Odliczenie VAT przez gminę od zakupu paliwa do pojazdów oraz remontu koparko-ładowarki

ODPOWIEDŹ

Gmina może odliczyć podatek VAT od wydatków związanych z eksploatacją pojazdów związanych wyłącznie z działalnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

UZASADNIENIE

Zadania gminy mogą obejmować trzy kategorie czynności, a mianowicie: czynności opodatkowane, czynności zwolnione oraz czynności niepodlegające opodatkowaniu.

Dla celów rozliczeń podatku VAT, w szczególności – możliwości odliczenia podatku VAT naliczonego przy zakupie towarów i usług przez gminę, wyróżnić można:

a) zakupy związane z czynnościami opodatkowanymi lub zwolnionymi z VAT (czynności wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych);

b) zakupy związane z czynnościami niepodlegającymi ustawie o VAT (działalność statutowa).

Kryterium decydującym o uznaniu podmiotów prawa publicznego za podatnika VAT jest zachowanie się jak podmiot gospodarczy (przedsiębiorca), w stosunku do określonych transakcji lub czynności.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zadania gminy obejmują między innymi, sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego oraz sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

Natomiast zgodnie z art.15 ust.6 ustawy o podatku od towarów i usług, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W opisanych w pytaniu przypadkach Gmina wykorzystuje swoje pojazdy w dwojakich celach:

1. po pierwsze - służą realizacji zadań własnych Gminy nałożonych przepisami prawa (przede wszystkim ustawy o samorządzie gminnym) polegających na utrzymaniu dróg gminnych;

2. po drugie – są wykorzystywane na potrzeby prowadzonej przez Gminę działalności w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę, tj. w ramach czynności cywilnoprawnych, w celu naprawy i konserwacji gminnej infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej

W związku z powyższym, pojazdy te wykorzystywane są przez Gminę zarówno do czynności opodatkowanych podatkiem VAT oraz czynności niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Nie są natomiast wykorzystywane do czynności zwolnionych z podatku VAT.

Stosownie do dyspozycji art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

A zatem warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Powyższa zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Przepis art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług uzupełniają regulacje zawarte w art. 90 ustawy o VAT, określające zasady proporcjonalnego odliczania podatku VAT. Zgodnie ze wspomnianym art. 90 odliczenie podatku może być częściowe, tj. tylko w tej części, w jakiej dane towary bądź usługi (z którymi związany jest podatek naliczony) są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

W pozostałej części, w której nabyte towary bądź usługi służą do wykonywania czynności zwolnionych, odliczenie nie przysługuje. Odliczenie odbywa się wówczas w określonej przepisami prawa proporcji. W omawianym przypadku istotne jest zatem ustalenie, czy czynności niepodlegające opodatkowaniu winny być uwzględniane przy ustalaniu proporcji.

W dniu 24 października 2011 roku w uchwale o sygn. I FPS 9/10, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że w przypadku podatku naliczonego wynikającego z wydatków związanych tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi (których nie da się jednoznacznie przypisać do jednej z tych kategorii czynności) podatnik nie stosuje odliczenia częściowego według proporcji określonej na podstawie art.90 ust.3 ustawy o VAT, lecz odliczenie pełne. Od tego czasu ukształtowała się jednolita linia interpretacyjna, przyznająca pełne prawo do odliczenia podatnikom, którzy wykorzystują nabywane towary i usługi jednocześnie do celów działalności opodatkowanej VAT oraz niepodlegającej opodatkowaniu.

Jednak w dniu 24 lipca 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w prawomocnym wyroku sygn. akt I SA/Wr 754/14 powołując się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Portugal Telecom SGPS SA. C-496/11 z 26 września 2012 r. uznał, że skoro przepis art.90 ust. 1-3 ustawy o VAT stanowił implementację art. 17 ust. 5 VI dyrektywy (obecnie art. 173 w/w Dyrektywy 112) to nie ma on zastosowania do czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. TSUE w w/w wyroku „(...) zauważył, że jeżeli towary i usługi są wykorzystywane przez podmiot w celu dokonywania jednocześnie transakcji gospodarczych dających prawo do odliczenia i transakcji gospodarczych niedających prawa do odliczenia, odliczenie jest dopuszczalne jedynie w części VAT, który jest proporcjonalny do kwoty przypadającej na pierwsze transakcje, i krajowy organ podatkowy może przewidzieć jedną z metod ustalania prawa do odliczenia wymienionych w rzeczonym art. 17 ust. 5 VI dyrektywy.” Proporcję w odliczeniu podatku można zatem zastosować jedynie w stosunku do czynności (opodatkowanych i zwolnionych) wykonywanych przez gminę jako podatnika VAT. Tym samym czynności wykraczające poza ustawę o podatku od towarów i usług nie powinny zostać ujęte przy obliczaniu proporcji, o której mowa w art. 90 ustawy o VAT. Nie oznacza to jednak, zdaniem w/w Sądu we Wrocławiu, że: „skoro ustawodawca polski w ustawie o VAT nie określił metod i kryteriów podziału między czynnościami podlegającymi VAT i czynnościami będącymi poza zakresem VAT (…) że w takiej sytuacji zostanie podatnikowi przyznane pełne prawo do odliczenia VAT również w odniesieniu do tej części, która związana jest z czynnościami będącymi poza systemem VAT. Taka wykładnia jest sprzeczna z treścią art. 168 dyrektywy 112 oraz zasadą neutralności VAT. (…) Sąd (…) stwierdził, że w braku ww. metod i kryteriów określonych przez ustawodawcę polskiego należy przyjąć za właściwą każdą metodę czy kryterium przedstawione przez podatnika, o ile pozwalają one w sposób dokładny na ustalenie proporcjonalnej części odliczenia naliczonego VAT podlegającego odliczeniu.”

Takie stanowisko zajmuje także Ministerstwo Finansów, które już teraz stosuje takie zasady dotyczące proporcji VAT, mimo że przepisy zmienią się dopiero od stycznia 2016 r. W najnowszych interpretacjach Minister zezwala na odliczenia wyłącznie od tych zakupów, które służą czynnościom opodatkowanym.

Zgodnie z powyższym w stosunku do wydatków związanych z bieżącą obsługą, ewentualnymi remontami pojazdów, z zakupem paliwa, które będą ponoszone przez Gminę należy stwierdzić, ma prawo do odliczenia VAT wyłącznie w części jaka służy wykonywanym przez Gminę czynnościom opodatkowanym tym podatkiem (naprawa sieci wodociągowej), natomiast nie ma prawa do odliczenia podatku w części dotyczącej sprzedaży nieobjętej ustawą o VAT (utrzymanie dróg gminnych).

Halina Lisowska