Obciążanie jednostek budżetowych czynszem przez Gminę

ODPOWIEDŹ

Gmina powinna zmienić sposób obciążania utworzonych przez siebie jednostek budżetowych czynszem za dzierżawę lokali. Obciążenie powinno nastąpić przy pomocy noty księgowej lub innego dokumentu, innego niż faktura.

UZASADNIENIE

Odpłatna dzierżawa lokali co do zasady jest usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednakże o świadczeniu usługi możemy mówić wtedy, kiedy jest świadczona pomiędzy dwoma odrębnymi podmiotami. Stanowisko takie poparte jest interpretacjami organów podatkowych. Przykładowo, w interpretacji o sygnaturze IPPP3/4512-95/15-2/MC z 24 marca 2015 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stanął na stanowisku, że: „w świetle (...) art.8 ustawy, czynności wykonywanych w ramach jednego podmiotu gospodarczego będącego osobą prawną, nie można uznać za świadczenie usług, gdyż nie jest możliwe świadczenie usług „samemu sobie”.”

Problem tego, czy jednostki budżetowe mogą być uznane za odrębnych od jednostki samorządu terytorialnego podatników VAT długo budził kontrowersje i nie mógł być rozstrzygnięty w orzecznictwie. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wprawdzie 24 czerwca 2013 roku uchwałę o sygnaturze I FPS 1/13, w której uznał, że gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami podatku od towarów i usług, jednakże ze stanowiskiem tym nie zawsze zgadzały się organa podatkowe. Przykładowo, w indywidualnej interpretacji prawa podatkowego nr ILPP5/443-56/14-2/PG z 15 kwietnia 2014 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stanął na stanowisku, że Gminę i jej jednostki budżetowe należy uznać za odrębnych podatników VAT. Także nie wszystkie sądy administracyjne podzielały pogląd NSA, w związku z czym 10 grudnia 2013 roku, postanowieniem o sygnaturze I FSK 311/12 Naczelny Sąd Administracyjny skierował w tym zakresie pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

29 września 2015 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C 276/14 Gmina Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów, w którym jednoznacznie orzekł, że: „podmioty prawa publicznego, takie jak gminne jednostki budżetowe (...) nie mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności (...)”.

W ślad za cytowanym powyżej wyrokiem TSUE Ministerstwo Finansów wydało komunikat, w którym poinformowało podatników, że, skoro w myśl przytaczanego orzeczenia samorządowe jednostki budżetowe nie posiadają odrębności podatkowej na gruncie przepisów o VAT, wszelkie czynności przez nie dokonywane powinny być rozliczane przez jednostkę samorządu terytorialnego, która je utworzyła. Ministerstwo Finansów poinformowało również, że oczekuje od jednostek samorządu terytorialnego scentralizowania rozliczeń w powyższy sposób, jednakże, aby zapewnić samorządom czas na przygotowanie się do nowego modelu rozliczeń, do połowy 2016 roku nie będą kwestionowane rozliczenia dokonywane z zastosowaniem obecnego modelu.

Ministerstwo poinformowało również, że scentralizowanie rozliczeń powinno obowiązkowo nastąpić „w przód” (w odniesieniu do przyszłych rozliczeń), ale samorządy mają prawo podjąć decyzję o dokonaniu korekt wstecz - za cały okres nieobjęty przedawnieniem. W sytuacji korzystania przez samorządy z programów finansowanych ze środków unijnych, jeżeli przytaczany wyrok TSUE będzie skutkował zmianą kwalifikowalności wydatków, beneficjenci nie będą zobowiązani do zwrotu tych środków w przypadku braku korekty podatku naliczonego.

Przytoczony powyżej wyrok TSUE ma wpływ nie tylko na rozliczenia gmin i jednostek budżetowych z fiskusem, ale też na rozliczenia pomiędzy Gminą a utworzonymi przez nią jednostkami budżetowymi. Skoro bowiem jednostka budżetowa nie jest odrębnym od Gminy podatnikiem VAT, Gmina nie może wystawić na jej rzecz faktury, a obciążenie jej czynszem nie będzie uznane za świadczenie usług, ale za wewnętrzne rozliczenie, a zatem powinno być udokumentowane za pomocą noty księgowej lub innego dokumentu, innego niż faktura.

Ewa Konarska