Pismo Ministerstwa Finansów w sprawie informacji na paragonach fiskalnych wydawanych przez lekarzy

Szanowny Panie Prezesie

„W związku z pismem z dnia 18 kwietnia 2013 r. znak: NRL/ZRP/MK/243-1/710/2013 w sprawie wydania z urzędu interpretacji ogólnej dotyczącej stopnia szczegółowości danych identyfikujących usługę, jakie powinien wpisać na paragonie fiskalnym lekarz lub lekarz dentysta prowadzący działalność leczniczą, uprzejmie informuję, co następuje.

Jak już informowałem w piśmie z dnia 7 czerwca 2011 r. znak PT7/8183/53/258/KWA/11/BMI949558 kasa rejestrująca, zgodnie z art. 111 ust. 6a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) służąca do prowadzenia ewidencji, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy, musi zapewniać prawidłowe zewidencjonowanie podstawowych danych dotyczących zawieranych transakcji, w tym wysokości uzyskiwanego przez podatnika obrotu i kwot podatku należnego, oraz musi przechowywać te dane lub też zapewniać bezpieczny ich przekaz na zewnętrzne nośniki danych.

Podatnicy prowadząc ewidencję przy użyciu kas rejestrujących, w myśl § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. poz. 363), wydają nabywcy, bez jego żądania, paragon fiskalny. Zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 6 ww. rozporządzenia paragon fiskalny zawiera m. in. nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację. Stosownie natomiast do § 8 ust. 2 ww. rozporządzenia paragon fiskalny może zawierać w miejscu określonym dla nazwy również opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy. Oznacza to, że podatnik powinien wystawiać paragony zawierające nazwy towarów (usług) na tyle szczegółowe, żeby z jednej strony pozwalały one organowi podatkowemu na weryfikację prawidłowego rozliczenia podatku, a z drugiej strony zapewniły konsumentowi możliwość kontroli dokonywanych zakupów. Podatnik powinien zadbać o takie zaprogramowanie kasy rejestrującej, aby konsument otrzymywał paragony z konkretnymi nazwami jednostkowymi towarów lub usług, pozwalającymi na ich jednoznaczną identyfikację. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym (wyrok NSA I FSK 63/09 z dnia 09.03.2010 r.).

Podatnicy prowadzący ewidencję przy zastosowaniu kas rejestrujących mają taką możliwość, skoro w świetle § 5 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania (Dz. U. Nr 212, poz. 1338, z póżn. zm.) ilość znaków w linii dla nazwy towaru lub usługi na paragonie fiskalnym musi być nie mniejsza niż 12. Przepisy nie wykluczają przy tym stosowania skrótów, a dotychczasowa praktyka potwierdza, że podatnicy korzystają z tej możliwości. Sposób jednoznacznego identyfikowania towarów i usług jest ściśle związany z asortymentem towarów i usług, jakie podatnik oferuje oraz rodzajem działalności. Oznacza to, że to od podatnika zależy, w jaki sposób dobierze on nazwę towaru lub usługi, tak aby jego klient mógł jednoznacznie zidentyfikować zakupiony towar lub wykonaną usługę. Jednocześnie stosując § 8 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia z dnia 14 marca 2013 r. należy mieć na uwadze odpowiednie przepisy zawarte w Rozdziale 5. Zwłaszcza przepis § 36 zgodnie, z którym podatnicy użytkujący kasy, o których mowa w § 35 oraz art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 64, poz. 332), nieposiadające możliwości technicznych spełnienia wymagań określonych w rozdziale 2 (rozdział ten obejmuje m. in. § 8, czyli przepis stanowiący o „jednoznacznej identyfikacji”) stosują te przepisy odpowiednio.

Z łącznej analizy przepisów § 8 ust. 1 pkt 6 i § 36 ww. rozporządzenia z dnia 14 marca 2013 r. wynika, że stosowana przez podatnika kasa rejestrująca (system kasowy) i jej możliwości techniczne (w kontekście prowadzonej przez podatnika działalności; w szczególności jej zakresu) mogą mieć istotny wpływ na wymagania, co do sposobu identyfikacji towarów i usług, w tym znaczeniu, że brak możliwości technicznych związanych przykładowo z niewystarczającą liczbą pozycji dostępnych w bazie towarowej kasy rejestrującej (w stosunku do asortymentu oferowanych towarów) będzie skutkować mniej szczegółowym prowadzeniem identyfikacji (tj. dostosowanym do możliwości technicznych kasy).

