Skutki zawyżenia i zaniżenia stawki VAT na fakturze dla sprzedawcy i nabywcy

ODPOWIEDŹ

Sprzedający (wystawca faktury) jeżeli zastosuje błędną, zawyżoną stawkę VAT będzie zobligowany rozliczyć podatek należny za miesiąc, w którym fakturę wystawił. Aby dokonać korekty zawyżonego podatku należnego będzie musiał wystawić fakturę korygującą, a korekty „in minus” o zawyżoną wartość będzie mógł dokonać w rozliczeniu (deklaracji) za miesiąc, w którym otrzyma potwierdzenie odbioru tej korekty przez nabywcę.

UZASADNIENIE

Ustalenie właściwej stawki VAT ciąży co do zasady na przedsiębiorcy dokonującym dostawy towaru lub świadczącym usługę. Przy czym podatnicy powinni pamiętać także o tym, iż w przypadku, gdy mają do czynienia z transakcją importu towarów, wewnątrzwspólnotowym nabyciem towaru lub też są podatnikami z tytułu stosowania dla transakcji mechanizmu odwrotnego obciążenia, to także są zobligowani do ustalenia właściwej stawki podatku. Niewłaściwe zastosowanie stawki podatku VAT powoduje skutki zarówno u dokonującego sprzedaży jak i u odbiorcy towaru lub usługi.

Zawyżenie stawki VAT - skutki dla sprzedawcy i nabywcy

Zgodnie z treścią art.108 ust.1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.) w przypadku, gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest zobowiązana do jego zapłaty. Przepis ust.1 stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku wyższą od kwoty podatku należnego.

Przykład 1

Przedsiębiorca, czynny podatnik VAT, wystawił fakturę na sprzedaż cytryn ze stawką 23% zamiast 8%. W takiej sytuacji będzie zobowiązany rozliczyć podatek należny wedle stawki 23% i wykazać adekwatną kwotę podatku w deklaracji za dany miesiąc.

W przypadku wystawienia faktury z zawyżoną stawką podatku VAT należy wystawić fakturę korygującą. Jak wskazuje bowiem art.106j ust.1 pkt 5 (u.p.t.u.) w przypadku, gdy po wystawieniu faktury podwyższono cenę lub stwierdzono pomyłkę w cenie, stawce, kwocie podatku lub jakiejkolwiek innej pozycji faktury – podatnik wystawia fakturę korygującą.

Rozliczenie faktury korygującej uregulowane jest z kolei w art.29a ust.13 i 14 ustawy. W przypadku wystawienia faktury korygującej do faktury, w której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika, uzyskanego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru lub usługobiorca otrzymał fakturę korygującą, potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie potwierdzenia w późniejszym terminie uprawnia podatnika do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano.

Przykład 2

Przedsiębiorca, czynny podatnik VAT, wystawił fakturę (pierwotną) ze stawką 23% zamiast 8% 1 lipca. W tym samym miesiącu, tj. 25 lipca wystawił fakturę korygującą z prawidłową stawką i wysłał ją pocztą (list poleconym) do nabywcy towaru. Potwierdzenie odbioru faktury przedsiębiorca otrzymał 5 sierpnia tego samego roku. Z potwierdzenia wynika, że nabywca odebrał fakturę korygującą 29 lipca. W takim przypadku przedsiębiorca będzie mógł obniżyć podatek należny w deklaracji za lipiec.

Przykład 3

Przedsiębiorca, czynny podatnik VAT wystawił fakturę (pierwotną) ze stawką 23% zamiast 8% 1 lipca. W tym samym miesiącu, tj. 25 lipca wystawił fakturę korygującą z prawidłową stawką i wysłał ją pocztą (list poleconym) do nabywcy towaru. Potwierdzenie odbioru faktury przedsiębiorca otrzymał 27 sierpnia tego samego roku, a z potwierdzenia odbioru wynika że faktura korygująca została odebrana 30 lipca. Ze względu na fakt, że sprzedający (przedsiębiorca) otrzymał potwierdzenie od nabywcy już po terminie złożenia deklaracji VAT za miesiąc lipiec, tj. 27 sierpnia, to będzie mógł obniżyć należny podatek VAT w deklaracji za sierpień.

