0
919
Mój klient (warsztat samochodowy) do końca 2016 roku był rozliczany przez „kolegę księgowego” który posiada firmę usługową - sprzątanie (nie związaną z księgowością). Po koleżeńsku, bez żadnej umowy prowadził tej firmie księgowość i rozliczenia. Przez 3 lata wystawiał w imieniu właściciela warsztatu „puste faktury” na rzecz swojej firmy i innych swoich „na czarno księgowanych” klientów - podpisywał je imieniem i nazwiskiem właściciela warsztatu. Właściciel warsztatu dowiedział się o trwającym procederze w wyniku kontroli Urzędu Skarbowego, który to po przesłuchaniu (przy udziale prokuratury) obu stron zapisał w protokole, że mimo że to „kolega księgowy” własnoręcznie wystawiał te faktury, ponieważ zostały wprowadzone do obrotu („kolega księgowy” miał je zaksięgowane u siebie w kosztach), to ze względu na art. 108 ustawy VAT Urząd Skarbowy zobowiązuje do zapłaty tego podatku. Pytanie: kto powinien ten podatek zapłacić, właściciel warsztatu czy „kolega księgowy”?
ODPOWIEDŹ
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 czerwca 2017 roku, sygn. akt I FSK 1459/15, orzekł, że wystawcą dokumentu nie jest ten, kogo dane widnieją na fakturze, lecz ten, kto wprowadził ten dokument do obrotu. Wobec powyższego osoba która wprowadziła „puste faktury” do obrotu zobowiązana jest do zapłaty podatku.
UZASADNIENIE
„Pusta” faktura jest to dokument który nie odzwierciedla rzeczywistej transakcji która z niej wynika. Zgodnie z art. 108 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.), jeżeli osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. W takim przypadku nie mamy do czynienia ze sprzedażą podlegającą opodatkowaniu, ale z obowiązkiem zapłaty VAT wynikającego z tej faktury.
Obowiązek zapłaty w takim przypadku wynika ze szczególnej roli faktury we wspólnym systemie podatku VAT. Dla podatnika, który otrzymał fakturę, jest ona bowiem zwykle podstawą do obniżenia podatku należnego, czyli do obniżenia własnego zobowiązania podatkowego, czy wręcz do żądania zwrotu podatku.
Co do zasady, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą: sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Faktura powinna zawierać min.:
datę wystawienia;
kolejny numer;
imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
numery identyfikacyjne podatnika i nabywcy,
szczegóły dot. transakcji: daty dokonania transakcji, jej nazwę, ilość, cenę netto, brutto, stawkę i kwotę podatku.
Faktura nie traci swego charakteru z uwagi na fakt, że jest dokumentem sfałszowanym, podrobionym, nierzetelnym, czy też obarczonym różnego rodzaju błędami. Dokument, który spełnia wymogi faktury (formalnie zawiera elementy faktury) nie przestaje być fakturą z tego względu, że ujęto w nim transakcje, które nie zostały dokonane. Konsekwencją jednak takiego działania określoną w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT jest obowiązek zapłaty wykazanego w niej podatku.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że: „W przepisie tym jednoznacznie wskazano, że zobowiązanym do zapłaty podatku jest podmiot, który „wystawi fakturę”, nie zaś podmiot, którego dane wpisano w fakturze jako dane wystawcy. Oczywiście, w praktyce faktura zwykle zawiera dane podmiotu będącego faktycznym jej wystawcą.
Przepis powyższy zakłada zatem działanie podmiotu, który wystawił fakturę. Działanie to nie musi przy tym polegać na własnoręcznym sporządzeniu dokumentu faktury. Podatnik może zlecić określonej osobie (np. pracownikowi) wystawienie faktury w jego imieniu. Analogicznie należy odnieść się do kwestii wprowadzenia faktury do obrotu prawnego, a zatem przekazania faktury podmiotowi, na rzecz którego została wystawiona, i ten sposób umożliwienia posłużenia się fakturą przez inny podmiot w celu obniżenia podatku należnego, z czym właśnie wiąże się ryzyko uszczupleń podatkowych, których eliminacji służy powyższy przepis.
Nie jest natomiast wystawcą faktury zobowiązanym do zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 u.p.t.u. podmiot, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, a zatem podmiot, pod który bezprawnie „podszył się” inny podmiot. Dotyczy to również sytuacji, gdy bezprawnie wykorzystano dane podmiotu będącego podatnikiem podatku od towarów i usług.
Inaczej rzecz ujmując, jeżeli na skutek bezprawnego działania innej osoby, w fakturze jako jej wystawca (sprzedawca, usługodawca) wskazany został podmiot, który nie wiedział o jej wystawieniu, nie godził się na jej wystawienie i który tej faktury faktycznie nie wystawił i nie zlecił jej wystawienia, a także nie wprowadził jej do obrotu prawnego, to podmiot taki nie może być uznany za wystawcę faktury w rozumieniu art. 108 ust. 1 ustawy”.
Zatem, ponieważ organ w trakcie kontroli ustalił, że Pani klient nie jest wystawcą tych faktur i ustalił kto faktycznie wystawił faktury w jego imieniu, bez jego wiedzy i zgody, to nie może on być zobowiązany do zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy. Osoba która wystawiła i wprowadziła „puste faktury” do obrotu zobowiązana jest do zapłaty podatku z nich wynikającego.
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: Podatku wynikającego z „pustej” faktury nie wykazuje się w deklaracji VAT-7
Paulina Pawluk
Podstawa prawna: art. 106b ust. 1 okt 1, art. 106e ust. 1, art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2017 roku, poz. 1221ze zm.).