Odnosząc się do usług świadczonych przez lekarzy lub lekarzy dentystów należy zauważyć, że stosowane nazwy będą zależały od zakresu świadczonych usług (inne usługi, a co za tym idzie inne nazewnictwo, będzie stosował lekarz np. pediatra, inne natomiast np. lekarz dentysta) i przyjętych zasad kształtowania cen. Jednocześnie jednak przy określaniu nazwy usługi świadczonej przez lekarzy można, co do zasady, wykorzystywać nazewnictwo stosowane przy tworzeniu zasad odpłatności (cennika) za świadczone przez konkretnego lekarza usługi. Mając na uwadze daleko idącą specjalizację w ramach wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty (i związanym z tym ograniczeniem, co do rodzaju/liczby oferowanych świadczeń) oraz wspomnianą wyżej możliwość wykorzystywania nazewnictwa stosowanego w cennikach przy określaniu dla celów prowadzenia ewidencji przy użyciu kas rejestrujących nazw usług, wynikające z możliwości technicznych kas rejestrujących problemy z jednoznaczną identyfikacją nie powinny, w mojej ocenie, co do zasady wystąpić, a co za tym idzie nie pojawi się konieczność „odpowiedniego” stosowania § 8 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia z dnia 14 marca 2013 r.

Tym samym nie można zgodzić się z poglądem, że w świetle przepisów ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. wystarczające jest „zamieszczenie w paragonie fiskalnym jedynie takiej nazwy usługi, która pozwoli wyodrębnić usługi zwolnione od podatku VAT (tj. usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia) od usług medycznych objętych podatkiem VAT”, bez konkretnej nazwy usługi.

Odnośnie przedstawionego w piśmie argumentu, iż każdy lekarz i lekarz dentysta ma obowiązek prowadzenia szczegółowej dokumentacji medycznej należy zauważyć, iż inną funkcję pełni prowadzona przez podatników ewidencja obrotu i kwot podatku, a innym celom służy prowadzenie dokumentacji medycznej. Prowadzona przez podatnika ewidencja byłaby niewystarczająca, a ewentualna jej kontrola iluzoryczna, gdyby podatnicy mogli w bardzo ogólny sposób nazywać towary i usługi. Tym samym wymóg stosowania nazewnictwa jednoznacznie identyfikującego usługę (towar) realizuje, w mojej ocenie, zawartą w art. 111 ust. 7a pkt 1 ustawy dyrektywę uwzględnienia potrzeby właściwego ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących przez podatników, o których mowa w ust. 1 ustawy oraz potrzeby przeciwdziałania nieewidencjonowaniu obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas przez tych podatników, jak również zapewnienia kontroli prawidłowości rozliczania podatku. W tym względzie nie mogę się zatem zgodzić z Panem Prezesem, że przedmiotowe regulacje służą „nakładaniu na podatników obowiązku drobiazgowego dokumentowania na paragonie fiskalnym szczegółów wykonanej usługi”, a nie szeroko pojętemu prawidłowemu ewidencjonowaniu obrotu i kwot podatku.

Jeśli chodzi o powołany w piśmie art. 40 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i dentysty (Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634), dotyczy on obowiązku zachowania przez lekarza w tajemnicy informacji związanych z pacjentem. Dane natomiast, które powinien zawierać paragon fiskalny, nie pozwalają na identyfikację klienta i nie są objęte tajemnicą lekarską. W kasie rejestrującej pozostają takie same dane, jak na paragonie fiskalnym i dotyczą samej usługi wykonywanej na rzecz pacjenta (bez danych osobowych pacjenta) - na co wskazywano w ww. piśmie z dnia 7 czerwca 2011 r.

Mając powyższe na uwadze, a zwłaszcza brak zidentyfikowania w tym obszarze rozbieżnych interpretacji indywidualnych, nie widzę uzasadnienia do wydania z urzędu w trybie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) interpretacji ogólnej.

Jednocześnie uprzejmie informuję, iż obszerne wyjaśnienie Ministerstwa Finansów w zakresie obowiązku umieszczania na paragonie fiskalnym nazwy towaru lub usługi pozwalającej na jednoznaczną ich identyfikację zawiera komunikat zamieszczony na stronie internetowej www.finanse.mf.gov.plw zakładce VAT/Wyjaśnienia i komunikaty”.

