Sprzeciw i zażalenie w trakcie kontroli podatkowej

1. Sprzeciw na czynności kontrolne

W art.84c ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (zwanej dalej u.s.d.g) ustawodawca enumeratywnie wymienił przypadki, w których przedsiębiorca ma możliwość wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów prawa. I tak z mocy wskazanego artykułu sprzeciw ma zastosowanie gdy wszczęcie kontroli nastąpiło

• bez wcześniejszego zawiadomienia o planowanych czynnościach, w sytuacji, gdy istnieje obowiązek zawiadomienia (art. 79 u.s.d.g),

• z uchybieniem terminów, o których mowa w art.79 ust.4 tj. po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli,

• bez okazania przez kontrolujących legitymacji służbowej (art.79a ust.1),

• bez poinformowania przedsiębiorcy o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli podatkowej (art. 79b)

Przedsiębiorca może również skutecznie sprzeciwić się czynnościom kontrolnym gdy te są prowadzone z wyłączeniem udziału kontrolowanego bądź osoby przez niego upoważnionej lub gdy prowadzone są w trakcie już trwającej innej kontroli lub z naruszeniem czasu trwania kontroli u przedsiębiorcy.

Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu wykonującego kontrolę, w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli. Przedsiębiorca musi uzasadnić wniesienie sprzeciwu. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca ma obowiązek zawiadomić na piśmie kontrolujących. Jeżeli sprzeciw będzie dotyczył przekroczenia czasu kontroli w trakcie jej trwania, to bieg terminu do wniesienia sprzeciwu rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu czasu trwania kontroli.

2. Skutki złożenia sprzeciwu

Wniesienie sprzeciwu wywołuje określone skutki w zakresie prowadzonych czynności kontrolnych oraz czasu trwania kontroli. W szczególności powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych, z chwilą doręczenia kontrolującym zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu do czasu jego rozpatrzenia. Dodatkowo zostaje wstrzymany czas trwania kontroli w terminie od dnia wniesienia sprzeciwu do czasu rozpatrzenia.

Zgodnie z przepisem art.84c ust.9 u.s.d.g organ kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu podejmuje rozstrzygnięcie w postaci postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych lub ich kontynuowaniu. Jeśli organ nie rozpatrzy sprzeciwu w tym terminie, będzie to równoznaczne w skutkach z wydaniem postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.

Równocześnie ustawodawca zezwolił kontrolującym na ewentualne zabezpieczenie na czas rozpatrzenia sprzeciwu dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli.

Poniżej przedstawiamy przykład prawidłowo sporządzonego sprzeciwu na czynności kontrolne z naruszeniem czasu trwania kontroli

Miejscowość, dnia Dane adresowe przedsiębiorcy Nazwa organu do którego skierowany jest sprzeciw Sprzeciw wobec prowadzenia kontroli podatkowej Na podstawie art. 84c ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.) wnoszę sprzeciw wobec prowadzenia kontroli podatkowej w zakresie podatku od towarów i usług z naruszeniem art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Uzasadnienie W dniach od 15 do 23 kwietnia 2013 roku Urząd Skarbowy w … przeprowadził kontrolę podatkową w zakresie prawidłowości rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych za 2010 rok. Dodatkowo w dniu 6 maja 2013 roku Urząd Skarbowy wszczął wobec spółki kontrolę podatkową w zakresie podatku od towarów i usług za okres od stycznia do grudnia 2010 roku. Spółka jest mikroprzedsiębiorcą. Wobec tego czas trwania wszystkich kontroli urzędu skarbowego w jednym roku kalendarzowym nie może przekroczyć 12 dni roboczych. Tymczasem sumując okres trwania poprzedniej kontroli podatkowej (7 dni roboczych) i obecnej (6 dni roboczych), czynności kontrolne prowadzone są 13-dzień. W przedmiotowej sprawie nie nastąpiło przedłużenie kontroli. Nie występują również przesłanki wymienione w art. 83 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uzasadniające niestosowanie ograniczeń czasu trwania kontroli. Nie ma tym samym podstaw prawnych, aby przedmiotowa kontrola była kontynuowana. Wobec powyższego spółka wnosi jak na wstępie. Podpis osoby uprawnionej Załączniki: upoważnienia do kontroli

Jeżeli przedsiębiorca wniesie sprzeciw na czynności kontrolne po terminie przewidzianym w art.84c ust.3 u.s.d.g., na podstawie zapisów wynikających z ust.16 tego artykułu organ winien przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeśli ten uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. W tym zakresie organ winien stosować przepisu Kodeksu postępowania administracyjnego. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin, czyli w tym przypadku trzeba wnieść sprzeciw (art. 58 § 1 i 2 kpa). Powyższe stanowisko potwierdził m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 11 stycznia 2011 roku o sygn. akt I SA/Łd 1261/10. 

3. Zażalenie w trakcie kontroli podatkowej

Jeżeli przedsiębiorca nadal nie zgadza się z rozstrzygnięciem organu podejmującego i wykonującego kontrolę, może wnieść na nie zażalenie. Zażalenie składa do organu II instancji, w terminie 3 dni od dnia otrzymania postanowienia. W przypadku naruszenia procedury kontroli podatkowej będzie to Dyrektor Izby Skarbowej. Rozstrzygnięcie zażalenia następuje również w drodze postanowienia, nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia (art.84c ust.10 u.s.d.g.). Nierozpatrzenie zażalenia w tym terminie będzie miało taki sam skutek, jak wydanie postanowienia uznającego słuszność wniesionego zażalenia. Dodatkowo należy pamiętać, w terminie rozstrzygnięcia, podobnie jak w przypadku sprzeciwu następuje wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli.

4. Skutki wniesienia sprzeciwu w sposób niezgodny z przepisami

Przedsiębiorca winien pamiętać, że nie zawsze ma możliwość wniesienia sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów prawa. I tak z mocy art. 84d wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne do przeciwdziałania popełnienia przestępstwa/ wykroczenia skarbowego lub gdy dotyczy działalności przedsiębiorców w zakresie sprzedaży dokonywanej poza punktem stałej lokalizacji (np. sprzedaż obwoźna i obnośna dokonywana na targowiskach). Jeśli sprzeciw jest niedopuszczalny to organ winien poinformować przedsiębiorcę o braku możliwości wniesienia sprzeciwu. W powyższy zakresie znajdą zastosowanie zapisy art.216 Ordynacji podatkowej, na mocy którego organ winien wydać postanowienie, w którym stwierdzi niedopuszczalność środka zaskarżenia w postaci sprzeciwu na czynności kontrolne i jednocześnie poinformuje, iż na postanowienie nie służy zażalenie. Natomiast, takie postanowienie przedsiębiorca będzie mógł zaskarżyć w odwołaniu od decyzji (art. 237 Ordynacji podatkowej).

Dagmara Kamieńska