Skarga do WSA na przewlekłość kontroli podatkowej w zakresie zwrotu podatku VAT

ODPOWIEDŹ

Czynny podatnik VAT uznając, że kontrola podatkowa w zakresie zasadności zwrotu podatku VAT trwa bez uzasadnienia zbyt długo, może wnieść ponaglenie na działanie Naczelnika US do Dyrektora IAS. Jeżeli ponaglenie zostanie uznane za niezasadne przez Dyrektora IAS, to podatnik ma możliwość złożenia skargi do WSA na działania Naczelnika US. Może się tu powołać na bezczynność lub przewlekłość prowadzonej kontroli podatkowej.

UZASADNIENIE

Jeżeli czynny podatnik VAT uzna, że kontrola podatkowa dotycząca zasadności zwrotu podatku VAT (która może opierać się o art.87 ust.2 i 2b ustawy o podatku od towarów i usług - u.p.t.u.) trwa bez uzasadnienia zbyt długo (pomimo wcześniejszego złożenia ponaglenia do Dyrektora IAS) może złożyć skargę do WSA. Podstawą prawną skargi jest w takim przypadku art. 3 § 2 pkt 9 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (u.p.p.s.a.): Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na … bezczynność lub przewlekłe prowadzenie m.in. postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw. Niekiedy powstają wątpliwości interpretacyjne, czy powyższy przepis może stanowić podstawę do wnoszenia skarg do WSA w każdym przypadku, co wynika z faktu iż kontrola podatkowa kończy się nie decyzją podatkową lecz protokołem kontroli. Innymi słowy dokument ten nie ma charakteru aktów lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 9 ustawy. W tej sprawie stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 24.11.2016 r., I FSK 1360/16, gdzie w syntezie wyroku wskazał: „Powstające wątpliwości co do dopuszczalności zaskarżenia do sądu administracyjnego określonego aktu lub czynności nie powinny być rozstrzygane na niekorzyść wnoszącego skargę. Tylko taki sposób wykładni pozostaje w zgodzie z zawartą w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP zasadą prawa do sądu oraz kreującymi to prawo postanowieniami ratyfikowanych przez Polskę aktów prawa międzynarodowego (art. 14 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych …) oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności … . „Reasumując Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że skoro ustawodawca w art. 3 § 2 pkt 9 p.p.s.a. ustanowił dopuszczalność zaskarżenia opieszałości organu w sprawach dotyczących - innych niż decyzje (określone postanowienia, czy indywidualne interpretacje przepisów prawa) - aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej podejmowanych w toku różnych postępowań uregulowanych w Ordynacji podatkowej, to przepis ten interpretowany w zgodzie z zasadami konstytucyjnymi oraz zasadą rozstrzygania wątpliwości na korzyść skarżącego należy odczytywać w ten sposób, że umożliwia on wniesienie do sądu administracyjnego skargi na przewlekłe prowadzenie kontroli podatkowej”.

Wniesienie skargi do WSA musi zostać jednakże poprzedzone przez podatnika wniesieniem do Dyrektora IAS ponaglenia na przewlekłość prowadzonej kontroli podatkowej przez Naczelnika US. Jeżeli z kolei ponaglenie zostanie uznane przez Dyrektora IAS za bezzasadne, to dopiero wtedy możliwe jest złożenie skargi. Ponaglenie wnosi się na podstawie art.141 §1 ustawy Ordynacja podatkowa (OP): Na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na podstawie art. 140 stronie służy ponaglenie do … organu podatkowego wyższego stopnia (tu: Dyrektora IAS).

Z kolei w art.140 OP mówi się: O każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy obowiązany jest zawiadomić stronę, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. … Ten sam obowiązek ciąży na organie podatkowym również w przypadku, gdy niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu.

Jako podstawę złożenia skargi do WSA podatnik musi powołać się na pojęcie przewlekłości lub bezczynności. Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z treścią wyroku NSA z dnia 04.09.2015 r., sygn. II OSK 3141/14, wobec faktu, iż w ustawie Ordynacja Podatkowa nie są zamieszczone definicje legalne pojęć „przewlekłość” i „bezczynność”, nie jest istotne którego ze sformułowań użyje podatnik. W obu przypadkach dla sądu skarga będzie wiążąca.

Niemniej istniejące orzecznictwo sądowe pozwala na wskazanie desygnatów powyżej wskazanych pojęć. Przykładowo w wyroku WSA w Poznaniu z dnia 25.08.2011 r., sygn. II SAB/Po 42/11 wskazuje się, że przewlekłość będzie obejmować działania długotrwałe, opieszałe, niesprawne oraz nieefektywne po stronie organu podatkowego, podczas gdy kontrola (postępowanie) mogłoby zostać załatwione w krótszych terminach. Z kolei bezczynność organu to stan, w którym nie są wykonywane żadne czynności zmierzające do zakończenia sprawy. Ponadto można wskazać na wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 10.11.2009 r., sygn. I SAB/Go 19/09 w którym wskazuje się, iż bezczynność organu zachodzi wówczas, gdy w prawnie określonym terminie organ ten nie podejmie żadnych czynności w sprawie oraz iż samo doręczanie podatnikowi we właściwym terminie zawiadomienia o niezałatwieniu sprawy we właściwym terminie nie oznacza automatycznie, że nie mamy do czynienia z bezczynnością. Organ podatkowy musi bezwzględnie podać przyczynę dla której wydłuża kontrolę podatkową, tak aby podatnik miał możliwość oceny merytorycznej wydanego postanowienia.

Podsumowując należy wskazać na treść art.53 § 2b u.p.p.s.a: Skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu. Ponadto nie jest możliwe, aby podatnik wniósł skargę do WSA przed rozpatrzeniem ponaglenia przez Dyrektora IAS (np. postanowienie NSA z 05.11.2010 r., sygn. I GSK 383/09).

Mariusz Nowak

Podstawa prawna: art. 3 § 2 pkt 9 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, art.87 ust.2 i 2b ustawy o podatku od towarów i usług oraz art.140 oraz 141 §1 ustawy Ordynacja Podatkowa.