Z poważaniem

Maciej Grabowski - podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów

Pismo prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 18 kwietnia 2013 roku:

"W imieniu samorządu lekarskiego zwracam się z prośbą o wydanie z urzędu przez Ministra Finansów interpretacji ogólnej prawa podatkowego dotyczącej § 8 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. 2013, poz. 363) i odpowiedź na pytanie jak szczegółowe dane identyfikujące usługę powinien wpisać na paragonie fiskalnym lekarz lub lekarz dentysta prowadzący działalność leczniczą.

Znaczna cześć lekarzy i lekarzy dentystów wykonuje zawód w formie indywidualnej lub grupowej praktyki lekarskiej. Liczba zarejestrowanych przez izby lekarskie praktyk lekarskich i dentystycznych przekracza 100 tysięcy. Należy zważyć, że obecnie usługi świadczone przez lekarzy i lekarzy dentystów nie są objęte zwolnieniem od obowiązku prowadzenia rejestracji obrotu za pomocą kas rejestrujących, dlatego lekarze prowadzący praktyki, którzy osiągnęli poziom obrotu ustalony w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. 2012, poz. 1382) obowiązani są zakupić kasę fiskalną i rejestrować obrót za jej pomocą.

Dotychczas kwestię paragonów fiskalnych regulowało rozporządzenie Ministra Finansów dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania (Dz.U. 2008, nr 212, poz. 1338). Rozporządzenie to straciło moc 1 kwietnia 2013 r. Zgodnie z § 5 ust. 1 pkt. 6 rozporządzenia paragon fiskalny drukowany przez kasę musiał zawierać następujące informacje:

• imię i nazwisko lub nazwę podatnika, adres punktu sprzedaży, a dla sprzedaży prowadzonej w miejscach niestałych - adres siedziby lub miejsca zamieszkania podatnika,

• numer identyfikacji podatkowej podatnika (NIP),

• numer kolejny wydruku,

• datę i czas (godzinę i minutę) sprzedaży,

• nazwę towaru lub usługi i ewentualnie opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy,

• cenę jednostkową towaru lub usługi,

• ilość i wartość sprzedaży,

• wartość sprzedaży i kwoty podatku według poszczególnych stawek podatku, i) wartość sprzedaży zwolnionej od podatku, j) łączną kwotę podatku, k) łączną kwotę należności, I) kolejny numer paragonu fiskalnego,

• kolejny numer kasy i oznaczenie kasjera - przy więcej niż jednym stanowisku kasowym,

• logo fiskalne oraz numer unikatowy kasy,

• oznaczenie waluty, w której dokonywana jest rejestracja sprzedaży;

Na tle rozporządzenia z 28 listopada 2008 roku Minister Finansów - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji podatkowej z dnia 10 maja 2011 r. IBPP4/443-200/11/MN, wyjaśnił, „że wprawdzie przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia nazwy usługi oraz nie określają źródła stosowania nazw towarów, jednakże przez nazwę towaru lub usługi należy rozumieć zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN nazwę jednostkową, tj. nazwę mającą tylko jeden desygnat. Oznacza to, że stosowana na paragonie fiskalnym nazwa winna być przypisana sprzedawanemu towarowi lub świadczonej usłudze i jednoznacznie je identyfikować. Nazwa towaru lub usługi powinna być tak skonstruowana, aby można było na jej podstawie dokładnie określić indywidualnie zakupiony towar lub usługę.”

W przywołanej powyżej interpretacji podatkowej czytamy, że „nazwa usługi (towaru) na paragonie musi być tak skonstruowana, aby można było na tej podstawie w połączeniu z ceną dokładnie określić jaki został zakupiony towar czy usługa. Dopiero powyższe skutecznie zagwarantuje konsumentowi prawo do otrzymania dowodu nabycia towarów lub usług z uwidocznioną kwotą podatku oraz możliwość kontroli przez klienta czynności dotyczących prawidłowego ewidencjonowania transakcji i wystawienia dowodu potwierdzającego jej wykonanie”.

W rezultacie Izba Skarbowa w Katowicach przyjęła, że dostateczną identyfikacją usługi medycznej udzielanej przez lekarza dentystę jest wskazanie na paragonie fiskalnym takich określeń jak: „usługa stomatologii leczniczej” w odniesieniu do usług zwolnionych od podatku VAT oraz np. „usługa stomatologii kosmetycznej” dla usług opodatkowanych podatkiem VAT”.

Pod rządami obowiązujących do dnia 1 kwietnia 2013 r. przepisów Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji podatkowej z dnia 4 maja 2011 r. ITPP1/443-541/11/AJ , wskazał, że prawidłowe jest ewidencjonowanie sprzedaży za pośrednictwem kasy fiskalnej poprzez określenie każdej wykonanej usługi stomatologicznej niezależnie od jej rodzaju i wartości, jako usługi stomatologicznej. Podstawą tej interpretacji było jednak założenie, że podatnik (w tym wypadku lekarz dentysta) prowadzi wyłącznie działalność zwolnioną od podatku VAT.

Naczelna Izba Lekarska przyjmuje, że pod rządami przepisów obowiązujących do dnia 1 kwietnia 2013 r. ugruntowane było stanowisko, iż w przypadku usług świadczonych przez lekarzy i lekarzy dentystów wystarczające było wpisanie na paragonie fiskalnym jedynie informacji, że udzielono usługi medycznej wraz z dodatkowym oznaczeniem pozwalającym odróżnić sługi medyczne zwolnione od VAT od usług opodatkowanych podatkiem VAT. Wykładnia taka jest zgodna z funkcją przepisów wprowadzających obowiązek posiadania kas, których celem jest ewidencjonowanie obrotu i prawidłowe określenie kwot podatku, a nie szczegółowa inwentaryzacja świadczonych usług.

Z dniem 1 kwietnia 2013 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. 2013, nr 363), którego wykładnia budzi wątpliwości samorządu lekarskiego. Treści paragonu fiskalnego poświęcony jest § 8 ust. 1 rozporządzenia z 14 marca 2013 r., w którym zapisano, że paragon fiskalny musi zawierać co najmniej:

1. imię i nazwisko lub nazwę podatnika, adres punktu sprzedaży, a dla sprzedaży prowadzonej w miejscach niestałych - adres siedziby lub miejsca zamieszkania podatnika;

2. numer identyfikacji podatkowej podatnika (NIP);

3. numer kolejny wydruku;

4. datę oraz godzinę i minutę sprzedaży;

5. oznaczenie „PARAGON FISKALNY”;

6. nazwę towaru lub usługi pozwalająca na jednoznaczną ich identyfikację;

7. cenę jednostkową towaru lub usługi;

8. ilość i wartość sumaryczną sprzedaży danego towaru lub usługi z oznaczeniem literowym przypisanej stawki podatku;

9. wartość rabatów lub narzutów, o ile występują;

10. wartość sprzedaży brutto i kwoty podatku według poszczególnych stawek podatku po uwzględnieniu rabatów lub na rzutów;

11. wartość sprzedaży zwolnionej od podatku;

12. łączną kwotę podatku;

13. łączną kwotę sprzedaży brutto;

14. oznaczenie waluty, w której rejestrowana jest sprzedaż, przynajmniej przy łącznej kwocie sprzedaży brutto;

15. kolejny numer paragonu fiskalnego;

16. numer kasy i oznaczenie kasjera - przy więcej niż jednym stanowisku kasowym;

17. numer identyfikacji podatkowej nabywcy (NIP nabywcy) - na żądanie nabywcy;

18. logo fiskalne i numer unikatowy kasy.

Wprowadzenie zapisu, że paragon fiskalny ma jednoznacznie identyfikować usługę rodzi pewne wątpliwości interpretacyjne. Pojawiają się głosy, że takie brzmienie przepisu będzie skutkowało koniecznością dokonywania przez lekarza czy lekarza dentystę szczegółowego opisu wykonanych procedur medycznych.

W ocenie samorządu zawodowego lekarzy wystarczające, także pod rządami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących, jest zamieszczenie w paragonie fiskalnym jedynie takiej nazwy usługi, która pozwoli wyodrębnić usługi zwolnione od podatku VAT (tj. usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia) od usług medycznych objętych podatkiem VAT. Za przyjęciem takiej interpretacji przemawiają następujące względy:

Użyte w poprzednim rozporządzeniu określenie wskazujące, że paragon fiskalny ma obowiązkowo zawierać nazwę towaru czy usługi był analizowany przez Dyrektorów Izb Skarbowych uprawnionych do wydawania indywidualnych interpretacji podatkowych i w interpretacjach tych posłużono się słownikową definicją słowa „nazwa” z której wynika, że nazwa to oznaczenie, które jednoznacznie indywidualizuje przedmiot czy usługę.

