Opodatkowanie VAT opłat za pobyt i wyżywienie w żłobkach prowadzonych przez Gminę

ODPOWIEDŹ

Zdaniem Redakcji, Gmina pobierając od rodziców opłatę za pobyt dzieci w żłobku oraz opłatę za korzystanie przez dzieci z wyżywienia podczas pobytu w żłobku prowadzi działalność gospodarczą, zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy, która jest zwolniona od podatku VAT - na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy. Jednak zdaniem WSA w Poznaniu (orzeczenie nieprawomocne) czynność ta należy do zadań własnych Gminy a zatem Gmina nie jest w tym przypadku podatnikiem VAT.

ZMIANA: W związku z wyrokiem NSA z 14 grudnia 2017 roku, opłaty za pobyt i wyżywienie dzieci w żłobkach i przedszkolach od stycznia 2018 roku są wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług - Opłaty za pobyt i wyżywienie dzieci w żłobkach i przedszkolach poza VAT

UZASADNIENIE

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług – podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilno-prawnych.

Prowadzenie żłobków i ich prawidłowe funkcjonowanie, należy do zadań własnych Gminy i kwestia ta pozostaje bezsporna. Jednak jak należy traktować opłaty wnoszone przez rodziców z tego tytułu już takie oczywiste nie jest.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu Organ (w omawianym wyroku Miasto) „(…) w odniesieniu do realizacji zadań własnych w zakresie pomocy społecznej nie działa jako podmiot profesjonalny biorący udział w obrocie gospodarczym. Zadania nałożone na Miasto wynikają z przepisów prawa, które określają sposób i zakres ich wykonywania. Miasto nie ma również możliwości odstąpienia od ich realizacji. Opłaty pobierane w związku z realizacją zadań własnych mają charakter opłat publicznoprawnych” - wyrok WSA w Poznaniu z 9 września 2015r. sygn. akt I SA/Po 578/15 (orzeczenie jest jednak nieprawomocne, należy zatem spodziewać się wyroku NSA w sprawie).

Żłobki świadczą – na podstawie umów cywilno-prawnych zawartych z rodzicami – odpłatne usługi opieki nad maluchami, a zatem, zdaniem Redakcji, wykonują czynności wskazane w art. 5 ust. 1 ustawy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że Gmina świadcząc dane usługi jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, a więc opłaty za usługi żywieniowe w żłobkach oraz opłaty za pobyt, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podobne stanowisko, tyle że w temacie opieki przedszkolnej, zajął również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 6 września 2016 roku nr IBPP1/4512-413/16-2/AW, czy Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 6 maja 2016 roku nr ILPP5/443-190/13/16-S/PG, w której stwierdził, iż: „zawierane umowy cywilnoprawne na wychowanie przedszkolne nie korzystają z wyłączenia od opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż świadczone przez przedszkole czynności są odpłatne, pomimo tego, że wysokość opłat jest narzucona ustawowo i nie jest rynkowa. Przy tym, istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonaną płatnością a świadczoną przez Gminę usługą.

Tym samym spełnione są warunki w celu stwierdzenia, że pobierane przez Gminę opłaty za wychowanie przedszkolne stanowią wynagrodzenie za czynności mieszczące się w katalogu wskazanym w art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, które są realizowane przez podatnika podatku od towarów i usług w ramach działalności gospodarczej. Zatem podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”.

Jednakże zarówno w treści ustawy o VAT, jak i w przepisach wykonawczych do tej ustawy, przewidziano opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku. Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone między innymi w art. 43 ww. ustawy o podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy o VAT – zwalnia się od podatku usługi w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane:

1. w formach i na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej oraz w przepisach o systemie oświaty,

2. przez podmioty sprawujące opiekę nad dziećmi w wieku do 3 lat.

Jednocześnie art. 43 ust. 17 ustawy stanowi, że zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 18, 18a, 22-24, 26, 28, 29, 31, 32 i 33 lit. a, nie mają zastosowania do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli: 

• nie są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej zgodnie z ust.1 pkt 18, 18a, 22-24, 26, 28, 29, 31, 32 i 33 lit. a lub ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Mając powyższe na względzie, zdaniem Redakcji należy stwierdzić, że usługi opieki nad dziećmi w żłobkach oraz usługi wyżywienia dzieci podczas pobytu w żłobku mogą korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy o podatku VAT.

Halina Lisowska

Podstawa prawna: art. 15 ust. 1, art. 15 ust. 6, art. 43 ust. 1 pkt 24, art. 43 ust. 17 ustawy o VAT.