0
958
Trzy spółki zamierzają wybudować magazyny. Ze względu na możliwość obniżenia cen jednostkowych przy zakupie o tzw. dużej wartości, możliwe jest obniżenie cen o co najmniej 20%. Spółki umówiły się w ten sposób, iż razem dokonają zakupu materiałów budowlanych celem obniżenia kosztów zakupu. Sprzedawca wystawił fakturę na nazwy wspomnianych trzech spółek. Spółki pisemnie ustaliły jaka wartość zamówienia będzie przypadać na każdego z nich w sposób procentowy. Czy w przypadku wystawienia faktury (łącznie cztery egzemplarze, pierwszy egzemplarz u sprzedawcy), ale na trzech przedsiębiorców, możliwe będzie odliczenie podatku naliczonego?
ODPOWIEDŹ
Nabywcy materiałów mogą użyć do celów odliczenia podatku naliczonego faktury, która wystawiona została na nazwy wszystkich nabywców. Zgodnie z przepisem fakturę wystawia się w co najmniej w dwóch egzemplarzach, co oznacza, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby sprzedawca wystawił ją w czterech egzemplarzach – dla siebie oraz trzech nabywców. Warunkiem odliczenia będzie w tym przypadku, aby zakupione materiały zostały użyte do czynności opodatkowanych.
UZASADNIENIE
Na wstępie należy stwierdzić, że samo dokonanie zamówienia u sprzedawcy należy uznać za czynność stricte techniczną. Ponadto żaden przepis ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.) nie zakazuje takiej czynności, w której zamawiającym jest jeden z liderów konsorcjum lub innego typu grupy zakupowej, a faktura jest wystawiana na więcej niż jednego nabywcę. W art.106e ust.1 pkt 3 u.p.t.u. ustawodawca wskazał jakie cechy powinna mieć faktura co do określenia podmiotowości nabywcy, i tak: faktura powinna zawierać imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy.
Dokonując wykładni literalnej tego przepisu należy wskazać, że co prawda wskazuje się na podatnika lub nabywcę, ale też z drugiej strony żaden szczegółowy przepis nie określa, że jeżeli zakup dokonywany jest w grupie, to sprzedawca powinien wystawić faktury odrębnie na każdego kupującego podatnika. Pogląd taki można ponadto uzasadnić treścią art.106g ust.1 u.p.t.u.: Faktury wystawia się co najmniej w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje nabywca, a drugi zachowuje w swojej dokumentacji podatnik dokonujący sprzedaży. Jak można zauważyć ustawodawca użył w tym przepisie sformułowania „wystawia się co najmniej w dwóch egzemplarzach”. Zatem dopuszczalne jest istnienie na jednej fakturze więcej niż jednego zamawiającego. Podobne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu (interpretacja indywidualna z dnia 26.08.2010 r., sygn. ILPP2/443-801/10-4/JKa): „(…) z treści (…) przepisów nie wynika zakaz wystawienia faktury na więcej niż jeden podatnika. Zatem nabywcą towaru czy usługi może być więcej niż jeden podmiot, a dane zawarte w fakturze VAT muszą umożliwiać jednoznaczną identyfikację stron transakcji gospodarczej, zarówno po stronie nabywcy, jak i sprzedawcy”.
Od tak przedstawionej zasady odliczenia podatku naliczonego występuje wyjątek, który dotyczy zakupu dokonanego przez małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej. Otóż, jeżeli zakup dokonywany jest ze środków będących majątkiem wspólnym, a działalność gospodarcza będzie prowadzona tylko przez jednego z małżonków, to faktura powinna być wystawiona tylko na tego małżonka, który będzie prowadził działalność. Oczywiście, jeżeli oboje małżonkowie prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT i oboje będą dokonywać czynności opodatkowanych, to faktura może być wystawiona na nich oboje. Pogląd taki został wyrażony, co prawda pod rządami poprzedniej ustawy o VAT, ale pozostaje nadal aktualny. Jak stwierdził bowiem NSA w wyroku z 27.08.1999 r., sygn. III SA 8347/98: „(…) przyjęcie poglądu (… ), że dokonanie zakupu przez podatnika pozostającego w związku małżeńskim, do którego odnoszą się zasady wspólności ustawowej, wyklucza możliwość legalnego otrzymania faktury wskazującej tego podatnika jako nabywcę, prowadziłoby do absurdalnego wniosku, iż w zasadzie każdy zakup towarów, jako dokonany z majątku wspólnego (…) może być kwestionowany z punktu widzenia wymogów formalnych faktur (…). Więcej nawet: konsekwentne stosowanie takiego błędnego poglądu stwarzałoby organom podatkowym w przypadku późniejszej sprzedaży takich towarów podstawy do zarzutu, że i współmałżonek, niebędący zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, dokonał w istocie opodatkowanej sprzedaży, bez prawa do odliczenia podatku naliczonego.”
Przykład 1
Trzy spółki zawarły umowę (pisemnie) co do zakresu zakupów, dla których sprzedający udzielił 20% rabatu. Sprzedawca wystawi zatem cztery faktury, trzy otrzymają nabywcy. Każda nabywająca spółka będzie musiała wyodrębnić zgodnie z umową swoją część (wartość zakupionych towarów) oraz przypadający jej podatek naliczony.
Przykład 2
Trzy spółki zawiązały umowę konsorcjum celem wykonania budowy zleconej przez inwestora. Za wykonane roboty lider konsorcjum otrzymuje od inwestora zapłatę i dalej na podstawie faktur wystawionych przez pozostałych członków konsorcjum dokonuje dalszej zapłaty. Celem zaoszczędzenia na materiałach budowlanych lider wystawia zamówienie do hurtowni materiałów budowlanych, przy czym hurtownia wystawia fakturę na nazwy trzech członków uczestniczących w konsorcjum. Łącznie wystawia fakturę w czterech egzemplarzach, jedna pozostaje u sprzedawcy, a kolejne trzy otrzymują zamawiający (lider i dwie pozostałe spółki). W umowie członkowie konsorcjum ustalili także jaka część zamówionych materiałów będzie stanowić dla nich zamówiony towar. Zatem na podstawie wystawionej przez sprzedawcę faktury, poszczególne spółki budowlane odliczą swoją część podatku naliczonego wynikającego z kwoty wyróżnionej na fakturze – podział zgodnie z treścią umowy zawartej pomiędzy konsorcjantami.
(Podobne stanowisko zostało zaprezentowane w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23.05.2016 r., sygn. ITPP2/4512-256/16/AK).
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7 (17) nabycie towarów i usług w części swojego udziału należy wykazać w pozycji 45 wartość netto i w pozycji 46 podatek naliczony.
Mariusz Nowak
Podstawa prawna: art. 86 ust.1, art.106e ust.1 pkt 3 oraz art.106g ust.1 ustawy o VAT.
