0
1159
Starosta w imieniu Skarbu Państwa po uregulowaniu stanu prawnego nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym naliczył osobom zajmującym lokale opłatę za bezumowne korzystanie z lokalu i nieruchomości gruntowej. Nieruchomość gruntowa częściowo znajduje się pod budynkiem mieszkalnym a częściowo jest niezabudowana. Czy w tym przypadku należy naliczyć VAT i od jakiej części nieruchomości gruntowej, przyjmując, że ta na cele mieszkalne jest objęta zwolnieniem z VAT?
ODPOWIEDŹ
Opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu stawką VAT 23%.
UZASADNIENIE
To, czy opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości w ogóle podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zależy od okoliczności, w jakich do takiego wykorzystywania nieruchomości dochodzi. Najprościej rzecz ujmując, opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu VAT w sytuacji, gdy właściciel toleruje sytuację, w której najemca bezumownie korzysta z jego własności. Przykładowo, w interpretacji nr IPTPP4/443-124/12-2/ALN z 11 maja 2012 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał, że: „Wnioskodawca tolerował sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzystał z należącej do niego. Jak wskazał Wnioskodawca nie podejmował prób odzyskania nieruchomości, a jedynie próbuje ustalić sposób dalszego użytkowania (sprzedaż lub dzierżawa). Wobec powyższego opłata z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości stanowi zapłatę za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o których mowa w art.8 ust.1 ustawy o VAT. Usługi te należą do czynności opodatkowanych podatkiem VAT zdefiniowanych w art.5 ust.1 pkt 1 ustawy i winny zostać udokumentowane fakturą VAT.”
Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z art.8 ust.1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług zobowiązanie się do powstrzymania od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji stanowi świadczenie usług. Natomiast w sytuacji, gdy właściciel nieruchomości nie toleruje bezumownego z niej korzystania i dąży do jej odzyskania, na przykład na drodze sądowej, opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi odszkodowanie i nie podlega opodatkowaniu VAT (tak orzekł na przykład Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w indywidualnej interpretacji numer IBPP3/443-193/10/AB z 16 czerwca 2010 roku oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w indywidualnej interpretacji nr IPTPP4/443-744/12-2/JM z 23 stycznia 2013 roku).
Jak rozumiem, w opisanej w pytaniu sytuacji miały miejsce okoliczności opisane w pierwszym z omawianych przypadków. Starosta tolerował bezumowne korzystanie z nieruchomości przez mieszkańców i nie dążył do jej odzyskania. Wręcz przeciwnie, jak rozumiem lokatorzy nadal zajmują lokale, z których uprzednio bezumownie korzystali. Opłaty za takie bezumowne korzystanie podlegają zatem opodatkowaniu VAT.
Zgodnie z art.41 ust.1 w powiązaniu z art.146a pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług podstawowa stawka podatku wynosi 23%. Obniżona stawka podatku lub zwolnienie od VAT może być zastosowane jedynie w sytuacji, gdy ustawa lub wydane na jej podstawie akty wykonawcze tak stanowią. Art.43 ust.1 pkt 36 ustawy o VAT przewiduje zwolnienie od podatku dla usług w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe. Zgodnie z §3 ust.1 pkt 3, pkt 10 i 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 roku w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień ze zwolnienia od VAT korzystają również usługi zarządzania nieruchomościami mieszkalnymi, świadczone na zlecenie, z wyłączeniem wyceny nieruchomości mieszkalnych, a także niektóre czynności wykonywane przez wspólnotę mieszkaniową.
W mojej opinii opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie może korzystać ze zwolnienia na podstawie żadnego z wyżej wymienionych przepisów. Usługi polegającej na tolerowaniu bezumownego korzystania z nieruchomości nie można bowiem utożsamiać z usługą najmu lub dzierżawy. Nie jest to również usługa w zakresie zarządzania nieruchomościami mieszkalnymi ani usługa świadczona przez wspólnotę mieszkaniową. Zastosowanie stawki VAT innej niż podstawowa mogłoby być zatem możliwe w tym przypadku jedynie wówczas, gdyby ustawodawca przewidział wprost taką stawkę dla usług opisanych w pytaniu. W związku z tym, w opisanym przez Państwa przypadku, opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podstawową stawką VAT 23%.
Ewa Konarska
