonowania przypadł w 2016r. już po zakończeniu świadczenia usług w tym roku i do okresu wiosenno-letniego 2017r. działalność w tym zakresie nie była podejmowana to należy w tym roku rozpocząć ewidencję tych usług na kasie fiskalnej - z chwilą ich wykonania i po spełnieniu wyżej wskazanych warunków można odliczyć ulgę.

Ponadto, świadczone przez Zespół Szkół usługi w zakresie szkolnych schronisk PKWiU 55.20.11.0  - „Usługi świadczone przez schroniska młodzieżowe oraz chaty lub domki”  mieszczą się w grupowaniu 55 „Usługi związane z zakwaterowaniem”, zatem podlegają opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 8%, a ponoszone na utrzymanie tych schronisk zakupy dają prawo do odliczenia VAT.

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) kwotę ulgi należy wpisać w pozycję 52 (w przypadku gdy kwota podatku należnego jest wyższa niż podatek naliczony), lub w pozycję 55 (w przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest wyższa niż podatek należny), wpłaty za pobyt w schroniskach opodatkowane stawką VAT 8% należy wpisać w pozycję 17 (wartość netto) i w pozycji 18 (podatek należny). Natomiast nabycia towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych w pozycji 43 (wartość netto) i w pozycji 44 (podatek naliczony), a nabycia towarów i usług pozostałych w pozycji 45 (wartość netto) i w pozycji 46 (podatek naliczony).

Anna Kassian

Podstawa prawna: art. 41 ust. 2 w związku z 146a pkt 2 , art. 86 ust. 1 i 2 pkt 1, art. 111 ust. 1 i 4 ustawy o VAT, § 3 ust. 1 pkt 1 i 5, § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 16.12.2016r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, §2 ust. 1 w powiązaniu z poz. 20 i 38 załącznika, § 3 ust. 1 pkt 1 i 3, § 5 ust. 1 rozporządzenia MFinansów z dnia 4 listopada 2014 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, §2 ust.1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 grudnia 2010r., w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, art. 3 i 4, art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 5 września 2016 roku. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego.