Sprzedaż wierzytelności w świetle ustawy o podatku od towarów i usług

ODPOWIEDŹ

Sprzedaż wierzytelności nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Czynność ta nie stanowi dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

UZASADNIENIE

Czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zostały określone w art. 5 i 8 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT). I tak, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej "podatkiem", podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2) eksport towarów;

3) import towarów na terytorium kraju;

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Ustawa jednoznacznie określa, iż ww. czynności będą podlegać opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 ustawy VAT). Dodatkowo opodatkowaniu będą podlegać towary w przypadku, o którym mowa w art. 14. Przepis ten stosuje się przy likwidacji działalności spółki i zaprzestaniu działalności przez osobę fizyczną.

Przy czym za towary należy uznać rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy o VAT). Natomiast za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług ustawa uznaje czynności, o których mowa w art. 8 ustawy o VAT. Zgodnie ze wskazanym artykułem przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

• użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

• nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Jak wynika z powołanego przepisu aby uznać daną czynność za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu pomiędzy świadczącym usługę a nabywającym tę usługę winien istnieć stosunek prawny.

W przedstawionej sytuacji Spółka posiada wierzytelność wobec kontrahenta na kwotę 100.000 zł. Wskazana wierzytelność jest wymagalna, bezsporna i nieprzedawniona. W związku z brakiem płatności przez kontrahenta Spółka rozważa możliwość sprzedaży wskazanej wierzytelności za kwotę 70.000 zł. Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 353 § 1 ustawy Kodeks cywilny wierzytelność stanowi zobowiązanie które wierzyciel może żądać od dłużnika. Przy czym dłużnik powinien te świadczenie spełnić. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego). W takim przypadku wraz z wierzytelnością przejdą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego).

Biorąc pod uwagę powyżej powołane przepisy należy uznać, iż sprzedaż wierzytelności przez Państwa Spółkę nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług gdyż:

• świadczenie polegające na sprzedaży wierzytelności nie stanowi odpłatnej dostawy towarów. Wierzytelność stanowi wyłącznie prawo majątkowe/ zobowiązanie, które wierzyciel może żądać od dłużnika. Prawo to nie zostało wymienione w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT definiującym towary, które to przy dostawie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług;

• świadczenie polegające na sprzedaży wierzytelności nie stanowi również świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy o VAT, jest wyłącznie realizacją prawa wynikającego z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego - przeniesieniem wierzytelności na inną osobę (osobę trzecią), która powstała z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.

Stanowisko takie potwierdza wyrok NSA w składzie siedmiu sędziów sygn. akt I FPS 5/11 z dnia 19 marca 2012 roku, w którym sąd powołując się na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-93/10 z dnia 27 października 2011 roku stwierdził: „Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.” 

Dagmara Kamieńska