Uchylenie przez sąd decyzji ostatecznej powoduje zniesienie skutków zastosowanego środka egzekucyjnego

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z uchwałą NSA uchylenie decyzji ostatecznej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania powoduje unicestwienie materialnoprawnego skutku zastosowania środka egzekucyjnego w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia.

Jeżli zatem, pomimo doliczenia okresu trwania postępowania przed sądem powodującego zawieszenie biegu terminu przedawnienia oraz niezastosowania innych środków mających wpływ na zawieszenie lub przerwanie tego terminu, termin przedawnienia upłynął, to organ podatkowy nie ma już prawa wydać decyzji w sprawie.

UZASADNIENIE

Instytucja przedawnienia w prawie podatkowym zawarta jest w ustawie Ordynacja podatkowa. Zgodnie z ustawą zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Oznacza to, że VAT od stycznia do listopada 2010 roku przedawnił się z dniem 31 grudnia 2015 roku. Natomiast grudzień 2010 roku przedawnił się z dniem 31 grudnia 2016 roku, przy założeniu, że nie wstąpiły czynniki zawieszające bieg terminu przedawnienia lub przerywające bieg terminu przedawnienia lub w/w zaległości VAT nie zostały zabezpieczone hipotecznie lub zastawem skarbowym. Czynniki wydłużające termin dochodzenia zobowiązań podatkowych zgodnie z art. 70 Ordynacji:

1. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

   1. od dnia wydania decyzji o odroczeniu termin płatności podatku lub zapłąty zaległości, rozłożeniu zapłatę podatku lub zaległości na raty, do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej;

   2. od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, do dnia upływu przedłużonego terminu.

2. Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.

3. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny (art. 70 § 4).

4. Bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem:

   1. wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania;

   2. wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania;

   3. wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa;

   4. doręczenia postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia, o którym mowa w art.33d § 2, lub doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;

   5. doręczenia zawiadomienia o przystąpieniu do zabezpieczenia w przypadkach określonych w art. 32a § 3 i art. 35 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1201 z późn. zm.).

5. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się, a po zawieszeniu biegnie dalej, od dnia następującego po dniu:

   1. prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe;

   2. doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności;

   3. uprawomocnienia się orzeczenia sądu powszechnego w sprawie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa;

   4. wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu;

   5.  zakończenia postępowania zabezpieczającego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

6. Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

W dniu 26 lutego 2018 roku NSA w składzie 7 sędziów o sygn. I FPS 5/17 podjął następującą uchwałę: „Uchylenie decyzji ostatecznej w zakresie określenia zobowiązania w podatku od towarów i usług i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania powoduje unicestwienie materialnoprawnego skutku zastosowania środka egzekucyjnego w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 70 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 201 ze zm.)”. Oznacza to, że uchylenie decyzji stanowiącej podstawę zastosowania środka egzekucyjnego powoduje tym samym wyeliminowanie jego skutku w postaci prrzerwania biegu terminu przedawnienia.

W opisywanej sytuacji urząd skarbowy dochodził zobowiązań z tytułu VAT na podstawie wydanej przez siebie decyzji. Decyzja była podstawą do wystawienia tytułu wykonawczego i prowadzenia egzekucji administracyjnej. W toku egzekucji zastosowano środek egzekucyjny w postaci zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego, który przerwał bieg terminu przedawnienia.

W ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wyszczególnione są środki egzekucyjne, których zastosowanie przerywa bieg terminu przedawnienia. Są to:

• pobranie pieniędzy od zobowiązanego przez poborcę skarbowego

• zajęcie wynagrodzenia za pracę,

• zajęcie świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej,

• zajęcie rachunków bankowych,

• zajęcie innych wierzytelności pieniężnych,

• zajęcie praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków,

• zajęcie papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych,

• zajęcie weksla,

• zajęcie autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz  praw własności przemysłowej,

• zajęcie udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

• zajęcie pozostałych praw majątkowych,

• zajęcie ruchomości,

• zajęcie nieruchomości.

Należy zatem zauważyć, iż wystawienie tytułu wykonawczego na podstawie ostatecznej decyzji podatkowej i w postępowaniu egzekucyjnym skuteczne zastosowanie ww. środków egzekucyjnych powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia. Jednak, w sytuacji gdy sąd administracyjny przedmiotową decyzję uchyli i skieruje do ponownego rozpoznania, skutek przedawnienia zastosowanych środków egzekucyjnych zostaje unicestwiony tzn. że zastosowany środek egzekucyjny nie ma wpływu na bieg terminu przedawnienia.

Ponieważ Państwa sprawa była rozpatrywana przez sąd, to nastąpiło zawieszenie biegu terminu przedawnienia od dnia wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję do dnia doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności. Zatem o ten okres bieg terminu przedawnienia został przesunięty – przedłużył się. Jeżeli w sprawie nie zostały zastosowane inne z w/w środków zawieszających bieg terminu przedawnienia, a pomimo doliczenia w/w okresu rozpatrywania sprawy przez sąd termin przedawnienia upłynął to organ podatkowy nie ma już prawa wydać decyzji w sprawie.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 201), art. 1a pkt 12 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1201)