Procedura VAT marża w przypadku braku dowodu nabycia towaru

ODPOWIEDŹ

Jednym z warunków uprawniających do korzystania z procedury VAT marża przy sprzedaży towarów używanych, jest warunek dotyczący jego zbywcy, który co do zasady, winien stanowić dla nabywcy nieopodatkowane źródło nabycia. Brak dokumentu zakupu zasadniczo czyni niemożliwym identyfikację okoliczności związanych z naby-ciem towaru, a tym samym może skutkować koniecznością opodatkowania towaru na zasadach ogólnych.

UZASADNIENIE

Dla sprzedaży towarów używanych ustawodawca przewidział szczególne procedury opodatkowania, które zostały zawarte w art. 120 ustawy o podatku VAT. Szczególną ich cechą jest odmienne od regulacji ogólnych, zawartych w przepisie art. 29a ustawy o VAT, ustalenie podstawy opodatkowania. W myśl zapisu art. 120 ust. 4 - w przypadku podatnika dokonującego dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków nabytych uprzednio przez tego podatnika w ramach prowadzonej działalności, w celu odsprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem VAT jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży, a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku.

Ten sposób opodatkowania sprzedaży towarów używanych pozwala uniknąć wielokrotnego opodatkowania tego samego towaru, który był używany dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą i w związku z tym, przy nabyciu którego nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Należy jednak mieć na uwadze, że możliwość stosowania powyższej procedury wymaga spełnienia szeregu warunków, które zostały wymienione w art. 120 ustawy o VAT. Jednym z nich jest warunek dotyczący zbywcy towaru.

W myśl art. 120 ust. 10, sprzedawany towar opodatkujemy w systemie VAT marża tylko wówczas, gdy jego nabycie nastąpiło od:

• osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niebędącej podatnikiem, o którym mowa w art. 15 (czyli niebędącej podmiotem wykonującym samodzielnie działalność gospodarczą), lub niebędącej podatnikiem podatku od wartości dodanej;

• podatników, o których mowa w art. 15, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 (jako dostawa towarów używanych, wykorzystywanych na cele działalności zwolnionej od opodatkowania VAT) lub art. 113 (czyli dostawa dokonywana przez podatników zwolnionych podmiotowo od podatku);

• podatników, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana zgodnie z ust. 4 i 5 (czyli również w systemie VAT marża);

• podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 113;

• podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana podatkiem od wartości dodanej na zasadach odpowiadających regulacjom dotyczącym opodatkowania w systemie VAT marża, a nabywca posiada dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towarów na tych zasadach.

W przedstawionym pytaniu Czytelnik podaje, że towary nabywa głównie od osób prywatnych, których wg przedstawionego katalogu dostawców zaliczymy do wymienionych w art. 120 ust. 10 pkt 1. Jednak część z nich odmawia zawarcia/podpisania umowy kupna sprzedaży. W takim przypadku należy się zastanowić, czy sam fakt nabycia towaru ze źródła nieopodatkowanego jest wystarczający dla stwierdzenia, że warunek określony przepisem art. 120 ust. 10 pkt 1 został spełniony, czy też jednak należy dysponować dowodem, który w sposób jednoznaczny potwierdzi, że towar został nabyty w ściśle określonych okolicznościach.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w interpretacjach indywidualnych o sygnaturach IBPP2/443-1112/13/IK z 10 marca 2014 roku i IBPP2/443-305/14/IK z dnia 2 lipca 2014 roku przyjął za prawidłowe stanowisko podatników, którzy nabywając towary używane od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej - ze względu na brak możliwości uzyskania dowodów zakupu - zamierzają dokumentować je dowodami wewnętrznymi. Dyrektor ww. Izby Skarbowej stwierdził, że: „Z analizy przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika zatem, że Wnioskodawca nabywa towary używane w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy (..) od kręgu podmiotów wymienionych w art. 120 ust. 10 pkt 1 ustawy, tj. osób fizycznych niebędących podatnikami podatku VAT, a więc może ustalić podstawę ich opodatkowania zgodnie z regulacją zawartą w art. 120 ust. 4 ustawy, tj. opodatkować ich dostawę w systemie VAT marża”, dodając, że: „(...) ustawa o VAT nie reguluje kwestii dokumentowania nabyć od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, pamiętać jednak trzeba, że wymagane jest prowadzenie rzetelnej ewidencji”.

