Potrącenie części należności z faktury na poczet kary umownej a prawo do pełnego odliczenia VAT

Sprawdź również portal dla księgowych: Doradca Księgowego i dowiedz się więcej!

ODPOWIEDŹ

Gmina może odliczyć wynikający z przedmiotowej faktury podatek VAT w pełnej wysokości zgodnie z ogólnymi zasadami.

UZASADNIENIE

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 podlegają:

 

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów na terytorium kraju;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

 

Przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast przez świadczenie usług - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

 

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającej w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

 

Zatem usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów.

Co do zasady, każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Przy czym muszą być spełnione następujące warunki:

 

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

 

Należy podkreślić że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Odszkodowanie jest pojęciem niezdefiniowanym w ustawie o VAT. Natomiast w świetle uregulowań zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (k.c.) jest ono zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty.

Na mocy art. 361 § 1 i § 2 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 k.c., naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Należy również zauważyć, że w myśl art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Podobnie kary umowne, stosowane na podstawie art. 483 § 1 k.c., nie stanowią zapłaty za usługę, lecz pełnią funkcję odszkodowawczą (sankcyjną). Zgodnie z tym przepisem można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Kara ta ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Innymi słowy, kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem przez klienta świadczenia wzajemnego. Kara umowna ma w tym wypadku charakter odszkodowawczy.

Gmina kwotę do zapłaty brutto wynikającą z otrzymanej faktury pomniejszyła o kwotę kary umownej wynikającej z umowy. Kara umowna nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług lecz swoistego rodzaju odszkodowanie, zadośćuczynienie za niewywiązanie się wykonawcy z warunków umowy w zakresie terminu realizacji usługi naliczaną zgodnie z zawartą umową pomiędzy Gminą a wykonawcą robót.

Mając na uwadze powyższe, zauważyć należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie uzależniają prawa podatnika do odliczenia podatku naliczonego w przypadku nabycia przez niego usług budowlanych – jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie – od okoliczności uregulowania ciążącego na tym podatniku (Gminie) zobowiązania z tytułu zakupionej usługi.

Rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zatem, Gminie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego, wynikającego z faktury dokumentującej nabycie usług od wykonawcy, pomimo zatrzymania przez Gminę określonej części kwoty wynikającej z faktury na poczet kary, zgodnie z zawartą umową.

Zatem Gmina może odliczyć wynikający z przedmiotowej faktury podatek VAT w pełnej wysokości zgodnie z ogólnymi zasadami.

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7 (17) nabycie środków trwałych należy wykazać w pozycji 43: wartość netto i w pozycji 44: podatek naliczony.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, art. 361 §1 i §2, art. 363 § 1 i § 2, art. 471, art. 483 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny.