Prawo do odliczenia VAT od otrzymanych prezentów przekazywanych jako nagrody

ODPOWIEDŹ

Można odliczyć podatek naliczony z faktur zakupu towarów, które następnie będą przekazane w formie darowizny lub nieodpłatnie na cele osobiste, można także uznać, że nie przysługuje odliczenie podatku z uwagi na późniejsze przeznaczenie towarów, tj. nieodpłatne przekazanie w formie nagród rzeczowych.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art.7 ust.2 ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054 ze zm.), przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia oraz wszelkie inne darowizny jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Jak wynika z pytania, Burmistrz przekazuje prezenty rzeczowe o wartości około 400 zł lub gotówkę (300 zł), ale ma zamiar zrezygnować z prezentów gotówkowych. Wątpliwość polega na tym, czy można odliczyć VAT od zakupionych lub otrzymanych od lokalnych firm na te potrzeby prezentów, za które Burmistrz otrzymuje bezgotówkowe faktury VAT, tj. kompensata (w zamian za ich promocję na imprezach gminnych).

Zgodnie z art.7 ust.2 ustawy o podatku od towarów i usług, aby uznać nieodpłatne przekazanie towarów jako dostawę towarów warunkiem jest, aby podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub części z tytułu ich nabycia.

Gdy wartość nieodpłatnie przekazywanego towaru, przy nabyciu którego podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT, nie przekracza 10 zł. lub łączna ich wartość w ciągu roku przekazanych tej samej osobie nie przekroczy 100 zł (warunkiem jest prowadzenie imiennej ewidencji) wówczas nie ma obowiązku opodatkowania. Jednak, gdy wartość nieodpłatnie przekazanego prezentu przekroczy 100 zł, jak jest w przypadku Czytelnika, wystąpi obowiązek opodatkowania nieodpłatnego przekazania towaru.

Istotą takiego opodatkowania jest zgodność z zasadą neutralności opodatkowania, skoro podatek naliczony został odliczony to należy taką dostawę opodatkować. Tak więc, przy świadczeniu takich czynności, należy pamiętać, że istnienie prawa do odliczenia VAT w momencie zakupu towarów przeznaczonych na prezenty będzie się zazwyczaj wiązać z obowiązkiem opodatkowania ich przekazania.

Jeśli chodzi o prawo do odliczenia podatku naliczonego, zgodnie z art.86 ust. 1 ustawy o podatku VAT, zasadniczo związane jest z tym, czy dany zakup będzie służył działalności opodatkowanej. Jeśli podatek naliczony był związany z zakupami towarów lub usług, które mają być przez podatnika przeznaczone dla celów działalności opodatkowanej, wtedy przysługuje mu prawo do odliczenia.

Jak wynika z przytoczonych przepisów, opodatkowanie nieodpłatnych przekazań jest uzależnione od tego, czy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT od ich nabycia. Z kolei prawo do odliczenia jest uzależnione do tego, czy taki zakup był związany z czynnością opodatkowaną.

W takich przypadkach możliwe są dwa rozwiązania, podatnik może uznać, że kupowane towary (które ma zamiar nieodpłatnie przekazać) nie będą związane z działalnością podlegającą opodatkowaniu – wówczas nie będzie miał prawa do odliczenia podatku (w związku z planowanym przeznaczeniem towaru dla celów czynności nieopodatkowanych), a z uwagi na brak prawa do odliczenia nie będzie musiał opodatkowywać darmowego przekazania tych towarów. Drugim rozwiązaniem jest, że zakup towarów przez podatnika łączy się z prawem do odliczenia podatku VAT, tym samym czynność przekazania trzeba będzie opodatkować. Z pewnością oba przypadki będą neutralne dla podatnika.

Jak wynika z pytania, na niektórych fakturach dokumentujących zakup towarów, później przekazywanych nieodpłatnie zawarty jest zapis „kompensata”. Zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Jednakże, zdaniem Redakcji, w przypadku opisanym przez Czytelnika mamy do czynienia z umową barterową (kompensata jest jedynie rodzajem rozliczenia opisanych w pytaniu wzajemnych świadczeń). Umowa barterowa polega na wymianie towaru na towar, towaru na usługę, usługi na towar, lub usługi na usługę. Wymiana wzajemna zgodnie z taką umową, nie pociąga za sobą przepływu pieniądza, ale jest świadczeniem odpłatnym.

Jeżeli umowa barterowa, polegająca na zamianie towaru na usługę jest realizowana między podmiotami będącymi podatnikami podatku od towarów i usług – powinna być udokumentowana fakturami po obu stronach transakcji, wynikający z takiej transakcji VAT należny winien być wykazany w deklaracji dla podatku od towarów i usług, a podatek naliczony odliczony zgodnie z zasadą określoną w art.86 ustawy o podatku VAT.

Tak więc, zarówno w przypadku faktur dokumentujących nabycie towarów, gdzie zastosowana jest kompensata, jak i pozostałych, lepszym rozwiązaniem jest, aby Burmistrz, wiedząc o tym, że zakupione bądź otrzymane towary będą przekazane nieodpłatnie jako nagrody, uznał, że w związku ich nabyciem nie przysługuje odliczenie podatku naliczonego, tym samym ich przekazanie także nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Iwona Porez