Opodatkowanie sprzedaży praw i udzielania licencji

Od dnia 1 stycznia 2014 r. zgodnie z ogólną zasadą określoną w art. 19a ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi z zastrzeżeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Przepisy regulujące opodatkowanie tym podatkiem nie określają kryteriów pozwalających uznać w jakim momencie dana usługa została wykonana. Zasadnym wydaje się założenie, iż o wykonaniu usługi decyduje jej specyfika oraz termin jej wykonania, określane przez strony w umowie cywilnoprawnej lub przez przepis prawa regulujący świadczenie określonych usług. Może to być np. data upływu poszczególnych okresów płatności za licencję, czy data rozpoczęcia licencji.

Ponadto należy wziąć pod uwagę regulacje prawne dotyczące zawierania umów cywilnoprawnych wynikające z art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, który stanowi, iż strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Natomiast zgodnie z ust. 2 artykułu 19a ustawy o VAT, w odniesieniu do usług przyjmowanych częściowo, usługę uznaje się również za wykonaną, w przypadku wykonania tej części usługi, dla której określono zapłatę.

Jeżeli w związku ze świadczeniem usługi ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się ją za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi ( art. 19a ust. 3 ww. ustawy). Z powyższego wynika, iż usługi, dla których w związku z ich świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, to nie tylko usługi o charakterze ciągłym, ale także takie, które z założenia się powtarzają, a usługodawca i usługobiorca umówili się, ze będą one rozliczane w ustalonych okresach rozliczeniowych. Dla tych usług obowiązek podatkowy powstanie również w momencie ich wykonania, czyli z upływem każdego okresu, do którego płatności lub rozliczenia się odnoszą.

Należy zauważyć, iż podatnik jest zobowiązany do opodatkowania sprzedaży towarów lub wykonanych usług w momencie powstania obowiązku podatkowego, przy zastosowaniu odpowiedniej stawki podatku oraz rozliczenia podatku w deklaracji podatkowej za okres, w którym została zrealizowana dostawa towarów lub wykonana usługa.

W przypadku sprzedaży praw i licencji za granicę ma zastosowanie art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Zgodnie z nim podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT UE, mają obowiązek składania w urzędzie skarbowym informacji podsumowujących o dokonanych usługach, do których stosuje się art. 28b, świadczonych na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej, świadczonych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, innych niż zwolnionych od podatku od wartości dodanej lub opodatkowanych stawką 0%, dla których zobowiązanym do zapłaty podatku od wartości dodanej jest usługobiorca. Na potrzeby określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w tym przypadku stosuje się odpowiednio przepisy art. 19a ust. 1-3 i 8 (art. 100 ust. 11). Ponadto, art.109 ust. 3a ww. ustawy stanowi, iż podatnicy świadczący usługi, których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju, są obowiązani w prowadzonej ewidencji podać nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju.

W myśl art. 28b ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniami. W przypadku świadczenia usług dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, w innym miejscu niż jego siedziba miejscem świadczenia jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

W konsekwencji należy uznać, iż dla usług mających miejsce świadczenia:

- w kraju, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych;

- za granicą, obowiązek podatkowy nie powstaje. Jednak takie usługi podlegają zapisom w stosownej ewidencji w dacie, w której powstawałby obowiązek podatkowy, gdyby usługi te były świadczone na terenie kraju. Takie usługi należy ująć w informacji podsumowującej za okres, w którym zostały wykonane. W sytuacji świadczenia usług na rzecz podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą poza terytorium kraju (dla stałego miejsca prowadzenia działalności) ma zastosowanie art. 19a ust. 1-3 i ust. 8 ustawy o VAT.

Emilia Wach