0
1251
Przedsiębiorca dokonał zakupów surowców u dostawcy, z którym do tej pory nie współpracował. Na spotkaniu izby przedsiębiorców usłyszał, że wskazany dostawca bardzo często nie rozlicza należnego podatku VAT i są wobec niego prowadzone postępowania podatkowe oraz kontrole podatkowe. Przedsiębiorca obawia się negatywnych konsekwencji z powodu odliczenia podatku naliczonego w sytuacji, gdy dostawca nie rozliczy podatku należnego. Czy w takiej sytuacji można:
a) nie odliczyć podatku naliczonego z faktury w sytuacji, gdy czynność podlega opodatkowaniu,
b) podatek naliczony, który nie podlega odliczeniu zaliczyć do kosztów podatkowych?
ODPOWIEDŹ
Przedsiębiorca ma prawo nie odliczać podatku naliczonego z faktur kosztowych. Odliczenie podatku naliczonego nie jest bowiem obowiązkiem lecz prawem podatnika – nabywcy. Jednocześnie należy wskazać, że podatnik nie ma prawa wyboru tytułu podatkowego, w którym chce dokonać rozliczenia podatku naliczonego. Zatem, jeżeli istnieje prawna możliwość odliczenia podatku naliczonego w podatku od towarów i usług, a podatnik z takiego prawa nie korzysta (na własne ryzyko), to nie będzie miał prawa do obciążenia kosztów podatkowych.
UZASADNIENIE
Co do zasady odliczenie podatku naliczonego wykazanego na fakturze wystawionej przez dostawcę, stanowi fundamentalne prawo podatnika (nabywcy) i leży u podstaw konstrukcji podatku VAT. Podatnik może lecz nie musi skorzystać z tego prawa. Jak wskazuje WSA w wyroku z dnia 23.03.2016 r., sygn. I SA/Łd 12/16: Nie ma … znaczenia, jakimi motywami kieruje się podatnik rezygnując z możliwości odliczenia podatku naliczonego …. . I dalej w odniesieniu do odliczenia podatku naliczonego „na raty”: … skoro podatnikowi pozostawiona jest swoboda co do skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego w ogóle, to należy przyjąć, że podatnik może to prawo zrealizować częściowo.
Podatnicy czynni VAT (nabywcy) mają często uzasadnione przypuszczenia, iż ich kontrahent (dostawca) może dążyć do nieprawidłowego rozliczenia (lub braku rozliczenia) podatku należnego od zbycia. W takiej sytuacji należy brać pod uwagę fakt, że organy podatkowe nie mogą kwestionować niejako automatycznie prawa nabywcy do odliczenia podatku naliczonego. Jak wskazuje bowiem się w wyroku TS UE z dnia 21.06.2012 r., sygn. C-80/11 i C-42/11 przepisy prawa wspólnotowego … należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie praktyce krajowej, w ramach której organ podatkowy odmawia podatnikowi prawa do odliczenia … z tego powodu, iż wystawca faktur dotyczących owych usług lub jeden z jego usługodawców dopuścił się nieprawidłowości, bez udowodnienia przez organ podatkowy na podstawie obiektywnych przesłanek, iż podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że transakcja mająca stanowić podstawę prawa do odliczenia wiązała się z przestępstwem popełnionym przez wystawcę lub inny podmiot działający na wcześniejszym etapie obrotu.
Jak można zatem wnioskować:
a) nabywca będzie pozbawiony prawa do odliczenia podatku naliczonego w sytuacji, gdy wiedział lub powinien był wiedzieć (czyli mógł to łatwo ustalić), że jego dostawca będzie dążył do popełnienia czynu zabronionego w postaci np. braku rozliczenia podatku należnego we własnej deklaracji,
b) jeżeli nabywca ma takowe wątpliwości, to tak naprawdę spełnia przesłankę wskazaną przez TS UE i nie powinien odliczać podatku naliczonego.
Zgodnie z treścią art.86 ust.1 u.p.t.u.: W zakresie, w jakim towary i usługi, są wykorzystywane do wykonania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art.15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego … . Jeżeli podatnik ma takie prawo, a nie korzysta z niego to powstaje naturalne pytanie, czy możliwym jest zaliczenie nieodliczonego podatku naliczonego do kosztów podatkowych. Ustawodawca wskazuje w ustawach o podatkach dochodowych w jakiej sytuacji nieodliczony podatek VAT może być kosztem. Adekwatnie do treści art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a) tiret drugi u.p.d.o.f., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów podatku od towarów i usług, z tym, że jest kosztem uzyskania przychodów podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa np. wartości środka trwałego.
W omawianej sytuacji żadna z przesłanek nie zachodzi, a zatem nie można przyjąć że podatek naliczony, który nie został odliczony od podatku należnego na mocy decyzji podatnika, będzie mógł być zaliczony do kosztów podatkowych. Odmienne stanowisko oznaczałoby, że podatnik niejako sam może określać, w jakim tytule podatkowym rozliczy podatek naliczony VAT - czy zrobi to na gruncie podatku od towarów i usług czy też w podatku dochodowym. Pogląd taki jest potwierdzany w przez organy podatkowe. Przykładowo Dyrektor IS w Łodzi w interpretacji indywidulanej z dnia 12.09.2013 r., sygn. IPTPB1/415-362/13-4/AP: …w przypadku, gdy Wnioskodawcy przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, to wówczas racjonalne jest uznanie, że zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów nie podlega podatek od towarów i usług, uiszczony przy nabyciu tych towarów i usług. Zatem, skoro w analizowanej sprawie Wnioskodawca nie odlicza podatku od towarów i usług od udokumentowanych wydatków … , związanych z prowadzoną pozarolniczą działalnością gospodarczą, tak więc nie przysługuje Mu prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nieodliczonego podatku od towarów i usług.
Mariusz Nowak
Podstawa prawna: art.86 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług, art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a) ustwy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
