Nieodpłatne przekazanie części dostarczanej wody a prawo do odliczenia VAT

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jednocześnie, w myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, co do zasady, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Według regulacji art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Jak wynika z pytania, Gmina zakupuje wodę od przedsiębiorstwa wodociągowego. Zgodnie z Uchwałą Rady Miejskiej dla najuboższych rodzin Gmina przekazuje pierwsze 5m3 bezpłatnie, rodziny te płacą za zużycie wody po przekroczeniu 5 m3. Gmina ma wątpliwość, czy może odliczyć podatek VAT od całości czy części zakupu wody.

Jak wynika z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Zapewne, w przypadku usługi dostarczania wody, Gmina ma zawarte umowy cywilnoprawne i co do zasady odlicza podatek od zakupu wody dostarczanej następnie do odbiorców, bowiem jest to czynność podlegająca opodatkowaniu VAT stawką 8% (na podstawie art. 41 ust 2 w związku z art. 146a pkt 2), a Gmina jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem tego podatku. Wątpliwość się pojawia w przypadku bezpłatnego dostarczenia wody ( do 5 m3 ). Należy zatem zastanowić się, czy jest to nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza Gminy - wówczas zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 będzie podlegało opodatkowaniu a Gminie będzie przysługiwało prawo do odliczenia, czy też ma związek z prowadzoną przez Gminę działalnością i podlega zwolnieniu z VAT bez prawa do odliczenia.

Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Z kolei stosownie do art. 6 ust. 1 tej ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W oparciu o art. 7 ust. 1 ustawy do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują m.in. sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę oraz wspierania rodzin.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, zdaniem Redakcji, nieodpłatne przekazanie części dostarczanej wody jest czynnością niepodlegającą opodatkowaniu VAT z uwagi na nieodpłatność tej czynności oraz to, że zaopatrzenie w wodę odbywa się w związku z prowadzoną przez Gminę działalnością, jest ono bowiem zadaniem własnym Gminy (wykonywanie we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność zadań publicznych, wskazanych w art. 7 ust. 1 pkt 3 i pkt 6a ustawy o samorządzie gminnym), zatem Gminie nie przysługuje odliczenie podatku naliczonego od części zakupu wody przeznaczonej do nieodpłatnej dostawy.

Iwona Porez