0
2161
Jak należy rozumieć sformułowanie użyte w art.113 ust.2 pkt2 lit.a ustawy o VAT: transakcje związane z nieruchomościami? Czy takie transakcje obejmują tylko sprzedaż, czy również najem, pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości, zarządzanie nieruchomościami? Jak należy rozumieć pomocniczy charakter czynności (art.113, ust.2 i art.90 ustawy o VAT)?
ODPOWIEDŹ
Zarówno w ustawie o podatku od towarów i usług jak i w wydanych do niej przepisach wykonawczych brak jest definicji pojęcia - transakcje związane z nieruchomościami.
Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego (sjp.pwn.pl) transakcja jest to:
1. «operacja handlowa dotycząca kupna lub sprzedaży towarów lub usług»;
2. «umowa handlowa na kupno lub sprzedaż towarów lub usług; też: zawarcie takiej umowy».
Kierując się powyższą definicją należy uznać, iż pod pojęciem transakcji związanych z nieruchomościami należy rozumieć wszelkie transakcje mające z nimi bezpośredni związek.
Będzie to między innymi sprzedaż, darowizna, zamiana, wynajem, pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości czy zarządzanie nieruchomościami.
Pojęcie „czynności o charakterze transakcji pomocniczych” wprowadzono w art.90 ust.6 i art. 113 ust.2, pkt 2 znowelizowanej ustawy o VAT.
W art.90 ust. 6 ustawy przed nowelizacją funkcjonowało pojęcie „transakcje dokonywane sporadycznie”, które w znowelizowanej ustawie zmieniono na „transakcje o charakterze pomocniczym”. Z uzasadnienia do nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług wynika, iż zmiana ta nastąpiła z konieczności dostosowania przepisu krajowego do regulacji unijnych. W Dyrektywie Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej mowa jest o transakcjach pomocniczych, a nie transakcjach dokonywanych sporadycznie.
Wykładnia zwrotu ”transakcje sporadyczne” była niejednokrotnie przedmiotem sporu pomiędzy podatnikami a organami skarbowymi i w sprawie tej nie została ukształtowana jednolita linia orzecznicza. Wydając orzeczenia sądy często powoływały się na rozstrzygnięcia ETS w podobnych sprawach, a wyrażenia transakcje sporadyczne, transakcje pomocnicze, uznawały za synonimy.
Na przykład w wyroku WSA w Warszawie z dnia 23.05.2012 r., sygn. akt III SA/Wa 2465/11 sąd posłużył się wykładnią zawartą w wyroku NSA z 22 czerwca 2011 r., (I FSK 912/10) „z powyżej cytowanych orzeczeń wynika, iż każdorazowo Trybunał orzekał na tle konkretnego stanu faktycznego, indywidualnego dla danej sprawy. W gruncie rzeczy ETS orzekając każdorazowo w innej sprawie, odnosił się do indywidualnych przypadków, formułując zasady, które trudno oceniać jednoznacznie (rzadkość, nieregularność, brak nadmiernego zaangażowania środków, etc.), nie są to bowiem zanadto precyzyjne kryteria - stanowią raczej generalne wskazówki interpretacyjne (T. Michalik VAT 2009, wydanie 6., wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2009, teza nr 13 do art. 90 u.p.t.u.)”.
Ponadto przywołał własne stanowisko wynikające z wyroku z dnia z 25 maja 2010 r. III SA/WA 7/10 w którym wskazano, że „przy bardzo nieostrych granicach podlegającego wykładni pojęcia "incydentalnych (pomocniczych) transakcji finansowych" nie powinien decydować jeden wskaźnik, punkt odniesienia, czy też jedno tylko kryterium, ale ich całokształt wyznaczający miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całokształcie działalności gospodarczej podatnika”.
Z kolei w wyroku NSA z dnia 17.12.2012 r. sygn. akt I FSK 94/12, w którym przywołano wyroki Trybunału czytamy: „określone świadczenie może być uznane za pomocnicze względem świadczenia głównego, jeżeli nie stanowi celu samego w sobie, lecz środek służący jak najlepszemu skorzystaniu ze świadczenia głównego”.
Zasadnym jest również przytoczenie stanowiska zawartego w wyroku NSA I FSK 571/12 z dnia 14 lutego 2013 r., z którego wynika, iż „sporadyczność transakcji, zgodnie z orzecznictwem ETS nie odnosi się do częstotliwości takich czynności, lecz raczej do stopnia wykorzystania zasobów podatnika, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia podatku. Czynności sporadyczne należałoby raczej rozumieć jako czynności poboczne, marginalne do działalności gospodarczej podatnika”. Ponadto sąd zauważył, iż zwrot „czynności dokonywane sporadycznie” są „niedookreślonością znaczeniową, znamieniem ocennym, które nabiera realniejszego kształtu dopiero na tle okoliczności danego przypadku. Orzecznictwo sądów administracyjnych dostrzega tę cechę i zwraca uwagę na szereg problemów z tym związanych, a w szczególności niemożność wypracowania sztywnych kryteriów w tym zakresie i trwający proces ich konstruowania”
W konsekwencji, z uwagi na to, iż w przepisach regulujących zasady opodatkowania brak jest definicji wyrażenia „czynności o charakterze transakcji pomocniczych” uznanie danej transakcji za pomocniczą będzie zawsze wymagać indywidualnego podejścia do sprawy.
Emilia Wach
