0
1015
Partner handlowy na rzecz którego realizuję dostawy udzielił mi pożyczki na zakup maszyny do produkcji. Nie wiem czy pożyczka ma charakter jednorazowy z jego strony, ale obaj jesteśmy zarejestrowanymi czynnymi podatnikami podatku VAT. Czy pożyczka ta podlega podatkowi PCC czy VAT. Jaki jest ewentualny tryb zwrotu PCC?
ODPOWIEDŹ
Udzielenie pożyczki pieniężnej pomiędzy czynnymi podatnikami VAT nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, w której dla pożyczkodawcy nie jest to stałe źródło osiągania przychodów (z działalności podstawowej). Jednocześnie powstanie obowiązek podatkowy po stronie pożyczkobiorcy w podatku od czynności cywilnoprawnych. Z kolei, jeżeli po stronie pożyczkodawcy można przyjąć, że udzielanie pożyczek stanowi dla niego element stałego źródła przychodu, to udzielona pożyczka będzie podlegała VAT, ale jednocześnie czynność taka będzie korzystała ze zwolnienia przedmiotowego. Powoduje to w skutkach, iż pożyczkobiorca nie będzie zobligowany do zapłaty PCC. Pożyczkobiorca powinien zatem uzgodnić z pożyczkodawcą, czy udzielenie pożyczki jest dla niego czynnością incydentalną czy stałym źródłem uzyskiwania przychodu z działalności gospodarczej.
UZASADNIENIE
W polskim materialnym prawie podatkowym obowiązuje zasada wskazana art.2 pkt 4 lit.b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (u.p.c.c.), która stanowi, że nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku VAT z pewnymi wyjątkami. Ma to swoje istotne skutki dla powstania obowiązku w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.
W omawianym zagadnieniu należy wskazać że występują rozbieżności interpretacyjne w ocenie skutków podatkowych dla czynności udzielenia pożyczki pieniężnej pomiędzy dwoma czynnymi podatnikami VAT. Niemniej dominuje wykładnia dokonywana przez TSUE oraz NSA, z której wynikają następujące zasady opodatkowania pożyczek:
1. Jeżeli czynny podatnik VAT udziela pożyczki pieniężnej innemu czynnemu podatnikowi VAT i jest to dla niego jeden z elementów stałego osiągania przychodów z działalności gospodarczej, to takie czynności będą podlegały podatkowi od towarów i usług i jednocześnie korzystały ze zwolnienia przedmiotowego wyrażonego w treści art.43 ust.1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.), zgodnie z którym zwalania się od podatku … usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. Skutkiem podlegania czynności pożyczkowej podatkowi VAT jest brak konieczności zapłaty przez pożyczkobiorcę podatku od czynności cywilnoprawnych.
Przykład 1
Czynny podatnik VAT udziela pożyczek pieniężnych innym czynnym podatnikom VAT, traktując tego rodzaju działalność jako stałe źródło przychodu z działalności gospodarczej. Czynność udzielania pożyczek pieniężnych spowoduje, że będą to czynności podlegające ustawie o podatku od towarów i usług, przy czym wystąpi zwolnienie przedmiotowe. W związku z faktem, iż dana czynność podlega podatkowi VAT, zostaje ona wyłączona z ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – pożyczkobiorca nie zapłaci podatku PCC.
2. Jeżeli czynny podatnik VAT udziela pożyczki pieniężnej innemu czynnemu podatnikowi VAT i nie jest to dla niego jeden z elementów stałego osiągania przychodów z działalności gospodarczej (jest to czynność incydentalna), to udzielenie pożyczki w ogóle nie będzie podlegało podatkowi VAT. W takiej sytuacji na pożyczkobiorcy ciążył będzie obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.
Przykład 2
Czynny podatnik VAT udzielił innemu czynnemu podatnikowi VAT pożyczkę pieniężną na zakup środka trwałego. Po stronie udzielającego pożyczki jest to zdarzenie incydentalne, a zatem czynność udzielenia pożyczki w ogóle nie będzie podlegać podatkowi VAT natomiast na pożyczkobiorcy ciążyć będzie wówczas obowiązek zapłaty podatku PCC.
Na taki sposób opodatkowania czynności udzielania pożyczek pieniężnych pomiędzy czynnymi podatnikami VAT wskazuje np. wyrok TSUE z dnia 14.11.2000 roku, sygn. C-142/99, gdzie wskazuje się iż udzielanie pożyczek następuje w wykonaniu działalności gospodarczej podlegającej VAT, tylko i wyłącznie, jeżeli stanowi przedmiot działalności gospodarczej podatnika albo stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności gospodarczej.
Taki sam pogląd jest wyrażany przez NSA. Przykładowo w wyroku z dnia 22.01.2015, sygn.II FSK 3090/12 wskazuje się: „… warunkiem uznania, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa w charakterze podatnika podatki VAT, jest ustalenie, iż prowadzi on zawodowo działalność gospodarczą w danym zakresie. … brak wykazania, że środki pieniężne pochodziły z części wyodrębnionej właśnie z przeznaczeniem na ten cel – udzielania pożyczek i czerpania z tego zysku jako dodatkowego źródła przychodów z działalności gospodarczej …” wyklucza podleganie VAT.
Jednocześnie należy wskazać, że zwrot zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych możliwy jest zgodnie z art.11 u.p.c.c w enumeratywnie wskazanych przypadkach. Zwrot jest możliwy, gdy np. zostaną uchylone skutki prawne zawartej umowy, a zatem gdy dojdzie do tzw. nieważności względnej opodatkowanej czynności - np. działanie pod wpływem błędu.
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: Udzielona pożyczka nie podlega VAT i nie jest wykazywana w deklaracji VAT-7.
Mariusz Nowak
Podstawa prawna: art.5 ust.1 pkt 1, art.8 ust.1 oraz art.15 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług oraz art.2 pkt 4 lit.b i art.11 ustawy z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.
