Sposób określenia proporcji przez JST

ODPOWIEDŹ

Od 1 stycznia 2016 roku w przypadku zakupów wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej oraz do działalności niemającej charakteru gospodarczego w rozumieniu ustawy VAT oraz tylko w sytuacji gdy przypisanie tych zakupów w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe w pierwszej kolejności należy wyliczyć preproporcję, aby ustalić jaka część zakupów ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a następnie, w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej i zwolnionej z VAT ustalić proporcję, w celu wyliczenia kwoty podatku naliczonego związanego ze sprzedażą opodatkowaną.

UZASADNIENIE

Od 1 stycznia 2016 roku jednostki samorządu terytorialnego (JST) prowadzące zarówno działalność gospodarczą oraz działalność niemającą charakteru gospodarczego w rozumieniu ustawy o VAT w celu ustalenia kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu w sytuacji, gdy przypisanie tych zakupów w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe w pierwszej kolejności muszą wyliczyć tzw. preproporcję (prewspółczynnik).

Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza ( poza zakupami do celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust 2 i art. 8 ust. 2 ustawy, oraz celów o których mowa w art. 8 ust. 5- w przypadku o którym mowa w przepisie), gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabytych towarów i usług do celów działalności gospodarczej tj. „sposobem określenia proporcji”. Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej działalności i dokonywanych nabyć, a ma to miejsce jeżeli:

• zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego i proporcjonalnie przydającej na wykonanie w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz

• obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 – w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy

• przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.

Podatnik, co do zasady, ma swobodę wyboru sposobu określenia prewspółczynnika, jednak w odniesieniu do JST Minister Finansów określił w rozporządzeniu z dnia 17 grudnia 2015 roku w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników sposób określania prewspółczynnka.

Prewspółczynnik w JST jest liczony odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego (urzędu gminy, jednostki budżetowej, zakładu budżetowego) według wzoru:

A x 100

X = -------------------------------

D

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej,

A - roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego ( jednostkę budżetową, zakład budżetowy) stanowiący część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej,

D - dochody wykonane urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego (jednostkę budżetową, zakład budżetowy)

Przy czym dochody wykonane urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego to dochody obejmujące dochody publiczne, środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych - wynikające ze sprawozdania rocznego z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego, pomniejszone o:

• a) dochody, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 4 lit. b-d i pkt 5 ustawy o fin. publicznych,

• b) zwrot różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 ustawy, lub zwrot kwoty podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy,

• c) dochody wykonane jednostki budżetowej powiększone o kwotę stanowiącą równowartość środków przeznaczonych na wypłatę przez tę jednostkę, na podstawie odrębnych przepisów, zasiłków, zapomóg i innych świadczeń o podobnym charakterze na rzecz osób fizycznych, celem realizacji zadań JST,

• d) środki finansowe pozostające na wydzielonym rachunku, o którym mowa w art. 223 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, odprowadzone na rachunek budżetu jednostki samorządu terytorialnego,

• e) wpłaty nadwyżki środków obrotowych zakładu budżetowego,

• f) kwoty stanowiące równowartość środków, innych niż stanowiące zapłatę, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy, przekazanych zakładom budżetowym, innym jednostkom sektora finansów publicznych oraz innym osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, z wyłączeniem kwot, które zostały zwrócone, celem realizacji przez te podmioty zadań jednostki samorządu terytorialnego,

• g) odszkodowania należne jednostce samorządu terytorialnego, pomniejszone o kwoty odszkodowań stanowiących zapłatę, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy.

Obrót w § 2 rozporządzenia jest ujęty jako podstawa opodatkowania, o której mowa w art. 29a, art. 32, art. 119 oraz art.120 ust. 4 i 5 ustawy, w zakresie:

• a) dokonywanych przez podatników:

  • - odpłatnych dostaw towarów na terytorium kraju,

  • - odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju,

  • - eksportu towarów,

  • - wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,

• b) odpłatnych dostaw towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju, które podlegałyby opodatkowaniu podatkiem gdyby były wykonywane na terytorium kraju.

Należy zauważyć, iż dochody wykonane urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego, dochody wykonane jednostki budżetowej oraz przychody wykonane zakładu budżetowego nie obejmują odpowiednio dochodów lub przychodów z tytułu:

1. dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane odpowiednio przez jednostkę samorządu terytorialnego lub jednostkę organizacyjną jednostki samorządu terytorialnego do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane odpowiednio do środków trwałych jednostki samorządu terytorialnego lub jednostki organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego - używanych na potrzeby prowadzonej przez te jednostki działalności;

2. transakcji dotyczących:

   • a) pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych,

   • b) usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy (usług o charakterze finansowym), w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.

Zgodnie z art. 86 ust. 2d ustawy w celu obliczenia kwoty podatku naliczonego przy zastosowaniu preproporcji, przyjmuje się dane za poprzedni rok podatkowy. Natomiast w przypadku JST mogą być przyjęte dane za rok podatkowy poprzedzający poprzedni rok podatkowy.

Co istotne, w przypadku gdy podatnik, dla którego sposób określenia proporcji określony w w/w rozporządzeniu uzna, że wskazany sposób nie będzie najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć, może zastosować inny bardziej reprezentatywny sposób określenia proporcji (art. 86 ust. 2h ustawy).

Przykład

Gmina wykonuje czynności związane z prowadzoną działalnością gospodarczą jak i z działalnością niemającą charakteru gospodarczego w rozumieniu ustawy o VAT (działalność statutowa). Gmina jest czynnym podatnikiem VAT. Prewspółczynnik na rok 2016 został ustalony na podstawie danych z 2014 roku:

1. roczny obrót z działalności gospodarczej w kwocie 100.000 zł

2. dochody wyniosły – 600.000 zł

Zgodnie za wzorem:

x = A x 100 / D

x = 100.000 x 100 / 600.000 = 16.6666

- po zaokrągleniu w górę do najbliższej liczby całkowitej wynosi 17%

Prewspółczynnik określa udział rocznego obrotu zrealizowanego w ramach działalności gospodarczej jednostki w dochodach tejże jednostki.

Zatem Gmina może dokonać obniżenia podatku należnego o 17% podatku naliczonego jeżeli w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane VAT. Jeżeli wykonuje zarówno czynności zwolnione przedmiotowo od VAT oraz opodatkowane, kwotę podatku naliczonego do odliczenia należy w następnej kolejności rozliczyć (jak do tej pory) na zasadach określonych w art.90-91 ustawy.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 86 ust.2a-2h i ust. 22 ustawy o podatku VAT (t.j. Dz. U. z 2016, poz. 710 ze zm.), §2, § 3 i § 8 rozporządzenia MF w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz. U. z 2015 r. poz. 2193).