Obowiązki rejestracyjne podatnika VAT zwolnionego w transakcjach z krajami spoza Unii Europejskiej

ODPOWIEDŹ

W sytuacji importu usług z kraju spoza Unii Europejskiej Czytelnik zwolniony z VAT na podstawie art. 113 ustawy nie musi rejestrować się jako podatnik VAT czynny ma natomiast obowiązek zgłoszenia dokonywania importu usług poprzez złożenie VAT-R oraz do rozliczenia podatku VAT od tych transakcji.

UZASADNIENIE

Podatnik VAT czynny i podatnik VAT zwolniony

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Podatnicy obowiązani są przed wykonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego”.

Jednakże podatnicy, których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i ust. 9 ustawy o VAT nie mają tego obowiązku jednak mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne - wówczas naczelnik urzędu skarbowego rejestruje ich jako „podatnika VAT zwolnionego.”

Obowiązek rejestracji do transakcji wewnątrzwspólnotowych

Obowiązek rejestracji do transakcji wewnątrzwspólnotowych dotyczy co do zasady podatników dokonujących transakcji z kontrahentami z innych państw członkowskich Unii Europejskiej.

Podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 97 ust. 1 ustawy, są obowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R, o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności.

Obowiązek ten zgodnie z art. 97 ust. 2 i 3 ustawy dotyczy jednak również podatników innych niż wymienieni powyżej, którzy korzystają ze zwolnienia z uwagi na nieprzekroczenie obrotu 150.000 zł:

• u których wartość transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła w danym roku podatkowym równowartość 50 000 zł lub którzy chcą wybrać opodatkowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;

• którzy nabywają usługi, do których stosuje się art. 28b, jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług;

• którzy świadczą usługi, do których stosuje się art. 100 ust. 1 pkt 4, dla podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej.

Import usług od kontrahenta spoza Unii Europejskiej

W przypadku podatników nabywających usługi od kontrahentów z innych krajów UE oraz spoza UE mamy do czynienia z transakcjami stanowiącymi import usług.

Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 9 ustawy o podatku od towarów i usług przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4, czyli osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej oraz osoba fizyczna nabywająca usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce,

• b) usługobiorcą jest:

  • w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b – podatnik, o którym mowa w art. 15 (czyli osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności) lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania, jako podatnik VAT UE,

  • w pozostałych przypadkach - podatnik, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania, jako podatnik VAT UE.

Z art. 28b ustawy o VAT wynika natomiast, że w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika (czyli osoby prowadzącej samodzielnie działalność gospodarczą) miejscem świadczenia usług, czyli krajem ich opodatkowania jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

W konsekwencji, jeśli osoba prowadząca działalność gospodarczą nabywa usługi od podatnika, który spełnia wskazane powyżej warunki, na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej – staje się podatnikiem VAT z tytułu importu usług.

Tak więc w opisanym przypadku mamy do czynienia z importem usług od kontrahenta spoza Unii Europejskiej – usługodawcą jest kontrahent z Rosji, a usługobiorcą jest Czytelnik, który posiada siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

W związku z powyższym, przed dokonaniem pierwszej czynności importu usług Czytelnik powinien złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R, w którym, oprócz pól dotyczących danych identyfikacyjnych i adresowych, powinien zaznaczyć poz. 30 (jeśli wcześniej zgłoszenie nie zostało złożone) oraz 61 i 62 i wskazać datę przewidywanego rozpoczęcia dokonywania importu usług.

Ponadto, zgodnie z art. 99 ust. 9 ustawy o VAT Czytelnik obowiązany jest do składania w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu usług (tj. co do zasady z chwilą wykonania usługi lub, jeśli przed wykonaniem usługi nabywca uiszcza zaliczkę przedpłatę, zadatek, itp. - z chwilą otrzymania zapłaty w tej części) deklaracji VAT-9M. Jest to deklaracja miesięczna, przy czym należy ją składać jedynie wówczas, gdy w danym okresie rozliczeniowym wystąpił import usług.

W deklaracji VAT-9M w części C. w poz. 10 należy wykazać sumę dokonanych w danym okresie transakcji związanych z importem usług, w poz. 11 należy wykazać podatek należny od tych transakcji wyliczony zgodnie z obowiązującą w kraju stawką na daną usługę - zwykle będzie to stawka 23% VAT. Podatek wynikający z deklaracji VAT-9M należy wpłacić na rachunek właściwego urzędu skarbowego w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art.2 pkt 9, art. 15, art. 17 ust. 1 pkt 4, art. 28a i 28b, art. 97 i art. 99 ust. 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług