Składki członkowskie a kasa fiskalna

ODPOWIEDŹ

Składki członkowskie wpłacane przez członków z tytułu przynależności do Stowarzyszenia, a nie z tytułu uzyskania konkretnej korzyści przez konkretnego członka nie podlegają opodatkowaniu VAT oraz ewidencji na kasie fiskalnej.

UZASADNIENIE

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Dostawa towarów rozumiana jest, jako możliwość dysponowania towarem jak właściciel (…), natomiast przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Z opisu nie wynika na jakie cele przeznaczone są wpłacane przez członków składki, natomiast wiadomo że stowarzyszenie nie prowadzi działalności gospodarczej. Co do zasady, członkowie stowarzyszeń tworzą grupę społeczną, do której przynależą i w zamian za to uiszczają składki z tytułu ich członkostwa. Opłaty te są potrzebne na cele statutowe i stanowią majątek stowarzyszenia. Członkowie nie mają zatem wpływu na decyzje podejmowane przez zarząd Stowarzyszenia.

Co do zasady, opodatkowaniu VAT, podlegają usługi świadczone odpłatnie a związek pomiędzy otrzymaną odpłatnością i świadczeniami na rzecz dokonującego płatności, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje za to świadczenie. Zatem czynność podlega opodatkowaniu tylko wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Aby zatem dane świadczenie można było uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. A zatem z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Opodatkowaniu VAT będzie więc podlegało tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje konsument, czyli odbiorca odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Kwestie odpłatności były przedmiotem rozstrzygnięć TSUE. W sprawie C-16/93 z dnia 3 marca 1994 r. Trybunał uznał, że „określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT”.

W interpretacji z 2 stycznia 2018 r. nr 0112-KDIL1-3.4012.499.2017.2.KM Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że „czynność uznaje się za odpłatną, gdy są spełnione następujące warunki:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

W związku z tym, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za opłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez dokonującego wpłaty”.

Obowiązek uiszczenia składek członkowskich, co do zasady, wynika z tytułu przynależności do stowarzyszenia, a nie z tytułu uzyskania konkretnej korzyści przez konkretnego członka Stowarzyszenia. W związku z tym brak elementu wzajemności w przypadku składek członkowskich oznacza, że składki te nie będą stanowiły odpłatności za jakąkolwiek dostawę towarów czy świadczenie usług przez Stowarzyszenie, a zatem nie mieszczą się w katalogu czynności opodatkowanych VAT o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i pozostają poza zakresem obowiązywania ustawy o podatku od towarów i usług, a w związku z tym nie są również objęte obowiązkiem ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej.

Tytko w sytuacji gdyby Stowarzyszenie zostało utworzone także w celu wykonywania na rzecz swoich członków jednego, czy kilku konkretnych świadczeń, to w tym przypadku składkę na jego rzecz można byłoby potraktować jako zapłatę za określone świadczenie (usługę).

Ewa Kot

Podstawa prawna: art. 5 ust.1 pkt 1, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2017 roku poz.1221 z późn. zm.).