Ulga na złe długi w przypadku należności spornej

ODPOWIEDŹ

Tak, w odniesieniu do wierzytelności, w stosunku do której toczy się spór sądowy można skorzystać z ulgi na złe długi.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 89a ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze (art.89a ust.1a ustawy). Wierzyciel, który chce skorzystać z ulgi na złe długi, musi dokonać korekty podatku w konkretnej deklaracji, tj. W deklaracji za okres w którym nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona, czyli za okres, w którym upłynął 150. dzień od terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie (art.89a ust.3 ustawy o VAT). Jeżeli wierzyciel nie skorzysta z przysługującego mu prawa do dokonania korekty w ww. terminie może dokonać stosownej korekty w terminie późniejszym poprzez złożenie korekty deklaracji za okres, w którym upłynął 150. dzień od umownego terminu płatności, przy czym składając korektę tej deklaracji musi spełnić wszystkie warunki uprawniające go do skorzystania z ulgi na złe długi.

Warunki, jakie muszą być spełnione, aby skorzystać z ulgi na złe długi, określa art.89a ust.2 ustawy o VAT:

• 1. dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art.15 ust.1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

• 2. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:

  • a. wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

  • b. dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

• 3. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Odnosząc przytoczone powyżej przepisy ustawy o VAT do zadanego pytania należy stwierdzić, że prowadzone postępowanie sądowe nie jest przeszkodą do dokonania przez czytelnika korekty podatku należnego, który powstał w związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług na terytorium kraju, w sytuacji gdy nabywca towaru bądź usługi nie dokonał zapłaty na rzecz dostawcy. Zaznaczyć należy, iż w powołanej regulacji jasno zostały wskazane przesłanki warunkujące prawo do skorzystania z ulgi na złe długi, w sposób precyzyjny określono także sposób liczenia terminów, zarówno tego odnoszącego się do terminu 2 lat od wystawienia faktury, jak i terminu 150 dniowego od terminu upływu płatności z faktury. Przepisy dotyczące ulgi na złe długi w żaden sposób nie ograniczają ani nie wyłączają prawa do dokonania korekty w przypadku toczącego się sporu sądowego.

Co więcej, ustawodawca wyznaczył ramy czasowe dla wierzyciela, który zamierza skorzystać z ulgi na złe długi. Prawo do skorzystania z ulgi (czy to na bieżąco czy też poprzez złożenie deklaracji korygującej) wygasa po dwóch latach, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca nieuregulowaną wierzytelność. Jest to termin nieprzekraczalny wynikający z ustawy o podatku od towarów i usług, na który nie mają wpływu regulacje z innych dziedzin prawa. Gdyby wierzyciel zechciał czekać na zakończenie sporu, powyższy termin mógłby zostać przekroczony i z ulgi nie można by było skorzystać, nawet po pozytywnym dla wierzyciela rozstrzygnięciu sporu.

Należy również zwrócić uwagę na to, że warunki, iż wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni oraz dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji muszą być spełnione zarówno na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji bieżącej, w której podatnik dokonuje korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego jak również na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji korygującej, w której wierzyciel korzysta z ulgi na złe długi. Im szybciej wierzyciel skorzysta z ulgi na złe długi, tym większa jest szansa na to, że nie ulegnie zmianie status dłużnika (np. nie zacznie się toczyć wobec niego postępowanie upadłościowe).

Reasumując, skoro rozpatrywana sprawa przedstawiona przez Czytelnika dotyczy kwestii związanych z prawem dokonania korekty podatku należnego przez wierzyciela na podstawie art. 89a ustawy o podatku od towarów i usług, to podstawowym źródłem normatywnym w sprawie jest ustawa podatkowa, która w sposób szczególny i kompleksowy reguluje zagadnienia związane z prawami i obowiązkami dotyczącymi tzw. ulgi na złe długi. Łączne spełnienie warunków zawartych w art. 89a ustawy o VAT daje prawo do skorzystania z ulgi, a żaden z zapisów nie wyłącza tego prawa w sytuacji toczącego się sporu sądowego. Brak prawa do skorzystania z ulgi na złe długi wynikać może dopiero z prawomocnego wyroku sądu uznającego, iż roszczenie wierzyciela wobec dłużnika jest niezasadne.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie dają nam żadnych wskazówek odnośnie tego, co zrobić w sytuacji, gdy, po tym jak wierzyciel skorzysta z ulgi na złe długi, spór sądowy rozstrzygnie się wynikiem dla niego niekorzystnym. Art.89a ust.4 ustawy mówi jedynie o tym, że, w przypadku gdy po skorzystaniu z ulgi na złe długi należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, podatnik który skorzystał z ulgi obowiązany jest do zwiększenia podatku należnego o podatek związany z uregulowaną wierzytelnością w rozliczeniu za okres w którym należność została uregulowana. Zatem w przypadku pozytywnego dla wierzyciela rozstrzygnięcia sporu nie ma wątpliwości, że będzie on miał obowiązek zwiększenia podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym sporna należność została uregulowana.

Wierzyciel musi jednak wziąć również pod uwagę konsekwencje negatywnego orzeczenia sądu. Z pytania Czytelnika nie wynika co jest powodem sporu. W przypadku prawomocnego wyroku sądu uznającego, iż roszczenie wierzyciela wobec dłużnika jest niezasadne należy indywidualnie przeanalizować uzasadnienie sądu w celu poznania przyczyn niekorzystnego dla wierzyciela orzeczenia. Na stronie Ministerstwa Finansów znajdują się pozytywne interpretacje wskazujące, że jeżeli wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi tj. spełnił wszystkie warunki wynikające z ustawy o VAT, a faktura potwierdza faktycznie wykonane czynności, czyli nie jest kwestionowane samo świadczenie usług bądź dostawa towarów, to wtedy wierzyciel nie ma obowiązku zwrotu podatku (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach nr IBPP2/443-329/10/RSZ z 24 czerwca 2010 roku oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi nr IPTTP1/443-844/12-4/MG z 20 grudnia 2012 roku). Natomiast należy liczyć się z obowiązkiem skorygowania całości lub części podatku należnego w deklaracji, w której wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi oraz zwrotu podatku wraz z odsetkami w przypadku, gdyby sąd zakwestionował samo wykonanie usługi lub dostawę towarów.

Bożena Sawicka