Sprzedaż majątku i firmy pomiędzy małżonkami a podatek VAT

ODPOWIEDŹ

Nie ma przeszkód aby żona sprzedała mężowi samochód czy firmę. Rozliczenie między małżonkami musi odbywać się na zasadach ogólnych, tak jak pomiędzy innymi firmami, a ustalona cena odpowiadać cenom rynkowym dla danego towaru.

Ponadto, aby uwzględnić 100% podatku naliczonego od wydatków związanych z samochodem, auto musi być własnością podatnika i musi mieć w dokumentach wpis VAT-1, obecnie VAT-1a.

W przypadku sprzedaży całej firmy, należy pamiętać, że sprzedaż przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

UZASADNIENIE

W interpretacjach podatkowych występuje jednolite stanowisko dotyczące transakcji pomiędzy firmami małżonków. Jeśli małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze, to należy uważać, że zawarte między nimi transakcje zostały dokonane przez odrębne podmioty gospodarcze czyli odrębnych przedsiębiorców.

Sprzedaż pomiędzy odrębnymi firmami małżonków musi być prawidłowo udokumentowana ( faktura) oraz musi być zastosowana prawidłowa cena (wg wartości rynkowych). Czyli transakcje pomiędzy firmami małżonków powinny odbywać się na zasadach takich jak z innymi podmiotami obrotu gospodarczego.

Przy ustalaniu ceny sprzedaży należy mieć na uwadze treść art. 32 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym, w przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieje związek o którym mowa w ust. 2 oraz w przypadku gdy wynagrodzenie jest:

1. niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,

2. niższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a dostawa towarów lub świadczenie usług są zwolnione od podatku,

3. wyższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego

- organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.

Związek, o którym mowa powyżej istnieje, gdy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów. Z kolei przez powiązania rodzinne, o których mowa powyżej, rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.

Zatem, jeżeli ustalona cena sprzedaży będzie odpowiadała wartości rynkowej sprzedawanego samochodu, czy też innych składników majątku, lub całej firmy nie ma żadnych prawnych przeciwwskazań do transakcji pomiędzy firmami małżonków.

Prawo do odliczenia 100% kwoty podatku naliczonego od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi przysługuje, gdy pojazd wykorzystywany jest wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, a za taki uznawany jest pojazd jeżeli:

1. ustalone przez podatnika zasady używania pojazdu, dodatkowo potwierdzone prowadzoną ewidencją przebiegu pojazdu, wykluczają jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub

2. konstrukcja pojazdu wyklucza jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że takie użycie jest nieistotne.

Sam fakt, iż pojazd posiada odpowiednią konstrukcję oznacza, że podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 100% kwoty podatku naliczonego. Za takie pojazdy uznano między innymi:

1. pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

   • a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub

   • b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;

2. pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu.

Spełnienie w/w wymagań stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego w okręgowej stacji kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez te stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań. W dowodzie rejestracyjnym umieszcza się adnotację urzędową o treści VAT-1 albo VAT-2. Dawny VAT-1 obecnie jest zastąpiony VAT-1a. Niemniej, stosowne zaświadczenie obejmuje te same pojazdy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (ustawa wprowadzająca nowe regulacje w zakresie odliczania VAT od samochodów) dodatkowe badanie techniczne powinno być przeprowadzone w terminie najbliższego obowiązkowego okresowego badania technicznego, nie później jednak niż przed upływem 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy (czyli licząc od 1 kwietnia 2014 r.).

Niemniej, zaświadczenia wydane przed dniem wejścia w życie ustawy wprowadzającej, dla pojazdów, o których mowa w art. 86a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, w brzmieniu dotychczasowym, zachowują ważność na potrzeby stosowania art. 86a ust. 9 pkt 1 lit. a tej ustawy, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (a więc w stosunku do samochodów z jednym rzędem siedzeń, klasyfikowanych jako wielozadaniowe, van).

Zatem, zakupiony pojazd należy przerejestrować, a przypadku tych pojazdów dla których przeprowadzone wcześniej badanie techniczne zachowuje nadal swoją ważność (o ile oczywiście w pojeździe nie zostały wprowadzone zmiany skutkujące niespełnieniem warunków technicznych uprawniających do pełnego odliczenia VAT), nie ma obowiązku ponownego jego przeprowadzania.

Z pytania wynika, że żona sprzedała firmę mężowi co może wskazywać na to, iż przedmiotem transakcji jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Zgodnie z art. 55¹ ustawy Kodeks cywilny przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5. koncesje, licencje i zezwolenia;

6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8. tajemnice przedsiębiorstwa;

9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Natomiast zorganizowana część przedsiębiorstwa, zgodnie z art. 2 pkt 27 ustawy o VAT, to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Z pytania nie wynika, czy przedmiotem transakcji jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Oceny takiej należy zatem dokonać w oparciu o powyżej wskazane definicje.

Jeżeli przedmiotem transakcji byłoby przedsiębiorstwo albo jego zorganizowana część, sprzedaż nie podlegałaby w ogóle opodatkowaniu VAT na mocy art. 6 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym przepisów ustawy o VAT nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Należy również pamiętać, że jeżeli VAT przy nabyciu składników przedsiębiorstwa został odliczony, to przy ich nieopodatkowanej sprzedaży może powstać obowiązek korekty na zasadach wskazanych w art. 91 ust. 7-7d ustawy o VAT. Korekty podatku dokonuje nabywca przedsiębiorstwa (art. 91 ust. 9 ustawy o VAT). Obowiązek korekty powstałby jednak w sytuacji, gdyby mąż nie prowadził za pomocą nabytego przedsiębiorstwa działalności podlegającej opodatkowaniu VAT.

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) nabycie towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych należy wykazać w pozycji 43 wartość netto i w pozycji 44 podatek naliczony.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 2 pkt 27e, art. 6 ust. 1, art. 32, art. 86, art. 86a ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm.), art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2017, poz. 459).