Odliczenie VAT od działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu

ODPOWIEDŹ

W sytuacji, gdy Spółka odprowadzi podatek należny w związku z nieodpłatnym świadczeniem usług, pojawi się prawo do odliczenia podatku, gdyż zakupy usług będą miały związek z czynnością opodatkowaną (nieodpłatnym świadczeniem).

UZASADNIENIE

Rozpatrując kwestię prawa do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu towarów lub usług podatnicy zawsze muszą brać przede wszystkim pod uwagę art.86 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym prawo do odliczenia przysługuje im w takim zakresie, w jakim nabywane przez nich towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania przez nich czynności opodatkowanych. Jest to podstawowy i najważniejszy warunek, którego spełnienie powinno być analizowane w pierwszej kolejności przy rozstrzyganiu kwestii prawa do odliczenia VAT. Oczywiście, przed dokonaniem odliczenia muszą być jeszcze spełnione warunki formalne, jak to, żeby u dostawcy powstał obowiązek podatkowy, czy, żeby podatnik dokonujący odliczenia był w posiadaniu oryginału faktury (art.86 ust.10 i ust.10b ustawy o VAT). Nabywane towary i usługi nie mogą też być wymienione w art.88 ustawy jako nie dające prawa do odliczenia.

Z zadanego pytania nie wynika jakiego rodzaju zakupy będą dokonywane przez Spółkę w ramach opisanych działań. Jest tu mowa o dofinansowaniu, czyli czynności przekazania pieniędzy, która nie podlega opodatkowaniu VAT i w związku z którą nie powstaje ani podatek należny ani naliczony. Jednakże, w związku z tym, że Spółka pyta o prawo do odliczenia podatku, zakładam, że jest to jedynie błędne sformułowanie i spółka dokonuje jednak zakupu i przekazania towarów i usług związanych z działaniami dokonywanymi na rzecz lokalnych społeczności. Zakładam też, że wszystkie formalne przesłanki dokonania odliczenia (posiadanie faktury, powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy oraz brak nabytych towarów i usług w katalogu negatywnym, zawartym w art.88 ustawy o VAT) zostały spełnione. W takiej sytuacji należy się zastanowić czy został spełniony podstawowy warunek dokonania odliczenia, czyli związek nabywanych towarów i usług z czynnościami opodatkowanymi.

W opisanym przypadku ustalenie czy zakupy dokonywane na potrzeby działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) można uznać za związane z podstawą działalnością Spółki, opodatkowaną VAT, nie jest łatwe i istnieją poważne argumenty za sprzecznymi stanowiskami w tym zakresie. Z jednej bowiem strony działania te przyczyniają się do budowania pozytywnego wizerunku Spółki oraz rozpowszechniania jej logo, co jest w obecnych warunkach gospodarczych i społecznych istotne z punktu widzenia efektywnego prowadzenia działalności gospodarczej. Jednakże z drugiej strony, organa podatkowe oraz sądy administracyjne często kwestionują takie prawo do odliczenia. W wyroku z 19 maja 2016 roku o sygnaturze I SA/Sz 326/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie odmówił podatnikowi prawa do odliczenia podatku naliczonego od podobnych wydatków, uznając, że działania w ramach CSR nie będą miały wystarczającego przełożenia na osiągane obroty podatnika. W uzasadnieniu wyroku Sąd argumentował, że: „(…) nie każdy zaistniały rodzaj powiązania – np. przez budowanie relacji z samorządem terytorialnym, tworzenie pozytywnego wizerunku Skarżącej wśród społeczności lokalnej - przy dokonywaniu świadczeń opodatkowanych, lecz oczywistość oraz bezpośredniość tego powiązania z dokonywaną przez Skarżącą sprzedażą opodatkowaną, może dopiero dawać uprawnienie do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Związek taki musi być więc przekonujący, obiektywny, oparty na racjonalnych przesłankach, poddający się rzeczowej ocenie. Nie jest więc wystarczające jedynie hipotetyczne wyobrażenie przedsiębiorcy o istnieniu takiego związku wydatków z jego działalnością gospodarczą. Uwagi te dotyczą także związku pośredniego (…)

• w podanym wyżej jego rozumieniu, tj. gdy wydatki poprzez ich wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczyniają się do generowania przez dany podmiot obrotów. W ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie brak jest jednak podstaw do uznania, że poniesione/mające być ponoszone przez Skarżącą nakłady i wydatki na realizację działań CSR są/będą związane w sposób choćby pośrednio z przyszłą sprzedażą opodatkowaną.”

Należy mieć na uwadze, że przytoczony powyżej wyrok został wydany w sytuacji, gdy społeczność lokalna nie stanowiła klientów podatnika, nie nabywała jego towarów. Istnieją również wyroki odmienne, na przykład wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygnaturze I FSK 1606/12 z 13 listopada 2013 roku, jednakże należy mieć na uwadze to, że dokonanie odliczenia podatku od wydatków opisanych w pytaniu może zostać zakwestionowane przez organa podatkowe.

Należy przy tym również zauważyć, że, w związku z brakiem prawa do odliczenia podatku naliczonego, nieodpłatne przekazanie lub użycie towarów nabytych w ramach opisanych w pytaniu działań nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT (art.7 ust.2 oraz art.8 ust.2 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług). Odmiennie przedstawia się natomiast kwestia nieodpłatnego świadczenia usług, które w każdej sytuacji będzie podlegało opodatkowaniu (art.8 ust.2 pkt 2 ustawy o VAT). Jednakże w związku z tym, skoro Spółka odprowadzi podatek należny w związku z nieodpłatnym świadczeniem usług, pojawi się prawo do odliczenia podatku, gdyż zakupy usług będą miały związek z czynnością opodatkowaną (nieodpłatnym świadczeniem).

Ewa Konarska

Podstawa prawna: art.7 ust.2, art.8 ust.2, art.86, art.88 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku VAT.