Zaprezentowane powyżej stanowisko wskazywałoby na możliwość opodatkowania sprzedaży towarów używanych w systemie VAT marża, bez względu na dysponowanie dokumentem zakupu. Nie mniej jednak, zdaniem Redakcji, należy zachować ostrożność dla przyjęcia takiego stanowiska. Skoro bowiem ustawodawca stawia ograniczenia co do kręgu dostawców, lub ściślej - wskazuje na określony sposób opodatkowania nabywanych towarów, lub na jego brak, to nieposiadanie dowodu zakupu zasadniczo czyni niemożliwym udowodnienie, że z takimi okolicznościami mamy do czynienia. Prowadzenie rzetelnej ewidencji, jak wskazuje Dyrektor Izby Skarbowej w powyższych interpretacjach, jest niezbędne, nie mniej jednak trzeba mieć na uwadze, że jej rzetelność będą odzwierciedlały dokonywane w niej zapisy. Jeśli towar został nabyty od osoby prywatnej, niebędącej podatnikiem, wydaje się być słusznym przyjęcie stanowiska, że podstawą wpisu do ewidencji zakupu będzie umowa kupna – sprzedaży.

Udokumentowanie nabycia towarów używanych dowodem wewnętrznym również nie wydaje się być dobrym rozwiązaniem. Taki rodzaj dokumentu nie wykaże bowiem, że mamy do czynienia z jedną z okoliczności wymienionychw art. 120 ust. 10 ustawy. Nadal zatem trudno będzie uznać, że warunek dotyczący dostawcy towaru został spełniony. Należy zauważyć, że udokumentowanie nabycia towarów używanych dowodem wewnętrznym nie stanowiłoby również podstawy do ujęcia takich wydatków w kosztach podatkowych. Przepis § 14 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów dopuszcza co prawda taki sposób dokumentowania wydatków, nie mniej jednak tylko wobec ściśle określonych towarów, wśród których nie występują towary używane.

W niniejszej kwestii słusznym będzie przytoczenie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, który w sprawie o sygnaturze I SA/Op 258/13 z dnia 03.07.2013 roku sformułował taki wniosek: „(..) błędny jest pogląd skarżącego w zakresie zaprezentowanej w skardze wykładni art. 120 ust. 4 i ust. 10 u.p.t.u., że dla każdego podmiotu dokonującego dostawy towarów używanych (dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków), podstawę opodatkowania stanowi, określona w ust. 4 lub 5, marża. Pomija on bowiem konieczność ustalenia niezbędnej dla takiego opodatkowania przesłanki wymienionej w ust. 10 lub 11 art. 120 u.p.t.u., a zatem nabycia od wskazanych tam podmiotów. Niewykazanie tych okoliczności sprawia, że zachodzi konieczność opodatkowania VAT na zasadach ogólnych”.

Jak zauważa Sąd, dla opodatkowania towarów używanych w procedurze VAT marża, nie jest wystarczającym, że podmiot po prostu dokonuje obrotu takim towarem. Winien bowiem wykazać spełnienie ściśle określonego przez ustawodawcę warunku w zakresie jego nabycia.

Odpowiadając zatem na pytanie Czytelnika należy stwierdzić, iż w celu wykazania, że została spełniona przesłanka dotycząca zbywcy towaru, a w tym przypadku określona art. 120 ust 10 pkt 1 ustawy o VAT, Podatnik winien dysponować dowodem zakupu. W przypadku nabycia od osoby fizycznej, niebędącej podatnikiem, co do zasady będzie to zwykła umowa sprzedaży. Brak dowodu wskazującego na okoliczności związane z nabyciem towaru będą skutkować koniecznością opodatkowania towaru na zasadach ogólnych.

Agnieszka Skóra