Skutki w VAT przekazania udziałowcom majątku likwidacyjnego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

ODPOWIEDŹ

Przekazanie na rzecz udziałowców adekwatnie do ich udziału w kapitale spółki pozostałych składników majątkowych należy traktować jako czynność wykonywaną przez spółkę w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Jeżeli zatem spółce przy nabyciu tych składników majątkowych przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego (w całości lub w części), to w momencie przekazania ich na rzecz udziałowców, spółka będzie zobowiązana naliczyć i rozliczyć podatek należny VAT.

UZASADNIENIE

Na wstępie należy przywołać treść wyroku TSUE (C-20/91), w którym wskazano: „(…) celem art.5(6) szóstej dyrektywy (obecnie art.16 dyrektywy 2006/112/WE) jest zapewnienie równego traktowania zarówno podatnika stosującego do użytku prywatnego towary stanowiące część składową majątku przedsiębiorstwa, jak i zwykłego konsumenta kupującego towary tego samego rodzaju. Mając więc na względzie powyższy cel, przepis ten zapobiega sytuacji unikania przez podatnika, który odliczył VAT od zakupu towarów wykorzystywanych do swego przedsiębiorstwa, zapłaty VAT w momencie przenoszenia tych towarów z przedsiębiorstwa do użytku prywatnego oraz odnoszenia przez niego korzyści, do których nie jest uprawniony w porównaniu ze zwykłym konsumentem, który nabywa towary i uiszcza od nich VAT. Jak można więc zauważyć TSUE stoi na stanowisku, iż nie można obciążeń w zakresie podatku od wartości dodanej (tu: VAT) uzależniać od statusu prawnego nabywcy towaru. A zatem jeżeli osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej ma obowiązek poniesienia ciężaru podatku VAT, to tak samo przedsiębiorca, który wpierw nabył towar w ramach działalności gospodarczej (i odliczył podatek naliczony), przekazując taki sam towar w swój prywatny majątek, musi ponieść taki sam ciężar podatku VAT.

Polski ustawodawca wprowadził w ramach ustawy o podatku od towarów i usług art.14. W ust.1 czytamy, iż opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku: (1) rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej; (2) zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art.15 będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu .

Należy jednakże przyjąć, iż jest to specyficzna regulacja nawiązująca do osób fizycznych, spółek cywilnych i osobowych spółek handlowych, co nie wyklucza obciążenia podatkiem należnym VAT przekazania składników majątku (towarów) na rzecz udziałowców w razie likwidacji spółki z.o.o. Należy bowiem zauważyć, że w art. 5 ust.1 pkt.1 ustawy wskazano, że opodatkowaniu podlega odpłata dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z kolei w myśl art.7 ust.1 przez dostawę towarów, o której mowa w art.5 ust.1 pkt 1 należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel, a przecież przekazując składniki majątku na rzecz udziałowców w razie likwidacji następuje taki właśnie typ dostawy (wraz z przeniesieniem własności). Ponadto treść art.5 ust.1 pkt 1 wskazuje, że co do zasady, aby mówić o opodatkowaniu VAT dostawy, musi ona mieć charakter odpłatny. Przy czym należy w tym miejscu wskazać na treść art.7 ust.2 ustawy zgodnie z którym przez dostawę towarów, o której mowa w art.5 ust.1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

• przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

• wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Aby czynności opisane powyżej podlegały opodatkowaniu VAT muszą być wykonane przez podatnika w rozumieniu art.15 ust.1 ustawy. Należy w tym miejscu wskazać, że zgodnie z treścią art.272 ustawy Kodeks spółek handlowych (k.s.h.) rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia jej z Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie natomiast z art.282 §1 k.s.h. likwidator ma obowiązek zakończyć prowadzenie działalności operacyjnej likwidowanej spółki, spłacić wszelkie zobowiązania ciążące na spółce między innymi poprzez zbycie składników majątku. To co pozostanie w spółce w wyniku wskazanych powyżej czynności, zgodnie z art.286 §2 i §3 k.s..h., należy podzielić pomiędzy udziałowców adekwatnie do ich udziałów w kapitale, chyba że inne zasady podziału przewidziano w umowie spółki. Tym co najbardziej istotne w przypadku kwestii wystąpienia opodatkowania, to fakt, że byt spółki (jako podatnika VAT) ustaje dopiero w momencie wykreślenia spółki z KRS, więc przed wydaniem pozostałych składników majątku udziałowcom.

Pozostałe w spółce składniki majątku w wyniku przekazania ich udziałowcom zmieniają więc swojego właściciela, a więc dochodzi do dostawy towaru, przy czym ma ona charakter nieodpłatny. Zatem jeżeli spółka przekazała dany składnik majątku, od którego odliczyła część lub całość podatku naliczonego, to powinna naliczyć podatek należny VAT.

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) sprzedaż zwolnioną należy wykazać w pozycji 10, sprzedaż ze stawką 8% w pozycji 17 podstawę opodatkowania i w pozycji 18 podatek należny. Natomiast sprzedaż ze stawką 23% w pozycji 19 podstawę opodatkowania i w pozycji 20 podatek należny.

Mariusz Nowak

Podstawa prawna: art.272, art.282 §1, art.286 §2 i 3 kodeksu spółek handlowych oraz art.5 ust.1 pkt 1 i art.7 ust.2 ustawy o podatku od towarów i usług.