Obecnie w treści rozporządzenia z dnia 14 marca 2013 r. dokonano zatem jedynie przepisania elementu definicji słowa „nazwa” do treści rozporządzenia. W rezultacie zapis rozporządzenia Ministra Finansów z 14 marca 2013 r., stanowiący, iż paragon fiskalny ma jednoznacznie identyfikować usługę nie różni się w warstwie znaczeniowej od poprzednio obowiązującego zapisu, że paragon fiskalny ma zawierać nazwę usługi.

Należy również podkreślić, że dla pacjenta korzystającego z usług lekarza czy lekarza dentysty paragon fiskalny nie jest jedynym dowodem potwierdzającym zakup u lekarza określonej usługi. Każdy lekarz i lekarz dentysta ma bowiem obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej zawierającej szczegółowy zapis wykonanych procedur. Zgodnie z przepisami ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta sporządzona przez lekarza dokumentacja medyczna jest dla pacjenta w pełni dostępna. Obowiązek prowadzenia szczegółowej dokumentacji medycznej wyklucza potrzebę „ochrony” pacjenta za pomocą paragonu fiskalnego, który zawierałby szczegółowy opis wykonanych procedur medycznych.

O tym jak dalece szczegółową treść należy umieszczać w paragonie fiskalnym powinny decydować zapisy ustawy o podatku od towarów i usług, które określają w jakim celu prowadzi się ewidencjonowanie obrotu za pomocą kas fiskalnych i jak szeroką delegację ustawa dała Ministrowi Finansów do uregulowania zasad ewidencjonowania obrotu za pomocą kas fiskalnych. Upoważnienie dla Ministra Finansów zostało zamieszczone w art. 111 ust. 7a ustawy o podatku od towarów i usług, który stanowi, że Minister określi sposób prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, uwzględniając potrzebę właściwego ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących oraz potrzebę przeciwdziałania nieewidencjonowaniu obrotu, jak również zapewnienia kontroli prawidłowości rozliczania podatku. Kryteria, które zostały wymienione w art. 111 ust. 7a ustawy przemawiają za tym, że zadaniem kasy ma być prawidłowe ewidencjonowanie obrotu dla celów podatku VAT, a nie nakładanie na podatników obowiązku drobiazgowego dokumentowania na paragonie fiskalnym szczegółów wykonanej usługi.

Naczelna Rada Lekarska zwraca również uwagę, że szczegółowe opisywanie na paragonie fiskalnym usług wykonanych w ramach prowadzonej praktyki lekarskiej rodzi poważne zastrzeżenia ze względu na obowiązek zachowania przez lekarza tajemnicy lekarskiej (art. 40 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Zamieszczenie na paragonie szczegółowego wyliczenia wykonanych procedur mogłoby narazić pacjenta na ujawnienie tajemnicy lekarskiej osobom nieuprawnionym.

Wobec powyższego w ocenie samorządu lekarskiego wystarczające jest wpisanie na paragonie fiskalnym nazwy; „usługa medyczna” (w przypadku dentysty „usługa stomatologiczna”) z dodatkowym oznaczeniem czy jest to usługa zwolniona od VAT jako służąca profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, czy też jest to usługa objęta podatkiem VAT.

Przekazując powyższe uwagi proszę o zajęcie stanowiska w powyższej sprawie. Wydanie przez Ministra Finansów interpretacji tego przepisu jest niezwykle potrzebne aby uniknąć rozbieżnego stosowania przepisów przez różne organy podatkowe. Przepisy rozporządzenia z dnia 14 marca 2013 r. obowiązują na tyle krótko, że nie jest jeszcze znana linia orzecznicza organów podatkowych w tej sprawie, niemniej jednak z uwagi na fakt, że liczba zarejestrowanych praktyk lekarskich i dentystycznych przekroczyła 100 tysięcy problem wydaje się doniosły, a ryzyko przyjęcia przez organy podatkowe w różnych częściach kraju odmiennej wykładni przepisu - znaczne.

Naczelna Izba Lekarska jako jednostka samorządu zawodowego lekarzy reprezentująca indywidualne i zbiorowe interesy zrzeszonych członków uważa, że przy zmianie przepisów, która może budzić poważne wątpliwości interpretacyjne, konieczne jest wydanie interpretacji, która pozwoliłaby lekarzom prawidłowo ewidencjonować obrót i nie ponosić ryzyka rozbieżnych interpretacji organów podatkowych w poszczególnych regionach kraju”.

Źródło: nil.org.pl