Opóźnienie w złożeniu zgłoszenia VAT a przepisy karno skarbowe

Sprawdź również portal dla księgowych: Doradca Księgowego i dowiedz się więcej!

ODPOWIEDŹ

Czyn polegający na nieterminowym złożeniu zgłoszenia VAT-R został uznany za czyn niepodlegający ukaraniu na podstawie przepisów karnych skarbowych ze względu na znikomą społeczną szkodliwość ujawnionego czynu.

UZASADNIENIE

W myśl art. 96 ust. 1 ustawy o podatku VAT podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.

Podmioty wymienione w art. 15, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujące wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne (art. 96 ust. 3 ustawy).

W świetle art. 96 ust. 4 ustawy, naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego”, a w przypadku podatników, o których mowa w ust.3 - jako „podatnika VAT zwolnionego”, i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.

Art. 96 ust. 5 ustawy stanowi, że jeżeli podmioty, o których mowa w ust. 3, rozpoczną dokonywanie sprzedaży opodatkowanej, utracą zwolnienie od podatku lub zrezygnują z tego zwolnienia, obowiązane są do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w ust. 1, a w przypadku podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT zwolnieni – do aktualizacji tego zgłoszenia, w terminach:

 

• przed dniem dokonania pierwszej sprzedaży towaru lub usługi, innych niż zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2, 2a i 4-41 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, w przypadku rozpoczęcia dokonywania tej sprzedaży;

• przed dniem, w którym podatnik traci prawo do zwolnienia, o którym mowa w art.113 ust. 1 i 9, w przypadku utraty tego prawa;

• przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 oraz art. 113 ust. 1 i 9, w przypadku rezygnacji z tego zwolnienia, z zastrzeżeniem pkt 4;

• przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5, w przypadku rezygnacji ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 9, od pierwszej wykonanej czynności.

 

Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Karą za wykroczenie skarbowe jest grzywna. Kary można uniknąć poprzez złożenie tzw. czynnego żalu - przewiduje to art. 16 § 1 ustawy Kodeks karny skarbowy (k.k.s). Czynnyżal to zawiadomienie złożone urzędowi skarbowemu o popełnieniu czynu zabronionego. Zgodnie z art. 16 § 1 nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Zgodnie z art. 56 § 4 Kodeks karny skarbowy karze grzywny za wykroczenie skarbowe podlega ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia.

Powyższa kara może zostać nałożona również na podatnika, który spóźnił się ze złożeniem lub aktualizacją VAT-R. W literaturze można spotkać się z twierdzeniem, że przepisy kodeksu karnego skarbowego nakładające kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe należy interpretować ściśle, zgodnie z zasadą - nie ma przestępstwa bez ustawy. Powołany artykuł 56 § 4 przewiduje karę za nieterminowe złożenie deklaracji lub oświadczenia, przy czym należy przez nie rozumieć również zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania m.in. zobowiązani są podatnicy. Zgłoszenie rejestracyjne VAT-R oraz jego aktualizacja nie spełniają przesłanek określonych art. 56 § 4 k.k.s, gdyż nie jest to deklaracja, informacja, oświadczenie czy zeznanie w sensie ścisłym. W związku z tym nieterminowe złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R nie powinno podlegać ukaraniu.

Z drugiej strony można spotkać się z twierdzeniem, że używane w kodeksie pojęcie deklaracji ma znaczenie nadane przepisami ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z art. 3 pkt 5 deklaracją jest również zeznanie, wykaz, zestawienie oraz informacja, do składania których zobowiązany jest podatnik na podstawie przepisów prawa podatkowego. Zgłoszenie rejestracyjne jest pewnego rodzaju informacją składaną przez podatnika o wykonywaniu przez niego czynności podlegających opodatkowaniu i dlatego zdaniem organów powinna podlegać sankcjom karnym skarbowym. Jednakże pozostaje tu również kwestia zbadania przez organ podatkowy uszczuplenia należności podatkowych w związku z naruszeniem prawa.

Organ podatkowy zgodnie z art. 17 § 1 pkt 3 ustawy Kodeks postępowania karnego nie wszczyna postępowania, a wszczęte umarza, gdy społeczna szkodliwość czynu jest znikoma. W przedmiotowej sprawie czyn polegający na nieterminowym złożeniu zgłoszenia VAT-R został uznany za znikomy z uwagi na kilkudniową zwłokę w złożeniu zgłoszenia VAT-R. Organy podatkowe co do zasady przyjmują bowiem, że odstępuje się od czynności zmierzających do ukarania czynu, jeżeli złożenie zgłoszenia lub informacji nastąpiło do 14 dni spóźnienia włącznie.

Na zakończenie pragniemy poruszyć kwestię prawa do odliczenia podatku VAT od zakupów dokonanych przed rejestracją jako czynny podatnik VAT. Zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy o VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7 (dotyczy WNT nowego środka transportu).

Organy podatkowe uznają, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją, pod warunkiem, że w  okresie, kiedy składana jest deklaracja VAT jest już zarejestrowany na potrzeby rozliczania tego podatku. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 6 października 2015 roku, nr IPTPP2/4512-365/15-4/KK wskazał, że realizacja prawa do odliczenia podatku naliczonego następuje przez złożenie deklaracji podatkowej, wyrażającej wolę skorzystania przez podatnika z  prawa do odliczenia i  aby skutecznie zrealizować już powstałe uprawnienie, podatnik musi usunąć - najpóźniej przed skorzystaniem z  tego prawa - wszelkie przesłanki negatywne, w  tym brak rejestracji, który uniemożliwia identyfikowanie go jako podatnika. Zatem należy stwierdzić, że ustawa nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją, o ile zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych. Aby jednak uprawnienie to zrealizować podatnik musi posiadać status podatnika VAT czynnego w momencie realizacji uprawnienia.

Marta Rusin

Podstawa prawna: art. 96 ust. 1-5 ustawy o podatku VAT, art. 16 §1, art. 56 § 4 ustawy Kodeks karny skarbowy, art. 17 §1 pkt 3 ustawy Kodeks postępowania karnego.