Możliwe dla wystawiającego fakturę jest także dokonanie obniżenia podatku należnego bez posiadania potwierdzenia odbioru faktury, przy czym muszą być jednocześnie spełnione dwa warunki (łącznie). Po pierwsze, sprzedający pomimo udokumentowanej próby doręczenia faktury korygującej nie uzyskał potwierdzenia oraz, po drugie, z posiadanej dokumentacji (np. przelew podatku w cenie brutto na konto sprzedającego według prawidłowej stawki VAT – niższej) wynika, że nabywca ma świadomość iż realizuje transakcję według treści zawartej w fakturze korygującej (art.29a ust.15 pkt 4 oraz ust.16 ustawy). Wówczas korekty dokonuje się nie wcześniej niż w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym zostały łącznie spełnione w/w przesłanki.

Natomiast w przypadku nabywcy towaru lub usługi obowiązywać będzie ogólna zasada odliczenia podatku wykazanego na fakturze. Zgodnie z art.86 ust.10 ustawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy. Otrzymanie przez nabywcę faktury z zawyżoną stawką VAT nie pozbawia prawa do odliczenia podatku naliczonego, pomimo iż został on wykazany przez sprzedawcę nieprawidłowo (w zawyżonej kwocie). Nabywca aby dokonać korekty swojego podatku naliczonego musi czekać, aż otrzyma od sprzedawcy fakturę korygującą (stanowisko takie potwierdza Dyrektor IS w Poznaniu w interpretacji z dnia 18.01.2016 r., sygn. ILPP1/4512-1-814/15-2/MK). Dokonanie korekty podatku naliczonego przez nabywcę po otrzymaniu faktury korygującej uregulowane jest w art.86 ust.19a ustawy, zgodnie z którym, w przypadku, gdy nabywca towaru lub usługi otrzymał fakturę korygującą, o której mowa w art. 29a ust.13 i 14, jest on obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym tę fakturę korygującą otrzymał.

Przykład 4

Nabywca towaru, czynny podatnik VAT otrzymał fakturę za zakupione cytryny w lipcu z wykazaną stawką 23%. W miesiącu lipcu odliczył podatek naliczony zgodnie z treścią faktury. We wrześniu natomiast otrzymał fakturę korygującą z prawidłową stawką 8%. W takim przypadku będzie on zobowiązany w deklaracji za wrzesień do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego.

Zaniżenie stawki VAT - skutki dla sprzedawcy i nabywcy

Cechą korekty podatku, który został zawyżony jest dokonanie zmiany (rozliczenia faktury korygującej) „na bieżąco”, czyli w dacie wystawienia faktury korygującej (ewentualnie w miesiącu, w którym otrzymano potwierdzenie odbioru od nabywcy), a po stronie nabywcy także w miesiącu, w którym otrzymano fakturę korygującą. Inaczej jest w przypadku, gdy sprzedający (wystawca faktury) pomyli się w ten sposób, że zastosuje stawkę niższą niż należna (np. 8%). W takim przypadku, zgodnie z cytowanym powyżej art.106j ust.1 pkt 5 ustawy, sprzedający będzie zobowiązany wystawić fakturę korygującą z prawidłową stawką VAT. Ponadto zobowiązany będzie do dokonania korekty w rozliczeniu za miesiąc, w którym powstał obowiązek z tytułu tej sprzedaży bez konieczności posiadania potwierdzenia odbioru od nabywcy. Należy podkreślić, że w takim przypadku nie ma możliwości dokonania korekty „na bieżąco”, lecz w rozliczeniu za miesiąc, w którym powstał obowiązek, czyli, co do zasady z chwilą dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi. Konsekwencją tego będzie także konieczność zapłaty odsetek od zaległości podatkowej. Natomiast nabywca w takiej sytuacji dokona odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury pierwotnej, a odliczenia pozostałej części różnicy kwoty podatku będzie mógł dokonać w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzyma fakturę korygującą.

Przykład 5

Sprzedawca, czynny podatnik ,VAT dokonał sprzedaży w maju i wystawił fakturę pierwotną ze stawką 8% i według takiej stawki rozliczył podatek należny a nabywca podatek naliczony. W lipcu sprzedawca zorientował się że nastąpiła pomyłka i wystawił fakturę korygującą ze stawką 23%. Zatem sprzedawca będzie musiał dokonać korekty podatku należnego za miesiąc maj wraz z zapłatą odsetek od zaległości podatkowej a nabywca rozliczy pozostałą część kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzyma fakturę korygującą.

Mariusz Nowak

Podstawa prawna: art. 29a ust.13 , ust. 14, ust.15 pkt 4 i ust.16 art.86 ust.10, art.86 ust.19a, art.106j ust.1 pkt 5 oraz art.108 ust.1 i 2 ustawy o VAT.