Nabycie i sprzedaż samochodów w 2014 roku

1. Prawo do odliczenia podatku przy nabyciu samochodów

1 stycznia 2014 roku wszedł w życie art.86a ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten przewiduje rozszerzenie w stosunku do poprzedniego stanu prawnego prawa do pełnego odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodów. Między innymi, przepis przywraca pełne odliczenie podatku przy nabyciu niektórych samochodów „z kratką”.

Zgodnie z treścią art.86a ust.1 znowelizowanej ustawy w przypadku nabycia:

1) samochodów osobowych,

2) innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony

podatnicy mają prawo do odliczenia 60% kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca - nie więcej jednak niż 6.000 zł. Cytowany przepis jest analogiczny do obowiązującego do końca 2013 roku, jednakże ustawa przewiduje dodatkowe wyłączenie od tego ograniczenia. Zgodnie z art.86a ust.2 pkt 6 ustawy ograniczenie prawa do odliczenia nie dotyczy pojazdów samochodowych, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

a) 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,

b) 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,

c) 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg.

Dopuszczalna ładowność pojazdu oraz liczba miejsc (siedzeń), o których mowa powyżej, określona jest na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. Nabycie pojazdów, które w dokumentach nie mają określonej dopuszczalnej ładowności lub liczby miejsc nie może korzystać z pełnego prawa do odliczenia podatku, warto zatem postarać się o odpowiednie dokumenty w celu pełnego odliczenia podatku przy nabyciu samochodów „z kratką”.

Znowelizowana ustawa o VAT utrzymuje również przewidziane do tej pory przypadki, w których przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku. Dzieje się tak w przypadku nabycia:

1) pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;

2) pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50% długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków;

3) pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;

4) pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

5) pojazdów specjalnych - jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym wynika, że jest to pojazd specjalny;

6) pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą - jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie.

Tak, jak dotychczas, spełnienie wymagań dla pojazdów kreślonych w pkt 1-4 powyższej listy stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu, zawierającego właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań.

Podobnie również jak w obowiązującym do końca 2013 roku stanie prawnym, ograniczenie prawa do odliczenia podatku nie dotyczy przypadków, gdy odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze stanowi przedmiot działalności podatnika. Ustawodawca zachował również zakaz odliczania podatku naliczonego przy nabyciu paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów, przy których nabyciu przysługuje ograniczone prawo do odliczenia VAT.

Opisane przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2014 roku, jest jednak niemal pewne, że zostaną zmienione w trakcie roku. Rada Unii Europejskiej wydała bowiem 12 grudnia 2013 roku decyzję wykonawczą upoważniającą Rzeczpospolitą Polską do stosowania środków stanowiących odstępstwo od art.26 ust.1 lit.a i art.168 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. W decyzji tej Rada upoważniła polskiego ustawodawcę do ograniczenia do wysokości 50% prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu, nabyciu wewnątrzwspólnotowym, przywozie, wynajmie lub leasingu silnikowych pojazdów drogowych, a także VAT naliczonego od wydatków związanych z tymi pojazdami, jeżeli pojazd nie jest używany w całości do celów działalności gospodarczej. Ograniczenie to nie może jednak mieć zastosowania do pojazdów silnikowych o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3500 kg ani do pojazdów silnikowych posiadających łącznie z siedzeniem kierowcy więcej niż 9 miejsc siedzących. Polska została również upoważniona do nietraktowania jako świadczenia usług wykorzystania do celów innych niż działalność gospodarcza samochodów z ograniczonym prawem do odliczenia. Ograniczenie to będzie mogło być stosowane do końca 2016 roku, a jego wprowadzenie wymaga kolejnej nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług.

2. Sprzedaż samochodu

Do końca 2013 roku podatnicy sprzedający samochody używane stosowali zwolnienie przy ich sprzedaży na podstawie jednego z dwóch przepisów:

- art.43 ust.1 pkt 2 ustawy o VAT w sytuacji, gdy przy nabyciu samochodów nie przysługiwało im prawo do odliczenia podatku;

- §13 ust.1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli przy nabyciu pojazdów przysługiwało im ograniczone prawo do odliczenia ze względu na rodzaj nabywanego samochodu.

Obydwa wymienione powyżej zwolnienia miały zastosowanie pod warunkiem, że sprzedawany pojazd spełniał zawartą w art.43 ust.2 ustawy o VAT definicję towaru używanego. Przypomnijmy, że zgodnie z tą definicją za towar używany uznawano ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel. Od 1 stycznia 2014 roku z ustawy o podatku od towarów i usług została usunięta definicja towaru używanego, a art.43 ust.1 pkt 2 ustawy przewiduje zwolnienie dla dostawy jedynie tych towarów, które były wykorzystywane wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku i, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z przepisu tego wynika, że sprzedaż samochodów, przy nabyciu których nie przysługiwało w ogóle prawo do odliczenia naliczonego podatku, będzie korzystała ze zwolnienia od VAT jedynie w przypadku, gdy pojazd był wykorzystywany wyłącznie do celów działalności zwolnionej od VAT.

Przepis §3 ust.1 pkt 20 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 roku w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień przewiduje zwolnienie od VAT od 1 stycznia 2014 roku dostawy samochodów z ograniczonym prawem do odliczenia (60%, nie więcej niż 6.000zł lub 50%, nie więcej niż 5.000zł), bez względu na długość użytkowania pojazdu przez dokonującego dostawy. Zatem również w nowym roku sprzedaż używanych samochodów osobowych (i innych z ograniczonym prawem do odliczenia) będzie korzystała ze zwolnienia od VAT.

Ewa Konarska