Prawo do odliczenia VAT z tytułu opłat półkowych

ODPOWIEDŹ

Odpowiedź na Państwa pytanie zależy od tego, czy opłata uiszczana jest wyłącznie za możliwość sprzedaży towaru w sieci sklepów, czy też w zamian za nią świadczone są dodatkowe usługi.  

UZASADNIENIE

W przedstawionym przez Państwa przypadku mamy do czynienia z tzw. opłatami półkowymi. Są to opłaty pobierane przez sklepy od dostawców za możliwość wystawiania towarów do sprzedaży. Opłaty półkowe funkcjonują pod różnymi nazwami np. opłaty marketingowej, opłaty za usługę logistyczną, opłaty za pośrednictwo, czy opłaty za ekspozycję towaru. Mogą być także pobierane za umieszczenie towaru w bardziej widocznym miejscu lub w gazecie reklamowej.

Art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Natomiast kwotę podatku naliczonego stanowi, z zastrzeżeniem ust. 3-7, suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Przywołane regulacje wskazują, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Niewątpliwie zapłata przez Państwa tzw. opłaty półkowej ma związek z czynnościami opodatkowanymi. Jednakże w przypadku opłat półkowych istnieją wątpliwości co do możliwości odliczenia podatku naliczonego z faktury, która dokumentuje taką opłatę. Wątpliwości te występują także w stanowisku organów podatkowych.

W orzeczeniu z dnia 26 stycznia 2006 roku sygn. II CK 378/05 Sąd Najwyższy orzekł, iż zastrzeganie dodatkowych opłat przez przedsiębiorcę handlowego za sam fakt, że kupowane towary znajdą się w sprzedaży w sklepach należących do tego przedsiębiorcy stanowi czyn nieuczciwej konkurencji i powoduje nieważność umowy. Organy podatkowe biorą pod uwagę powyższe stanowisko Sądu Najwyższego i dlatego też powstały różne opinie interpretacyjne w sprawie opłat półkowych.

Zgodnie z powszechną linią orzeczniczą, VAT zawarty na fakturze dokumentującej pobranie opłaty półkowej nie podlega odliczeniu, gdyż opłaty półkowe stanowią czyn nieuczciwej konkurencji. W interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy nr ITPB3/423-69/08/MT z dnia 13 marca 2008 roku organ podatkowy stwierdził, że skoro opłaty półkowe stanowią czyn nieuczciwej konkurencji, a umowa, na mocy której strony ustaliły takie opłaty jest nieważna z mocy prawa, to opłaty półkowe nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Natomiast zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt. 4 lit. c ustawy o VAT nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu podatku naliczonego faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne potwierdzające czynności do których mają zastosowanie przepisy art. 58 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, jak również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest co do zasady nieważna. Zatem każde wystawienie faktury, która jest następstwem nieważnej umowy spowoduje zakwestionowanie przez organ podatkowy prawa do odliczenia VAT. Tym samym, przedsiębiorca, który otrzymał fakturę VAT dokumentującą uiszczenie opłaty półkowej, nie będzie uprawniony do odliczenia z takiej faktury podatku VAT.

Organa podatkowe twierdzą jednak również, że, w sytuacji, gdy opłacie półkowej towarzyszą dodatkowe świadczenia ze strony usługodawcy, opłaty półkowe umożliwiają podatnikom odliczenie VAT. Na przykład w interpretacji indywidualnej nr ILPP2/443-1703/09-2/NM z dnia 8 marca 2010 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził, że przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z faktur wystawionych za usługi nadzwyczajnej ekspozycji towarów w halach sklepowych na tzw. miejscach czołowych, wyspach, specjalnych regałach.

Podsumowując, proszę zwrócić uwagę na postanowienia zawarte w umowie. Jeśli istnieje w niej tylko zapis dotyczący wystawienia Państwa produktów do sprzedaży pod warunkiem zapłaty określonego wynagrodzenia, wówczas odliczenie podatku VAT z takiej faktury może być zakwestionowane przez urząd skarbowy. Jeśli jednak postanowili Państwo, że sieć sklepów wykona dla Państwa usługę np. odpowiednią ekspozycję towaru, a uiszczana przez Państwa opłata ma charakter dobrowolny, wówczas mają Państwo prawo do odliczenia VAT. Warto też udokumentować świadczenia otrzymywane w zamian za uiszczanie opłat półkowych np. poprzez dołączanie do faktury gazetki promocyjnej, zdjęcia eksponowanego produktu.

Agnieszka Falkowska

Komisarz Skarbowy